فصل محصل

[ویکی فقه] فصل محصل، یکی از اصطلاحات به کار رفته در علم منطق بوده و به معنای عنوان بیانگرِ نقش فصل در تحصّل بخشی به جنس است.
فصل به لحاظ رابطه اش با نوع و جنس سه عنوان پیدا می کند:۱. فصل مقوِّم؛۲. فصل مقسِّم؛۳. فصل محصِّل. عنوان اول مربوط به رابطه فصل با نوع است، و دو عنوان اخیر مربوط به رابطه آن با جنس است.
رابطه فصل با نوع
رابطه فصل با نوع، مانند رابطه جزء با کل است؛ یعنی همچنان که قوام و تحصّل کل به جزء است، نوع نیز به فصل خود تقوّم دارد؛ به این جهت فصل را نسبت به نوع خود، "فصلِ مقوِّم" می گویند، مانند ناطق که فصل مقوّم انسان است.
رابطه فصل با جنس
اما دو قسم رابطه فصل با جنس؛ فصل ابتدا جنس را به انواع مختلف قسمت می کند و به این اعتبار، "فصلِ مقسِّم" نامیده می شود، مانند ناطق که حیوان را به انسان و غیر انسان تقسیم می کند و فصلِ مقسّمِ حیوان می باشد. بعد از تقسیم جنس و اختصاص یافتن قسمتی از آن به نوع معیّن، نسبت به آن جزء رابطه جداگانه ای پیدا می کند؛ زیرا آن را تحصل می دهد و از ابهام و مردد بودن که ویژگی ذاتی جنس است خارج می سازد و به این اعتبار "فصلِ محصِّل" نامیده می شود.
مستندات مقاله
...