فقه الصادق

دانشنامه اسلامی

[ویکی اهل البیت] ای‍ن ک‍ت‍اب اثر آیت الله سید صادق روحانی و ش‍رح‍ی ب‍ر ت‍ب‍ص‍ره ال‍م‍ت‍ع‍ل‍م‍ی‍ن ف‍ی اح‍ک‍ام ال‍دی‍ن ع‍لام‍ه ح‍ل‍ی اس‍ت .
یکی از موسوعه های مهم فقهی که در دوران معاصر نگارش یافته است، کتاب «فقه الصادق» تألیف آیت الله سید صادق روحانی است که وی برای فضلای حوزه، نامی آشناست.
یکی از امتیازات این مجموعه فقهی آن است که طلاب و محققین را از مراجعه به کتاب های فقهی جهت اطلاع از آرای دیگر فقیهان بی نیاز می کند؛ چه آنان که در قرن های گذشته می زیسته اند و چه آن دسته از فقیهان معاصر مانند آیت الله خوئی، میرزای نائینی، محقق اصفهانی و آیت الله حکیم که پیش از نگارش این مجموعه آرای فقهی خود را عرضه کرده اند و حتی فراتر از این، آرای آن دسته از فقیهانی را گرد آورده است که مراجعه به آثارشان چندان رواج ندارد؛ مانند برخی از آرای آیت الله کاظم شیرازی و آیت الله عبدالکریم حائری.
از نکات قابل اشاره آن که حضرت آیت الله العظمی بروجردی دوبار از کتاب فقه الصادق در منبر تدریس خود مطالبی نقل فرمودند و حضرت آیت اللَّه العظمی خویی در وصف این کتاب طی نامه ای مرقوم فرمودند که: من کتاب فقه الصادق را شخصاً برای آیت اللَّه کاشف الغطاء بردم و گفتم: ببینید من چه خدمت بزرگی به عالم اسلام و فقاهت نموده ام و چنین عالم محققی را تربیت کرده ام.
مهمترین ویژگی و نقاط تمایز موسوعه «فقه الصادق» را می توان در موارد زیر دانست:
تمامیت: فقه الصادق از معدود مجموعه های فقهی مخصوصاً در دوره های اخیرِ است که مولف آن توفیق یافته تا به تمام مسائل فقهی از ابتدای کتاب طهارت تا پایان کتاب دیات بپردازد.
جامعیت: این موسوعه به بسیاری از فروعات فقهی پرداخته که حتی مرحوم علامه حلی در متن تبصره به آن اشاره ای نکرده است. لازم به ذکر است هر چند این موسوعه به کتاب «التبصره» ارجاع می دهد لیکن بسیاری از فروعات فقهی که در متون دیگری مانند «العروه الوثقی» آمده است را دربر می گیرد.
تتبع و کاوشگری: موسوعه فقه الصادق، خواننده را از مراجعه به کتاب های فقهی جهت اطلاع از آرای دیگر فقیهان بی نیاز می کند؛ چه آنان که در قرنهای گذشته می زیسته اند و چه آن دسته از فقیهان معاصر مانند آیت الله خوئی، میرزای نائینی، محقق اصفهانی و آیت الله حکیم که پیش از نگارش این مجموعه آرای فقهی خود را عرضه کرده اند و حتی فراتر از این، آرای آن دسته از فقیهانی را گرد آورده است که مراجعه به آثارشان چندان رواج ندارد؛ مانند برخی از آرای شیخ کاظم شیرازی و شیخ عبدالکریم حائری.

