فی الاجتهاد و التقلید

[ویکی نور] مؤلف در ابتداى این مباحث مى گوید، از طرح مباحثى که ثمرۀ عملى مهمى ندارد خوددارى شده و مهمترین مباحث را مطرح نموده است.
کتاب؛ شامل پنج فصل مى باشد که عبارتند از:
فصل اول، در ذکر شؤونات فقیه (از صفحۀ 94)، فصل دوم در شرط زنده بودن مفتى (از صفحۀ 150)، فصل سوم دربارۀ تغییر و تبدل رأى مجتهد (از صفحۀ 159)، فصل چهارم در رجوع فرد عامى از یک مجتهد به مجتهد مساوى دیگر (از صفحۀ 165)، فصل پنجم، در شرط زنده بودن مجتهدى که از او تقلید مى شود (از صفحۀ 167).
در فصل اول 6 مطلب آمده است:
اوّل این که چه کسى مى تواند به نظریات خود عمل کند و از دیگرى لازم نیست تقلید کند، دوم این که چه کسى جایز است، فتوا بدهد، سوم این که چه کسى مى تواند قضاوت کند، چهارم این که چه کسى ولایت و زعامت در امور سیاسى شرعى دارد، پنجم این که چه کسى مى تواند، مرجع فتوا باشد و واجب است یا جایز است دیگران به او رجوع کنند.
یکى از نکات اساسى که مؤلف از شرائط و مقدمات اجتهاد دانسته است، انس با محاورات عرفى و فهم موضوعات عرفى است، زیرا محاورات کتاب و سنت بر طبق عرف مى باشد و به خصوص باید مجتهد از خلط بین مسائل دقیق علوم عقلى و معانى عرفى و عادى دورى کند و چه بسیار از بزرگانى که به دلیل اشتغال به مسائل عقلى و آوردن آن مباحث در اصول فقه، بین معانى عرفى و دقتهاى خارج از ذهن عرف، خلط کرده اند.