فلاسک

فلاسک ( به انگلیسی: Vacuum flask ) یا دمابان[ ۱] یک ظرف است که مایعات یا گازها را گرم یا سرد نگه می دارد.
نخستین فلاسک خلاء توسط سر جیمز دیوئر فیزیکدان و شیمیدان اسکاتلندی در سال ۱۸۹۲ ساخته شد. نخستین تولید تجاری آن در سال ۱۹۰۴ توسط شرکت آلمانی ترموس GmbH انجام شد. این ظرف ترموس یا فلاسک دوئر هم نامیده می شود.
یک فلاسک خلاء کاربردی، یک بطری شیشه ای، فلزی یا پلاستیکی با دیواره های میان تهی است که فضای باریک میان دیواره های درونی و بیرونی از هوا خالی شده است. همچنین می توان آن ها را دو بطری با دیواره های نازک درنظر گرفت که یکی درون دیگری جا می گیرد و در سر فلاسک به هم محکم شده اند. [ ۲]
استفاده از خلاء مانع از انتقال گرما از طریق رسانایی یا همرفت می شود. گرمادهی تابشی را نیز می توان با بهره از روکش های بازتابنده ( مانند نقره پوش کردن ) در رویه ها به حداقل رساند. [ ۳]
محتویات فلاسک با دیوارهٔ درونی به تعادل گرمایی می رسند؛ دیواره که نازک است و ظرفیت گرمایی پایینی دارد، گرمای زیادی را با محتویات مبادله نخواهد کرد، هرچند بر دمای محتویات کمی اثر می گذارد. در دمایی که فلاسک های خلاء استفاده می شوند ( معمولاً پایین تر از دمای جوش آب ) و با کاربرد پوشش های بازتابنده، انتقال فروسرخ ( تابشی ) کمی انجام می شود. [ ۴] [ ۵]
همچنین فلاسک باید دهانه ای برای افزودن و ریختن محتویات داشته باشد. [ ۶]
با توجه به قوانین ترمودینامیک، اشیای گرم با انتقال گرمای خود به محیط اطرافشان، سرد و اشیای سرد با گرفتن گرما از محیط پیرامون خود گرم می شوند. اساس کار فلاسک، جلوگیری از جریان یافتن گرما از خارج به درون ظرف یا از درون ظرف به خارج از آن است. [ ۷] [ ۸] [ ۹] حال آن که گرما به سه روش از جایی به جای دیگر جریان می یابد. این سه روش عبارتند از:
• هدایت یا رسانایی
• همرفت
• تابش
از آنجا که فلاسک دیواره ای از جنس شیشه دارد و شیشه ماده ای عایق است، گرما از راه رسانایی جریان پیدا نمی کند. همچنین وجود خلاء در فاصله بین دو جداره، از جریان یافتن گرما به صورت همرفت جلوگیری می کند. [ ۱۰] [ ۱۱] همچنین پوشش نقره ای داخل ظرف از جریان انتقال به صورت تابش جلوگیری می کند. در نتیجه این ظرف می تواند مواد گرم و سرد را برای زمانی طولانی بدون آن که دمای آنها تغییری کند، در خود نگه دارد. آن چیزی که این ویژگی فلاسک را در پی دارد، نخست جلوگیری خلاء از جریان گرما از راه همرفت و سپس هدر نرفتن گرما به دلیل سطح بازتابندهٔ دیواره است. [ ۱۲] [ ۱۳]

فِلاسْک (vacuum flask)
ظرفی با قابلیت گرم نگه داشتن یا سرد نگه داشتن محتویات خود. فلاسک دارای دو جدار شیشه ای نقره پوش است که در پوسته ای خارجی از جنس فلز یا پلاستیک قرار می گیرند و بین آن ها خلأ ایجاد می شود. با فلاسک سه صورت انتقال گرما کاهش می یابد: با نقره پوش کردن شیشه، از تابش جلوگیری و خلأ نیز مانع رسانش و هم رفت می شود. فلاسک را دانشمندی بریتانیایی، با نام جیمز دیوئر، برای نگهداری گازهای مایع اختراع کرد (ح ۱۸۷۲).