فردریش وهلر

زندگی
فردریش وهلر، در ۳۱ ژوئیه سال ۱۸۰۰ در دهکده اِشِرسهایم نزدیک فرانکفورت آلمان چشم به جهان گشود. پدرش مردی تحصیلکرده و با قدرت بود، و خیلی زود فریدریش را به کسب علم و دانش واداشت. فردریش زیر نظر پدر قدرتمندش به تحصیل پرداخت و به معدن شناسی و شیمی علاقمند شد. به علت آزادی کاملی که پدرش به او داده بود می توانست کارهای خود را در یک آزمایشگاه شخصی که فراهم آورده بود دنبال کند.
وهلر جوانی ماجراجو و کنجکاو بود، از این رو به کارهای خطرناکی در آزمایشگاه دست می زد. حتی یکبار بر اثر بی احتیاطی، جوانی را به کشتن داد. وهلر در ۲۰ سالگی وارد دانشگاه ماربورگ شد. هدفش از ورود به دانشگاه، تحصیل علم پزشکی بود. او اتاقش را به یک آزمایشگاه پژوهشی تبدیل کرده بود و این کار زیاد مورد رضایت مقامات دانشگاه نبود. حتی استادش نیز او را به خاطر این کار چند بار مواخذه کرد. وهلر که چنین دید تصمیم گرفت آزمایشها و تحقیقاتش را در جای دیگری دنبال کند. دانشگاه هایدلبرگ، اخیرا رشته پزشکی دایر کرده بود و استادی شیمی آنجا را شیمیدان آلمانی لئوپولد گملین بر عهده داشت. وهلر به این دانشگاه آمد و از آنجا در رشته پزشکی دانش آموخته شد. اما پروفسور گملین به او پیشنهاد کرد که به جای حرفه پزشکی علم شیمی را دنبال کند. وهلر پند او را شنید و به استکهلم رفت و زیر نظر شیمیدان نامدار سوئدی، برزلیوس به پژوهش در علم شیمی پرداخت.
زمانی که در سوئد کار می کرد، به آزمایش های موفقیت آمیزی دست زد. او ترکیبی از ازت، کربن، اکسیژن و نقره تهیه کرد و نام آن را سیانید نقره گذارد. این کشف جالب، توجه دانشمندان را به خود جلب کرد. شیمیدان آلمانی یوستوس لیبیگ نیز که در پاریس روی مواد محترقه کار می کرد، ماده ای نظیر ماده اکتشافی وهلر ساخته بود. ظاهرا، مقدار عناصر ازت، کربن، اکسیژن و نقره در این ترکیب جدید و ترکیبی که وهلر ساخته بود با هم فرقی نداشت ولی طرز عمل دو ماده متفاوت بود. این کشف شیمیدانان را به فکر انداخت تا بررسی دقیق تری در این مورد انجام دهند. آن ها همیشه برای بیان ترکیب شیمیایی از فرمول استفاده می کردند، اما کشف اخیر به کلی نظریه های پیشین را برهم زد و ثابت کرد که فقط فرمول برای این کار کافی نیست. وهلر و برزلیوس، که اهمیت مساله را فهمیده بودند نام این ویژگی شیمیایی را ایزومر ( هم پار ) نهادند. هم پار به ترکیب هایی گفته می شود که از لحاظ کمیت عناصر شیمیایی یک سانند اما ترتیب قرار گرفتن اتمهای مولکول های آن ها متفاوت است. این کشف سبب شد که هر دو شیمیدان جوان، لیبیگ ۲۱ ساله و وهلر ۲۳ ساله با هم دوست شوند.
وهلر پس از بازگشت از سوئد به برلین رفت و در یک مدرسه بازرگانی معلم شد. در آزمایشگاه مدرسه بار دیگر روی خاصیت سیانیدها مطالعه کرد و موفق به تهیه سیانید شد. هنگامی که مشغول آزمایش سیانید پتاسیم با سولفات آمونیوم بود مشاهده کرد که از محلول بدست آمده بلورهای سفید رنگی به شکل سوزن خارج می شود و این بلورها چیزی جز سیانید آمونیوم یا اوره نبود.
وهلر در سال ۱۸۲۷ برای نخستین بار عنصر آلومینیوم را در آزمایشگاه تهیه کرد. او همچنین عناصری مثل بریلیوم، ترمیوم و وانادیوم را کشف کرد.
منبع
فیلیپ کین. پیشگامان علم. ترجمهٔ پرویز قوامی. تهران: انتشارات امیر کبیر، ۱۳۶۲.
از ویکی پدیا