فضل بن سهل سرخسی

دانشنامه اسلامی

[ویکی فقه] فضل بن سهل سرخسی، کنیه اش ابوالعباس، وزیر ایرانی مأمون خلیفۀ عباسی بود.
خاندان او را از بازماندگان خاندان های حکومتگر ایرانی پیش از اسلام (اولاد ملوک الفُرس المَجوس) دانسته اند. از نسبت او به سرخسی برمی آید که که زادگاهش شهر سرخس در خراسان بوده است.سال تولد او معلوم نیست.
ورود به آیین اسلام
پدر وی، سهل بن زادانفروخ ، در دورۀ خلافت مهدی عباسی یا پسرش هارون الرشید از آیین زردشتی به اسلام گروید و تحت حمایت یحیی بن خالد برمکی ، وزیر هارون، وارد دستگاه دیوانی برمکیان شد. پسران وی، حسن و فضل، هم زمان با او اسلام آوردند. گفته شده است که حسن و فضل در ابتدا با طالع بینی گذران زندگی می کردند، اما در پی ورود پدرشان به دربار عباسی، این دو نیز به خدمت فرزندان یحیی درآمدند.
راه یافتن به دربار عباسیان
فضل در دستگاه دیوانی برمکیان ارتقا یافت و در شمار ملازمان جعفر بن یحیی برمکی قرارگرفت. این پیشرفت زمانی آغاز شد که نکته سنجی و کاردانی فضل نزد یحیی برمکی آشکار شد و یحیی او را به هارون معرفی کرد و از او ستایش نمود و توانایی او موجب توجه هارون به وی گشت.سپس فضل بن سهل با وساطت جعفر بن یحیی به خدمت مأمون، که در آن هنگام ولیعهد بود، پیوست.پس از آن، مأمون کارهای خراسان را بهر عهدۀ فضل بن سهل گذشت. به روایتی، در همین روزگار و در سال ۱۹۰ فضل به دست مأمون اسلام آورد.
بروز نقش سیاسی
...

دانشنامه آزاد فارسی

فَضْل بن سَهْل سَرَخْسی (سرخس ۱۵۴ـ ۲۰۲ق)
ملقب به ذوالرّیاستین، وزیر ایرانی مأمون عباسی. برخی می گویند پدرش در روزگار هارون الرّشید (۱۷۰ـ۱۹۳) اسلام آورد و به گفتۀ برخی دیگر خود او در ۱۹۰ق به خواست مأمون مسلمان شد. فضل در آغاز پیشکار یحیی بن خالد برمکی بود و سپس ملازم مأمون شد و چون مأمون به خلافت رسید (۱۹۸ـ۲۱۸)، وی را به صدارت خویش برگزید. فضل را از آن روی ذوالرّیاستین می خواندند که هم کار سپاه و هم وزارت را برعهده داشت. درایت و شایستگی وی چندان بود که مأمون از قدرت او بیمناک شد و سرانجام فرمان به قتلش داد. او را در حمام سرخس کشتند. گویند که از علت های کشتن فضل هواداری وی از خلافت علویان و ارادتش به علی بن موسی الرضا (ع) بوده است. پس از او برادرش حسن به وزارت مأمون رسید. فضل در ادبیات عربی مهارت فراوان داشت.

پیشنهاد کاربران

بپرس