پادشاهی ماد حکومتی بود که طی سده های میانی هزارهٔ یکم پیش از میلاد، بر نواحی فلات ایران حکمرانی می کرد. نام ماد در زبان یونانی به صورت «مِدیا»، در زبان فارسی باستان «مادا» و در آشوری و اکدی به صورت «مادایا» نوشته می شده است.
... [مشاهده متن کامل]
هرچند که دوران پادشاهی شاهان ماد و مدت پادشاهی آن ها و نیز ترتیب شان مورد مناقشه است، اما به گفتهٔ هرودوت، سلسلهٔ مادها شامل چهار شاه بود که به یک خانواده تعلق داشتند و به مدت ۱۵۰ سال فرمانروایی کردند و نام آن ها عبارت بود از دیاکو، هووخشتره، فرورتیش، و ایشتوویگو. از میان این شاهان، تنها به هووخشتره و ایشتوویگو در متون میخی اشاره شده است. با این وجود، پژوهشگران برای یافتن نام دیاکو و پسرش فرورتیش در دیگر منابع مرتبط تلاش کرده اند. از این روی، رئیس قبیلهٔ ماننا، دَیائوکو نام داشت که چندین بار در متون آشوری نو ( و نیز سال نامه ها ) از دورهٔ سارگون دوم نامش ذکر شده است و با دیاکو که هرودوت ذکر کرده است، یکی دانسته می شود. از او در منابع آشوری به عنوان والی ماننا ( šaknu ) یاد شده است که با شاه اورارتو علیه فرمانروای ماننا متحد شده بود اما توسط سارگون اسیر شد و در سال ۷۱۵ پیش از میلاد همراه با خانواده اش به سوریه تبعید گردید. او ظاهراً در همان جا درگذشت.
دوران پادشاهی شاهان ماد و مدت پادشاهی آن ها و نیز ترتیب شان مورد مناقشه است. دربارهٔ گاه نگاری سیاسی شاهان ماد نظرات گوناگونی ابراز شده است که مهم ترین آن ها در ادامه آمده است.
به گفتهٔ هرودوت، پادشاهی ماد دارای ۴ شاه بود که به یک خانواده تعلق داشتند و به مدت ۱۵۰ سال فرمانروایی کردند. به قضاوت هرودوت، شاهان ماد به ترتیبِ سال های زیر فرمانروایی کردند:
بنا بر ادعای هرودوت که می گوید سلطهٔ سکاها بر ماد تا پیش از سقوط نینوا در سال ۶۱۲ پیش از میلاد، حدود ۲۸ سال به طول انجامید؛ پژوهشگران آغاز گاه نگاری مادها را تا سال ۷۲۸ پیش از میلاد به عقب می بردند. این کار به آن ها اجازه می دهد تا فرورتیش، دومین شاه ماد را با کشتریتی، رهبر شورش مادها علیه آشوریان در سال ۶۷۲ پیش از میلاد تطبیق دهند و آن ها را یکی بدانند. این تطبیق براساس عبارتی در سنگ نوشتهٔ بیستون است که مدعی تاج وتخت ماد، فرورتیش نامیده می شود. این فرورتیش در سال ۵۲۲–۵۲۱ پیش از میلاد علیه داریوش بزرگ هخامنشی شورید و ادعا کرد که خشَثریه ( هَشَتریتی در نسخهٔ بابلی سنگ نوشتهٔ بیستون ) «از تخمهٔ هووخشتره» است. بر اساس این، جورج کامرون نتیجه گرفت که «کشتریتی» نام شاهانهٔ فرورتیش بود که ممکن است پدر هووخشتره باشد. دیاکونوف نیز به همین ترتیب عقیده دارد که خشثریه ( کشتریتی ) احتمالاً همان کسی باشد که هرودوت او را فرورتیش، پسر دیاکو نامیده است. دیگر تاریخ نگاران نیز موافقند که خشثریه ( نه فرورتیش ) نامی شاهانه بوده است زیرا کسی که نامی شاهانه دارد، به نام شاهانهٔ دیگری نیاز ندارد. با این حال، برخی از پژوهشگران تمایل دارند که تطبیق فرورتیش پسر دیاکو با کشتریتی را رد کنند یا در مورد در نظر گرفتن آن شک دارند. افزون بر این، این نکته که چرا فرورتیش می بایست نام شاهانهٔ خشثریه را بر خود بگذارد، همچنان حل نشدنی باقی مانده است.
