فَرغانی، ابوالعباس احمد بن محمد (قرن ۳ق)
منجم مسلمان متولد فرغانۀ ماورأالنهر (سُغد) که از منجمان و اختربینان بارگاه مأمون و متوکل عباسی شد. از سوی متوکل سرپرستی و نظارت بر ساخت نیل سنج بزرگ در فسطاط بر عهدۀ او گذاشته شد. این اسباب عمق آب نیل را به خصوص در هنگام طغیان می سنجید. فرغانی نظریۀ بطلمیوس و مقداری را که برای تقدیم اعتدلین به دست می داد تأیید می کرد ولی اعتقاد داشت که این تقدیم نه فقط در مورد ستارگان بلکه درخصوص سیاره ها نیز دخیل است. او قطر زمین را ۶,۵۰۰ میل (۱۰,۴۶۰ کیلومتر) می دانست و فواصل اعظم سیاره ها و قطر های ظاهری شان را با تکیه بر امکانات و دانسته های روزگار خود محاسبه کرده بود. مهم ترین اثر او فی حرکات السماویه و جوامع النجوم گزارشی غیر ریاضی و جامع از اصول اخترشناسی بطلمیوسی است که گراردوی کرمونایی، و چند تن دیگر آن را به لاتینی و عبری ترجمه کردند. جوامع کتابی نسبتاً مختصر و قابل فهم بود و در اروپای قرون میانه نفوذ گسترده ای یافت. این اثر تا پیش از روزگار رگیومونتانوس از تألیفات دیگر منجمان مسلمان رواج بیشتری داشت. نام فرغانی با تلفظ تحریف شده لاتینی آلفردگانوس در نجوم اروپا جایگاه والایی یافت. الکامل فی الاسطرلاب و فی صنعة الاسطرلاب از دیگر آثار او هستند. او تألیفاتی هم در مورد ساعت آفتابی داشت و شرحی نیز بر جدول های نجومی خوارزمی داشت که مفقود شده امّا مورد استفادۀ ابوریحان بیرونی بوده است.
منجم مسلمان متولد فرغانۀ ماورأالنهر (سُغد) که از منجمان و اختربینان بارگاه مأمون و متوکل عباسی شد. از سوی متوکل سرپرستی و نظارت بر ساخت نیل سنج بزرگ در فسطاط بر عهدۀ او گذاشته شد. این اسباب عمق آب نیل را به خصوص در هنگام طغیان می سنجید. فرغانی نظریۀ بطلمیوس و مقداری را که برای تقدیم اعتدلین به دست می داد تأیید می کرد ولی اعتقاد داشت که این تقدیم نه فقط در مورد ستارگان بلکه درخصوص سیاره ها نیز دخیل است. او قطر زمین را ۶,۵۰۰ میل (۱۰,۴۶۰ کیلومتر) می دانست و فواصل اعظم سیاره ها و قطر های ظاهری شان را با تکیه بر امکانات و دانسته های روزگار خود محاسبه کرده بود. مهم ترین اثر او فی حرکات السماویه و جوامع النجوم گزارشی غیر ریاضی و جامع از اصول اخترشناسی بطلمیوسی است که گراردوی کرمونایی، و چند تن دیگر آن را به لاتینی و عبری ترجمه کردند. جوامع کتابی نسبتاً مختصر و قابل فهم بود و در اروپای قرون میانه نفوذ گسترده ای یافت. این اثر تا پیش از روزگار رگیومونتانوس از تألیفات دیگر منجمان مسلمان رواج بیشتری داشت. نام فرغانی با تلفظ تحریف شده لاتینی آلفردگانوس در نجوم اروپا جایگاه والایی یافت. الکامل فی الاسطرلاب و فی صنعة الاسطرلاب از دیگر آثار او هستند. او تألیفاتی هم در مورد ساعت آفتابی داشت و شرحی نیز بر جدول های نجومی خوارزمی داشت که مفقود شده امّا مورد استفادۀ ابوریحان بیرونی بوده است.