فروکافت

فروکافت یا کاتالیز ( به انگلیسی: Catalysis ) ، تغییر در سینتیک یک واکنش شیمیایی با بهره جویی از یک کاتالیزگر است. بیشتر هدف از کاتالیز، تهییج مرحلهٔ آغازین واکنش است؛ به عبارت دیگر، کاتالیزگر نقش یک آغازگر را بازی می نماید.
به واکنشی که در آن کاتالیز صورت پذیرد، واکنش کاتالیتیک یا فروکافته گفته می شود.
• کاتالیز آلی که در ترکیبات آلی صورت می پذیرد.
• کاتالیز همگن، هرگاه کاتالیزگر و کاتالیزشونده در یک فاز باشند.
• کاتالیز ناهمگن، هرگاه کاتالیزگر و کاتالیزشونده در یک فاز نباشند.
• کاتالیز جوی، که در جو رخ می دهد. واکنش تخریب اوزون نمونه ای از آن است.
• کاتالیز زیستی که به وسیله آنزیم ها انجام می شود.
شناس ترین سازوکارهای واکنش های کاتالیتیک در زیر آمده اند:
• سازوکار کاتالیز آنزیمی که در موجودات زنده رخ می دهد. نامدارترین آنها واکنش کاتالیز آنزیمی میکاییلیس - منتن است.
سازوکار لنگمویر - هینشلوود[ ۱] از مراحل جذب، انتشار در سطح و واجذب تشکیل شده است. سپس واکنش دهنده های A و B از فاز گازی بر سطح کاتالیزگر ، جذب سطحی بشوند:[ ۲]
A g → A a d s
B g → B a d s
گونه های جذب شده بر سطح کاتالیزگر جذب شده و با C واکنش می دهند:
A a d s + B a d s → C a d s
در مرحلهٔ آخر C واجذب می شود:
C a d s → C g
A a d s + B g → C a d s
A a d s + O s u r f → A O a d s
A O a d s → A O g + L e e r s t e l l e
O 2 , g → 2 O a d s → 2 O s u r f
کاتالیز فلزهای واسطه نیز از کاتالیزهای همگن به شمار می رود.