فهد

فَهْد (طائف ۱۹۲۳ـ ۲۰۰۵)
فَهْد
(نام کامل: فَهْد بن عَبدُالعَزیز السُعود) پادشاه عربستان سعودی (حک: ۱۹۸۲ـ ۲۰۰۵). مشوق سرمایه گذاری ثروت عظیم نفت کشورش در فعالیت های زیربنایی و جدید، نظیر صنایع پتروشیمی، برای گسترش اقتصاد عربستان و نیز افزایش قدرت نظامی کشور بود. در اوت ۱۹۹۰، که عراق به کویت حمله کرد، ملک فهد در «عملیات توفان صحرا» در جنگ خلیج فارس (۱۹۹۰ـ۱۹۹۱) به امریکا و دیگر نیروهای بین المللی پیوست. درخلال این جنگ و تا آزادی کویت در فوریۀ ۱۹۹۱ عربستان سعودی به منزلۀ پایگاهی برای آزادسازی کویت بود. کاهش بهای نفت در دهۀ ۱۹۸۰ سبب تقلیل تدریجی ذخایر مالی عربستان و مقداری صرفه جویی شد. از این رو، در دهۀ ۱۹۹۰ خصوصی سازیِ تدریجی آغاز شد. رژیم مطلقۀ فهد از اوایل دهۀ ۱۹۹۰ با فشار های دوجانبه از سوی دو گروه رو به رو شد: لیبرال ها، که برای انتخابات دموکراتیک مبارزه می کردند، و گروه های بنیادگرای اسلامی، که مخالف سلطنت و درصدد تحمیل قوانین شریعت اسلامی بودند. در مه ۱۹۹۳ گروهی از مبارزان اسلامی به رهبری محمد المساری به منظور نظارت بر پیروی رژیم از اصول اسلامی، کمیتۀ دفاع از حقوق مشروع را تأسیس کردند. ملک فهد در پاسخ به فشارهای طرفداران دموکراسی، در اوت ۱۹۹۳، شورایی مشورتی متشکل از ۶۰ نفر از نخبگان کشور را تشکیل داد که از خاندان سلطنتی نبودند. همچنین سیستم حکومت های محلی را برقرار کرد. در نوامبر ۱۹۹۵ دچار سکتۀ مغزی شد و در ژانویۀ ۱۹۹۶ موقتاً قدرت را یک ماه به شاهزاده عبدالله، جانشین قانونی خود، تفویض کرد. فَهْد یازدهمین فرزند ملک عبدالعزیز بن سعود، بنیاد گذار سلسلۀ سعودی، بود. پسر ارشد از هفت پسری است که حسا بنت احمد السُدَیری، همسر سوگلی ابن سعود، به دنیا آورد. در طائف زاده شد. در دربار سلطنتی و دانشگاه های خارج درس خواند. در زمان سلطنت ملک سعود، وزیر آموزش و پرورش بود (از ۱۹۵۳). در زمان پادشاهی ملک فیصل، برادر تنی اش، وزیر کشور بود (از ۱۹۶۲) و از ۱۹۶۷ معاون دوم نخست وزیر شد. در زمان سلطنت برادر ناتنی اش، خالد، (۱۹۷۵) نفوذ فهد افزایش یافت. ولیعهد و معاون اول نخست وزیر شد و عملاً امور روزمرۀ دولت را در دست گرفت. از متنفذترین مذاکره کنندگان دربارۀ بهای نفت و مروج صلح در خاورمیانه و در اوت ۱۹۸۱ بانی کنفرانس سران در شهر فاس بود. پس از درگذشت ملک خالد، در ژوئن ۱۹۸۲، فهد پادشاه و همچنین رئیس دولت شد. او برادر ناتنی اش، عبدالله بن عبدالعزیز السعود، را که در ضمن فرمانده گارد ملی بود به ولیعهدی و معاونت اول نخست وزیر برگزید و برادر تنی اش، سلطان بن عبدالعزیز، را که وزیر دفاع بود، معاون دوم نخست وزیر کرد. جنگ خلیج فارس برای سعودی ها ۵۰میلیارد دلار هزینه داشت و پس از پایان جنگ ملک فهد بر دریافت غرامت از عراق پافشاری کرد در حالی که قبلاً در جنگ عراق علیه ایران (۱۹۸۰ـ۱۹۸۸) ۲۰ میلیارد دلار به آن کشور کمک مالی کرده بود.