فلمستید جان

دانشنامه آزاد فارسی

فِلَمْسْتید، جان (۱۶۴۶ـ۱۷۱۹)(Flamsteed, John)
اخترشناس انگلیسی. رصدهای منظم موقعیت ستاره ها، ماه، و سیّاره ها را در رصدخانه ای صورت می داد که خود در ۱۶۷۶ در گرینویچ لندن تأسیس کرده بود. نتایج رصدهایش در تاریخ کیهانی بریتانیا (۱۷۲۵) منتشر شد. در مقام نخستین اخترشناس سلطنتی انگلستان، عرض جغرافیایی گرینویچ، تمایل دایره البروج، و موقعیت دو نقطۀ اعتدال را تعیین کرد. روش رصد بُعدِ مطلق (مُختصۀ مکانی جسم آسمانی) را به دست آورد و در آن، همۀ خطاهای اختلاف منظر، شکست نور، و عرض جغرافیایی را برطرف کرد. با به دست آوردن مواضع ۴۰ ستارۀ مرجع، موقعیت ۳هزار ستارۀ دیگر را در فهرست نامۀ خود حساب کرد. فلمستید در دنبی، نزدیک داربی، زاده شد و در کیمبریج تحصیل کرد. مطالعات اخترشناختی خود را با رصدِ گرفت خورشیدی ۱۶۶۲ در منزل آغاز کرد. در ۱۶۷۲، اختلاف منظر خورشیدی را با رصد مریخ معیّن کرد. به سرعت شهرت اخترشناسی ورزیده را به دست آورد و در ۱۶۷۵، اخترشناس چارلز دوم شد. وقتی که چارلز دوم مطلع شد تعیین طول جغرافیایی در دریا با رصد موقعیت ماه امکان پذیر است، از مشاوران خود گزارش های کاملی خواست. جونس مور (۱۶۱۷ـ۱۶۷۹)، سر مسّاح توپخانه، از بین این مشاوران با فلمستید به مشورت پرداخت. وقتی که فلمستید خاطرنشان کرد که نه حرکت ماه و نه مواضع ستاره ها برای این منظور به قدر کافی شناخته شده نیست، چارلز او را با این فرمان منصوب کرد: «رصدکنندۀ نجومی ما خود را بی درنگ با بیشترین دقت و جدیّت وقف تصحیح جدول های حرکت افلاک و یافتن موقعیت ستاره های ثابت به منظور پیداکردن طول جغرافیایی مطلوب مکان ها، به منظور تکمیل فن دریانوردی می کند». در ۱۰ اوت ۱۶۷۵، فلمستید سنگ بنای رصدخانه ای را گذاشت که کریستوفر رِن آن را طراحی کرده بود. این بنا، که «فلمستید هاوس» نامیده شد، در ژوئیۀ ۱۶۷۶ کامل شد، و اکنون بخشی از «موزۀ ملی دریایی» است و از آن نگهداری می شود. از ابتدا، به سبب کمبود بودجه دچار مشکل بود و چیزی بابت تهیۀ وسایل یا بهره گیری از همکاری متخصصان دریافت نکرده بود. به منظور تأمین این هزینه ها، برای تدریس ریاضیات و اخترشناسی شاگرد گرفت و درنتیجه، با دارایی شخصی به رصدهای اخترشناختی خود ادامه داد. این امر به بروز مشکلاتی با انجمن سلطنتی، و به خصوص با سِر آیزاک نیوتون انجامید که موجب دلسردی فلمستید در سال های بعد شد. به محاسبه های قمری او برای آزمودن نظریه های نیوتون و ادموند هالی نیاز مبرم بود، اما فلمستید از ارائۀ آن ها خودداری، و در ۱۷۰۴ با آن دو قطع رابطه کرد. برخی از دستاوردهای او عبارت اند از تهیۀ فهرست نامه ای گسترده تر و دقیق تر دربارۀ ستارگان، رصد منظم خورشید، ماه، و سیّاره ها با دید بازنگری نظریه های حرکت ظاهری آن ها، و تدوین جدول هایی برای محاسبۀ دقیق مواضع این اجسام. او روش های نوینی برای اخترشناسی علمی ابداع کرد که از بسیاری از آن روش ها اکنون نیز استفاده می شود. رصدهای او به لحاظ دقتِ بسیار فراتر از رصدهای معاصرانش بود و درواقع، قدیمی ترین رصدهایی بودند که می شد پدیدۀ ابیراهی را به وضوح از آن ها استنتاج کرد. تحقیقات او را دستیاران شخصی اش، کراست ویت و شارپ، کامل کردند. ۳ جلد تاریخ کیهانی بریتانیا، دربرگیرندۀ اسناد همۀ رصدهای اخترشناختی اوست، و در فهرست نامۀ بریتانیا نیز به حدود ۳هزار ستاره پرداخت. اطلس کیهانی (۱۷۲۹) اثری است که با مشارکت او تهیه شد.

پیشنهاد کاربران

بپرس