فسل

لغت نامه دهخدا

فسل. [ ف َ ] ( ع اِ ) شاخ انگور نشاندنی. ( منتهی الارب ). شاخه رز که برای نشاندن بریده شده. ( از اقرب الموارد ). || ( ص ) مرد فرومایه ناکس و بیمروت. ج ، افسل ، فسال ، فُسل ، فسول ، فسولة، فسلاء. || ( مص ) از شیر بازکردن کودک. ( منتهی الارب ).

فسل. [ ف َ س ِ ] ( ع اِ ) درخت خرد خرما. ( آنندراج ). مصحف فسیل است. رجوع به فسیل شود.

فسل. [ ف ِ ] ( ع ص ) گول و نادان. ( منتهی الارب ). احمق. ( اقرب الموارد ).

پیشنهاد کاربران

👌
واژه ی �فصل / فسل� در فارسی از ریشه های اوستایی و پهلوی قابل بررسی است
- - -
۱. فارسی میانه و پهلوی
واژه های pāsal و fasal در فارسی میانه ( پهلوی ) به معنای �بخش� یا �قسمت� به کار می رفته اند. کاربرد این واژه ها بیشتر در متون اداری، مالیاتی و تقسیم بندی زمین و محصول بوده است. مثلاً در تقسیم بندی سالانه مالیات یا برداشت محصول، اصطلاح �فصل / فسل� به معنای یک بخش یا دوره مشخص از سال دیده می شود.
...
[مشاهده متن کامل]

این کاربرد نشان دهنده یک انتقال معنا از مفهوم �تقسیم� به �دوره زمانی� است.
- - -
۲. اوستایی
در اوستایی، ریشه هایی مانند paša - یا paṣa - به معنای �بخش� یا �تقسیم� شناخته شده اند. این ریشه ها بیشتر به تقسیم بندی مکانی یا زمانی اشاره دارند، نه لزوماً فصل های طبیعی سال.
واژه پهلوی pāsal / fasal از همین ساختار اوستایی مشتق شده و بعدها معنای مشخص تری از تقسیم بندی زمانی پیدا کرده است.
- - -
۳. تطور معنایی در فارسی
با گذر از فارسی میانه به فارسی نو، واژه ی فصل / فسل معنای مشخص تری پیدا کرد و به معنای �دوره زمانی مشخص از سال� تثبیت شد. معنای اصلی تقسیم بندی زمانی و مکانی حفظ شد، اما کاربرد آن محدودتر و دقیق تر گردید و در نهایت به چهار فصل سال محدود شد.
همچنین در ادبیات و متون دینی فارسی میانه، �فصل� علاوه بر زمان، برای بخش بندی موضوعات و مطالب نیز به کار رفته است.
- - -
منابع کتابی معتبر
1. Andr�, G. – A Grammar of Middle Persian ( Cambridge University Press, 1969 )
توضیح مفصل درباره ریشه ها و واژه های پهلوی از جمله pāsal و fasal.
2. Skj�rv�, P. O. – An Introduction to Old and Middle Iranian ( Harvard University, 2007 )
تحلیل تطور معنایی واژه های ایرانی با تأکید بر فارسی میانه و اوستایی.
3. Klingenschmitt, K. – Zoroastrian Middle Persian Texts and Their Translation ( Leiden, 1988 )
نمونه هایی از کاربرد فصل/فسل در متون دینی و مالیاتی.
4. Dodge, H. – The Middle Persian Language ( New York, 1965 )
بررسی تطور واژگان پهلوی و ریشه های اوستایی آنها.
5. West, E. W. – The Iranian Languages ( London, 1974 )
تحلیل جامع ریشه شناسی و تطور معنایی واژه های ایرانی از اوستایی تا فارسی نو.
- - -