فرفیون

فرفیون، [ ۲] [ ۳] شیرشیرک[ ۳] یا شیرسگ[ ۳] ( نام علمی: Euphorbia ) نام یک سرده از تیره فرفیونیان است. فرفیون دارای شیره شیری رنگ و بسیار سمی است. در صورت تماس با پوست احتمال سرطان پوست بالاست. در صورت تماس با چشم باعث کوری یا ضعف بینایی می شود.
نام گروهی بزرگ از گیاهان گلدار علفی یک ساله یا پایا ( چندساله ) و در برخی گونه ها به صورت درختچه یا درخت است. این گیاهان در سراسر جهان به ویژه در جنوب و شرق آفریقا و ماداگاسکار و نیز در نواحی گرمسیری آسیا و آمریکا پراکنده اند. تاکنون در جهان، حدود ۲۴۰۰ گونه فرفیون شناسایی شده که بیش از ۸۰ گونه آن در بیشتر نقاط ایران دیده می شود. فرفیون کاربرد زینتی و دارویی دارد.
ریشه شناسی
نام همگانی spurge از واژگان انگلیسی میانه /فرانسه قدیمی به نام espurge ( تصفیه کردن to purge ) مشتق می شود چنان که شیره این گیاه بعنوان پاک کننده به کار می رفته است. نام گیاه شناسی اوفوربیا از اوفوربوس، نام پزشک یونانی شاه ژوبای دوم از نومیدیای آفریقا مشتق شده است ( زادروز ۵۰تا۵۲ پیش از میلاد، درگذشته ۲۳ میلادی ) که با دختر کلوپاترا و انتونی ازدواج کرد. ژوبا نویسنده ای توانا در موضوعات گوناگون از جمله تاریخ طبیعی بود. اوفوربوس نوشته که یکی از فرفیونهای کاکتوس شکل که اکنون ( Euphorbia obtusifolia ssp. regis - jubae ) نامیده می شود به عنوان یک ملین قوی استفاده می شده است. در سال ۱۲ پیش از میلاد ژوبا این گیاه را به یاد پزشکش، اوفوربوس نام نهاد همانطوری که سزار اگوستوس یک مجسمه از برادر اوفوربوس به نام آنتونیوس موزا که پزشک شخصی آگوستوس بود اختصاص داده بود. در سال ۱۷۵۳ کارل لینه گیاه شناس و طبقه بندی بیولوژی شناس، نام اوفوربیا را برای همهٔ نوابغ در افتخارات پزشکی تعیین کرد.
فرفیون گیاهی است از تیره فرفیون euphorbiaceae و از جنس فرفیون euphorbia که به افتخار پزشک یونانی euphorbus، که از شیرآبه این گیاه برای معالجه یکی از پادشاهان روم استفاده کرد، نام گذاری شده است. نام علمی گونه درختچه ای ایران euphorbia larica است.
نام محلی گونه بومی ایران در بندرعباس و اطراف آن پِرِخ و پَره است. در منطقه تربت حیدریه به این گیاه «شیروک» گفته می شود.
بلندی فرفیون در گونه های مختلف معمولاً از حدود ۳۰ سانتی متر تا ۶ متر است و در برخی گونه های درختی به ۲۰ یا ۲۵ متر هم می رسد. ساقه برخی از گونه های این گیاه گوشتی و در بعضی گونه های دیگر خزنده، ایستاده یا منشعب است.

فَرْفیون
فَرْفیون
گیاهان متعلق به جنس Eupharbia از تیرۀ فرفیون. این جنس، بیش از ۸۰ گونه در نقاط مختلف ایران دارد که همگی علفی، یا دارای پایۀ کم وبیش چوبی اند و فقط یک گونۀ آن تقریباً به حالت نیمه درختچه ای در جنوب می روید. در دیگر نقاط جهان ازجمله نقاط گرمسیری، درختچه هایی از این جنس به شکل کاکتوس های غول پیکری دیده می شود. گل آذین در این گیاهان به فرم ابتدایی سیاتیوم است که در یک اندام پیاله ای شکل قرار گرفته است. این گل آذین شامل یک گل ماده در مرکز و چند گل نر در اطراف گل ماده است. گل ماده به یک برچۀ تک تخمکی و گل نر به یک پرچم مفصل دار تقلیل یافته است. وجود لوله های شیرابه ای از صفات بارز این گیاهان است و به همین دلیل آن ها را «شیر سک» و «شیرشیرک» هم می نامند. بیشتر این گیاهان دارای اثرات درمانی اند مخصوصاً از شیرۀ آن ها در درمان گزش ها، کچلی، زگیل، سیفلیس و موارد دیگر استفاده کرده اند. گونه ای از آن ها نیز حساسیت زا و گاه بسیار خطرناک اند. از برخی نیز فرآورده های شیمیایی به دست می آید.