فوائد الفؤاد

[ویکی نور] فواید الفؤاد، یکی از مهم ترین کتاب های تصوف چِشتیه در باره عرفان عملی و راه و رسم سیر و سلوک معنوی است که از همان زمان تألیف، مقبول خاص و عام شده است. این اثر را امیرحسن علاء سجزی دهلوی، شاعر معروف پارسی گوی هند و مرید یکی از صوفیان مشهور آن سامان به نام خواجه نظام الدین اولیاء، نوشته و در آن، سخنان پیر و مُراد خود را گرد آورده است .
در سوم شعبان سال 707ق / 28 ژانویه 1308م، شیخ نظام الدین در غیاث پور، امیرحسن سجزی را دید و این روز مبدأ تدوین این کتاب شد. با این کتاب، ادب متصوفانه هند به مرحله جدیدی گام نهاد و بسیار واقع گرا شد... «فواید الفؤاد» در دوران چهار سلطان، از علاءالدین خلجی 695 - 715ق / 1296 - 1316م، تا زمان غیاث الدین تغلق 720 - 725ق / 1320 - 1325م، فراهم آمده است. در سایه اطلاعات مندرج در این کتاب، بسیاری از مطالب مربوط به تصوف اسلامی در هند روشن شده است .
کتاب، توسط دکتر توفیق ه. سبحانی، تحقیق و تصحیح شده است.
این کتاب، پنج جلد دارد که در یک مجلد گردآوری شده و در هر جلد گزارش تعدادی از مجالس خواجه نظام الدین اولیاء آمده است. در این اثر در مجموع تعداد 188 مجلس، ذکر شده است. از جلد اول تا سوم آن، در زمان سلطان علاءالدین فراهم شده است، ولی نامی از آن سلطان در این کتاب نیامده است. مجلدات پنج گانه «فوائد الفؤاد» به ترتیب زیر است:
کتاب تقریبا سه سال پیش از وفات نظام الدین اولیا به پایان رسیده است. از پنج هزار و چهار صد و هفتاد و پنج روز، معادل پانزده سال که تدوین این کتاب طول کشیده است، فقط یک صد و هشتاد و هشت مجلس؛ یعنی وقایع و مباحث 188 روز در این کتاب ثبت شده است. این نوشته ها را خود نظام الدین اولیاء دیده و مطالعه و تأیید کرده است. گفته اند که مسوده «فوائد الفؤاد» در دو هزار صفحه بوده، نظام الدین در مطالعه خود سه چهارم آنها را کنار گذاشته است. «فوائد الفؤاد» موجود، قریب یک چهارم نوشته های اصلی امیرحسن است. امیرحسن، وصیت کرده بود که بقیه یادداشت های او را در کنار قبرش به خاک بسپارند. اکنون در کنار مزار امیرحسن در دولت آباد، گور کوچکی هم قرار دارد که در آن گور بقیه یادداشت های «فوائد الفؤاد» دفن شده است .