... [مشاهده متن کامل]
هرچند که دوران پادشاهی شاهان ماد و مدت پادشاهی آن ها و نیز ترتیب شان مورد مناقشه است، اما به گفتهٔ هرودوت، سلسلهٔ مادها شامل چهار شاه بود که به یک خانواده تعلق داشتند و به مدت ۱۵۰ سال فرمانروایی کردند و نام آن ها عبارت بود از دیاکو، هووخشتره، فرورتیش، و ایشتوویگو. از میان این شاهان، تنها به هووخشتره و ایشتوویگو در متون میخی اشاره شده است. با این وجود، پژوهشگران برای یافتن نام دیاکو و پسرش فرورتیش در دیگر منابع مرتبط تلاش کرده اند. از این روی، رئیس قبیلهٔ ماننا، دَیائوکو نام داشت که چندین بار در متون آشوری نو ( و نیز سال نامه ها ) از دورهٔ سارگون دوم نامش ذکر شده است و با دیاکو که هرودوت ذکر کرده است، یکی دانسته می شود. از او در منابع آشوری به عنوان والی ماننا ( šaknu ) یاد شده است که با شاه اورارتو علیه فرمانروای ماننا متحد شده بود اما توسط سارگون اسیر شد و در سال ۷۱۵ پیش از میلاد همراه با خانواده اش به سوریه تبعید گردید. او ظاهراً در همان جا درگذشت.
دوران پادشاهی شاهان ماد و مدت پادشاهی آن ها و نیز ترتیب شان مورد مناقشه است. دربارهٔ گاه نگاری سیاسی شاهان ماد نظرات گوناگونی ابراز شده است که مهم ترین آن ها در ادامه آمده است.
به گفتهٔ هرودوت، پادشاهی ماد دارای ۴ شاه بود که به یک خانواده تعلق داشتند و به مدت ۱۵۰ سال فرمانروایی کردند. به قضاوت هرودوت، شاهان ماد به ترتیبِ سال های زیر فرمانروایی کردند:
بنا بر ادعای هرودوت که می گوید سلطهٔ سکاها بر ماد تا پیش از سقوط نینوا در سال ۶۱۲ پیش از میلاد، حدود ۲۸ سال به طول انجامید؛ پژوهشگران آغاز گاه نگاری مادها را تا سال ۷۲۸ پیش از میلاد به عقب می بردند. این کار به آن ها اجازه می دهد تا فرورتیش، دومین شاه ماد را با کشتریتی، رهبر شورش مادها علیه آشوریان در سال ۶۷۲ پیش از میلاد تطبیق دهند و آن ها را یکی بدانند. این تطبیق براساس عبارتی در سنگ نوشتهٔ بیستون است که مدعی تاج وتخت ماد، فرورتیش نامیده می شود. این فرورتیش در سال ۵۲۲–۵۲۱ پیش از میلاد علیه داریوش بزرگ هخامنشی شورید و ادعا کرد که خشَثریه ( هَشَتریتی در نسخهٔ بابلی سنگ نوشتهٔ بیستون ) «از تخمهٔ هووخشتره» است. بر اساس این، جورج کامرون نتیجه گرفت که «کشتریتی» نام شاهانهٔ فرورتیش بود که ممکن است پدر هووخشتره باشد. دیاکونوف نیز به همین ترتیب عقیده دارد که خشثریه ( کشتریتی ) احتمالاً همان کسی باشد که هرودوت او را فرورتیش، پسر دیاکو نامیده است. دیگر تاریخ نگاران نیز موافقند که خشثریه ( نه فرورتیش ) نامی شاهانه بوده است زیرا کسی که نامی شاهانه دارد، به نام شاهانهٔ دیگری نیاز ندارد. با این حال، برخی از پژوهشگران تمایل دارند که تطبیق فرورتیش پسر دیاکو با کشتریتی را رد کنند یا در مورد در نظر گرفتن آن شک دارند. افزون بر این، این نکته که چرا فرورتیش می بایست نام شاهانهٔ خشثریه را بر خود بگذارد، همچنان حل نشدنی باقی مانده است.
