فلسفه صوفیان

تعالیم صوفیان به تهذیب باطن می پردازد و راهی است که تمام حجاب های بین الهی و بشر را از بین می برد. ادبیات صوفیانه در قالب کتابهای راهنما، رساله، گفتار و شعر، منبع تفکر و تأملات صوفیانه است. فلسفه صوفیانه، مانند سایر سنت های مهم فلسفی، دارای زیرشاخه های متعددی از جمله کیهان شناسی و متافیزیک و نیز چندین مفهوم منحصربه فرد است.
یکی از نویسندگان اولیه در فلسفه صوفی، غزالی ( ۱۰۵۸–۱۱۱۱ ) بود. که در مورد مفهوم خود و علل بدبختی و سعادت بحث کرد. سنت عرفانی، تا حدودی پنهان از فرقه های سنی و شیعه، ظهور و رشد یافت. زهد فقیرها و دراویش آن برای جمعیت هایی که قبلاً با سنت های رهبانی هندوئیسم، بودیسم و مسیحیت آشنا بودند، جذاب بود.
مفهوم مابعدالطبیعه صوفیانه نخستین بار توسط ابن عربی در یکی از پربارترین آثارش با عنوان فصوص الحکم به صورت مکتوب عمیقاً مورد بحث قرار گرفته است یک قول صوفیانه است که می گوید: «کسی که نفس خود را شناخت، رب خود را شناخت».
کیهان شناسی صوفیانه یک اصطلاح کلی برای آموزه های کیهانی است که با عرفان یا تصوف مرتبط است. آرای نوافلاطونی و تعلیمات فلوطین مورد توجه فیلسوفان اسلامی مانند ابن سینا و ابن عربی واقع شده است.
برخی از عرفا از روح به عنوان «باطن» یا «من باطنی» یاد می کنند. تعقل قلب به قرب الی الله می انجامد.
بدن جسمانی انعکاسی از جسم روحانی یا «باطن» یا «روح» است.
حال ( جمع احوال ) حالتی از آگاهی است که در جریان سیر معنوی ( سلوک ) ، به وجود می آید. از جمله حالات سعادت ( وجد ) ، سرگردانی ( حیرت ) و موارد دیگر است. گذرا بودن چنین حالاتی در تقابل با کیفیت پایدارتر مقام در طول مسیر معنوی است. احوال و مقام هر دو موهبتی از جانب خداوند و ثبات قدم سالک از طریق عشق و دانش است.
در اصطلاح تصوف، صحنه آگاهی است.
مقام، سطح آگاهی سالک است.