ابو النظام محمد فلکی شَروانی ( زاده تقریباً ۵۰۱ ه، درگذشته ۵۴۰ ه ) شاعر پارسی گوی ایرانی از قرن ششم هجری است. وفات او به نقل تقی الدین کاشی در ۵۸۷ هجری قمری و به گفتهٔ بعضی در ۵۷۷ هجری قمری بوده است.
... [مشاهده متن کامل]
نام او به روایت اکثر تذکره نویسان محمد و لقبش نجم الدین یا افصح الدین می باشد و فلکی تخلصی است که در اشعار او مکرر آمده و معاصرین هم به این نام او را خوانده اند. فلکی سخنگویی نغز و نازک خیال است و در حد ممکن از عبارات نامعمول احتراز کرده است. اشعار او تا حدی روان و از تکلفات ادبی برکنار و به رویهٔ مسعود سعد نزدیک است.
از اشعارش در حدود ۱۲۰۰ بیت پراکنده به جای مانده است. این اشعار، حتی در مواردی هم که به مسایل علمی اشاره می شود، نسبتاً ساده است، چنان که گویی تا حدی می خواسته از مسعود سعد پیروی کند؛ هرچند که این سبک دیگر متروک شده بود. تنها تصحیحی که تاکنون از دیوان این شاعر در ایران انجام پذیرفته، چاپ طاهری شهاب است که در سال ۱۳۴۵ از سوی انتشارات کتابخانه ابن سینا منتشر شد . پیش از آن ، دیوانی از این شاعر توسط محمد هادی حسن خان در لندن به سال ۱۹۲۹ میلادی چاپ شده بود که این چاپ ناقص و ناتمام، در دسترس طاهری شهاب ( مصحّح دیوان فلکی شروانی ) بوده و در حواشی ابیات به آن اشاره کرده است . این چاپ دربردارنده تعداد محدودی از قصاید، غزلیات ، ترکیب بند و رباعیات این شاعر است که مجموعاً شامل ۲۰۰۰ بیت از دیوان این شاعر است. در حالی که در تذکره ها و کتب تاریخ ادبیات ، دیوان وی را تا هفت هزار بیت نیز نوشته اند.
زادگاه او شماخی دارالملک شروان است، و اتفاق گذشتگان بر این که وی ستایشگر شروانشاهان است ممکن است مؤید این احتمال شمرده شود.
ابو النظام محمد فلکی شیروانی تحصیلات عمیقی انجام داد و به ویژه در ستاره شناسی کارآزموده شد و در آن فن رساله ای فاضلانه نوشت. تخلصش نیز، چنان که پیداست، با اخترشناسی ارتباط دارد. هادی حسن این روایت را که وی شاگرد ابوالعلای گنجوی و معلم خاقانی بوده بیش تر مبتنی بر تخیل می داند تا بر واقعیت و عقیده دارد که، برخلاف آنچه روایت می شود، بیش تر چنین احتمال می رود که فلکی تحت حمایت و سرپرستی خاقانی بوده و تعلیم او را بر عهده نداشته است. فلکی هیچ یک از شاعران معاصر خود را به نحوی قابل ذکر نمی داند، و برخلاف، خود را هم ردیف ابو تمّام ( وفات: ۲۳۰ ه ) و ابو نواس ( وفات: ۱۹۸ ه ) می شمارد که البته به سبب چند بیت معدود عربی که در قصیده هایش آورده نیست.
... [مشاهده متن کامل]
نام او به روایت اکثر تذکره نویسان محمد و لقبش نجم الدین یا افصح الدین می باشد و فلکی تخلصی است که در اشعار او مکرر آمده و معاصرین هم به این نام او را خوانده اند. فلکی سخنگویی نغز و نازک خیال است و در حد ممکن از عبارات نامعمول احتراز کرده است. اشعار او تا حدی روان و از تکلفات ادبی برکنار و به رویهٔ مسعود سعد نزدیک است.
از اشعارش در حدود ۱۲۰۰ بیت پراکنده به جای مانده است. این اشعار، حتی در مواردی هم که به مسایل علمی اشاره می شود، نسبتاً ساده است، چنان که گویی تا حدی می خواسته از مسعود سعد پیروی کند؛ هرچند که این سبک دیگر متروک شده بود. تنها تصحیحی که تاکنون از دیوان این شاعر در ایران انجام پذیرفته، چاپ طاهری شهاب است که در سال ۱۳۴۵ از سوی انتشارات کتابخانه ابن سینا منتشر شد . پیش از آن ، دیوانی از این شاعر توسط محمد هادی حسن خان در لندن به سال ۱۹۲۹ میلادی چاپ شده بود که این چاپ ناقص و ناتمام، در دسترس طاهری شهاب ( مصحّح دیوان فلکی شروانی ) بوده و در حواشی ابیات به آن اشاره کرده است . این چاپ دربردارنده تعداد محدودی از قصاید، غزلیات ، ترکیب بند و رباعیات این شاعر است که مجموعاً شامل ۲۰۰۰ بیت از دیوان این شاعر است. در حالی که در تذکره ها و کتب تاریخ ادبیات ، دیوان وی را تا هفت هزار بیت نیز نوشته اند.
زادگاه او شماخی دارالملک شروان است، و اتفاق گذشتگان بر این که وی ستایشگر شروانشاهان است ممکن است مؤید این احتمال شمرده شود.
ابو النظام محمد فلکی شیروانی تحصیلات عمیقی انجام داد و به ویژه در ستاره شناسی کارآزموده شد و در آن فن رساله ای فاضلانه نوشت. تخلصش نیز، چنان که پیداست، با اخترشناسی ارتباط دارد. هادی حسن این روایت را که وی شاگرد ابوالعلای گنجوی و معلم خاقانی بوده بیش تر مبتنی بر تخیل می داند تا بر واقعیت و عقیده دارد که، برخلاف آنچه روایت می شود، بیش تر چنین احتمال می رود که فلکی تحت حمایت و سرپرستی خاقانی بوده و تعلیم او را بر عهده نداشته است. فلکی هیچ یک از شاعران معاصر خود را به نحوی قابل ذکر نمی داند، و برخلاف، خود را هم ردیف ابو تمّام ( وفات: ۲۳۰ ه ) و ابو نواس ( وفات: ۱۹۸ ه ) می شمارد که البته به سبب چند بیت معدود عربی که در قصیده هایش آورده نیست.
