فهرست کتب خطی فارسی در مصر

[ویکی نور] فهرست کتب خطی فارسی در مصر، تألیف نصرالله مبشر الطرازی، مشتمل بر کتاب شناسی اجمالی مجموعه ای از کتب فارسی خطی موجود در مصر تا سال 1963م (1383ق) است. صلاح الدین محمد الحنفی بر این کتاب مقدمه نوشته است.
این فهرست مطابق با عناوین کتب مرتب شده است و بر طبق شیوه علمی ثابتی محققین کتاب ها را معرفی می کند و صورت کاملی از مخطوطات و اوصاف فنی آنها را گزارش می دهد. در جلد اول، 1589 و در جلد دوم، 953 نسخه و در مجموع 2542 نسخه معرفی شده است.
نویسنده در گردآوری اطلاعات از دوازده منبع استفاده کرده که از آن جمله اند: إیضاح المکنون و هدیة العارفین اسماعیل پاشا، تاریخ الأدب الفارسی رضازاده شفق، کشف الظنون حاجی خلیفه، قاموس الأعلام شمس الدین سامی.
نویسنده در نگارش فهرست به شیوه علمی این موارد را لحاظ نموده است: 1. ذکر اسم کتاب و شهرت آن؛ 2. ذکر اسم کامل مؤلف با لقب، کنیه، شهرت و تخلص با معین یا محدود کردن تاریخ وفات یا عصری که کتابش را در آن نوشته است؛ 3. مختصری درباره کتاب، سبب تألیف و تاریخ فراغت از آن یا معلومات دیگری که اهداف کتاب را توضیح می دهد و ابواب و فصول آن را معرفی می کند. این اطلاعات از دیباچه مؤلف یا منابع کتاب شناسی و علمی مورد اعتماد استفاده شده است؛ 4. ذکر نص عبارتی که نسخه خطی با آن آغاز شده است؛ 5. معرفی نسخه خطی با ذکر نوع خط و اسم خطاط یا ناسخ و تاریخ نسخ و تعداد صفحات نسخه خطی؛ 6. اشاره به تصاویر و نقش و نگارها، نقص ها، تقدیم و تأخیرهای نسخه تا تعلیقات و شروح و...؛ 7. ذکر اعداد در مقابل تمام عناوین کتاب که محقق را در استفاده از فهرست های آخر کتاب کمک می کند
جلد اول کتاب با معرفی «آتشکده آذر» نوشته لطفعلی بن آقاخان متخلص به آذر از علمای قرن دوم هجری آغاز شده است. این اثر از جمله آثار مشهور در طبقات است که در سال 1174ق تألیف شده است. در این اثر، 842 شاعر به ترتیب سرزمین با ذکر نمونه هایی از اشعارشان معرفی شده اند. سپس در آخر کتاب شرح حال نویسنده و منتخبی از منظومه «مثنوی یوسف و زلیخا» ذکر شده است. اشاره به اولین مطلب کتاب و ذکر مشخصات نسخه، آخرین مطلب ذکرشده در این معرفی استاین جلد با معرفی کتاب شیر و شکر رضی الدین محمد قزوینی به پایان رسیده است.
از دیگر آثار ذکرشده در این جلد می توان به این موارد اشاره نمود: أولی الألباب تألیف پیر هرات (متوفی 481ق) که رساله ای فارسی در تصوف و عرفان است؛ آداب السفرة احمد بن محمد سمنانی (متوفی 736ق) که رساله ای در آداب خوردن طعام به شیوه تصوف است؛ آمدنامه فارسی و ترکی نوشته حیات علی از علمای هند که دو رساله در دستور زبان فارسی و ترکی است