[ویکی نور] فقه الصادق، از جمله آثار فقهى آیت‎الله سید صادق روحانى است که در چهل‎ویک جلد، به زبان عربى منتشر شده است. این اثر در واقع شرحی استدلالی بر تبصرة المتعلمین مرحوم علامه حلى است.
نسخه پیشین این اثر در 26 جلد منتشر گردید. در نسخه 41 جلدی، هریک از مباحث فقهی تعداد جلدهای بیشتری را پوشش داده است؛ به‎عنوان مثال مبحث طهارت در نسخه پیشین تا انتهای جلد سوم را پوشش داده بود، اما در این نسخه تا نیمه جلد پنجم ادامه یافته است.
در ابتدای نسخه پیشین، تنها مقدمه مختصری آمده، اما این نسخه با مقدمه مؤلف بر چاپ چهارم آغاز شده است. نویسنده در این مقدمه به درخواست برخی از فضلا در تجدید چاپ این موسوعه به شکلی که متناسب با قوانین نشر جدید از حیث اقوال، تتبع مصادر و مانند آن باشد، اشاره کرده است. لذا این مهم را برعهده قاسم محمد مصری عاملی می‎گذارد‏.
مقدمه دیگری به قلم قاسم محمد مصری عاملی در ادامه آمده است که اسامی گروه تحقیقی کتاب را ذکر نموده است‏.
مدخل تحقیقی دیگری بر این نسخه نوشته شده است که در ابتدای آن چنین می‎خوانیم: «ازآنجاکه موسوعه فقه صادق، اهمیت و جایگاه ویژه‎ای در موضوع فقه استدلالی دارد، گروهی از محققین اقدام به استخراج مصادرش کردند»‏.
در این مدخل ابتدا فقه اهل‎بیت(ع) با استفاده از آیات و روایات بررسی و سپس علما به‎عنوان وارثان انبیا و فقها امنای رسل معرفی شده‎اند. ذکر اسامی چهل تن از علمای شیعه که به نام آیت‎الله سید حسین بروجردی (متوفی 1380ق) ختم شده، زینت‎‎بخش مدخل است. نویسنده از جمله شاگردان آیت‎الله بروجردی بوده است‏.

[ویکی نور] فقه الصادق (طبع قدیم). جلد اول، از این کتاب بیست و شش جلدى، مشتمل بر کتاب طهارت مى باشد که این بحث در جلدهاى دوم و سوم نیز ادامه پیدا کرده است. جلد چهارم، حاوى مبحث صلات مى باشد که تتمه اش به مجلدات پنجم و ششم نیز کشیده شده است. در جلد هفتم، بحث زکات و در جلد هشتم، مبحث انفال و صوم مطرح شده است.
در جلدهاى نهم، دهم، یازدهم و دوازدهم مبحث حج طرح گردیده و در جلد سیزدهم، به بحث جهاد پرداخته شده است. بحث متاجر نیز جلدهاى چهارده، پانزده، شانزده، هفده و هجدهم را به خود اختصاص داده است. در جلد نوزدهم، بحث اجاره، ودیعه و توابع آن و در جلد بیستم، به مباحث دیون و هبات و توابع آن پرداخته شده است.
جلد بیست و یک، شامل بحث نکاح مى باشد که ادامه اش به جلد بعدش نیز رسیده است.مبحث طلاق هم در نصفى از جلد بیست و دوم و قسمتى از جلد بیست و سوم عنوان گردیده است. در ادامه جلد بیست و سوم، بحث اَیْمان، صید و توابع آن آمده است. در جلد بیست و چهارم، به تتمه ى بحث صید و توابع آن و نیز کتاب میراث پرداخته شده است. بیست و پنجمین جلد هم حاوى بحث قضا و شهادات مى باشد و بیست و ششمین جلد، شامل مباحث قصاص و دیات مى باشد.
مؤلف، به گونه شرح مزجى، به بیان کلمات ماتن پرداخته است؛ به این صورت که عبارات وى را در ضمن جملات خود گنجانده و توضیح مى دهد.
مقدمه: مؤلف، در مقدمه کتاب، اشاره اى اجمالى به متن کتاب نموده و از اهداى آن به محضر امام صادق(ع) سخن گفته است.
کتاب طهارت: همان گونه که اشاره شد کتاب طهارت طبق روال غالب کتب فقهى، اولین مبحث کتاب بوده و سه جلد از مجلدات آن را به خود اختصاص داده است. مرحوم علامه ى حلى(ره) در اولین مسئله از مسائل طهارت مى گوید: «فیه ابوابٌ: الباب الاول: فى المیاه. الماء ضربان: مطلق و مضاف، فالمطلق ما یستحق اطلاق اسم الماء علیه و لا یمکن سلبه عنه و المضاف بخلافه فالمطلق طاهر مطهر».

پیشنهاد کاربران

بپرس