فرترن

فورترن ( به انگلیسی: Fortran، /ˈfɔːrtræn/ ) یک زبان برنامه نویسی همه - منظوره، کامپایل شونده و دستوری می باشد که مخصوصاً برای محاسبات عددی و علم محاسبه مناسب است. فورترن در گذشته به صورت حروف بزرگ FORTRAN نوشته می شده که کوته نوشت FORmula TRANslation می باشد. [ ۲]
فورترن یک زبان برنامه نویسی کامپایل شونده برای محاسبات علمی و عددی است. این زبان در ابتدا برای برنامه های مهندسی و علمی در دهه ۱۹۵۰ توسط شرکت آی بی ام ایجاد شد و بیش از شش دهه است که در مسائل محاسباتی پیچیده همانند پیش بینی آب و هوا، تجزیه و تحلیل عناصر محدود، دینامیک سیالات محاسباتی، فیزیک محاسباتی، کریستالوگرافی و شیمی محاسباتی مورد استفاده قرار گرفته است. این زبان در محاسبات با کارایی بالا و محک و رتبه بندی سریعترین ابررایانه ها رایج است. یکی از ویژگی های مهم فورترن سرعت بالا در کامپایل کردن کدهای محاسباتی است و دلیل آن بهینه بودن دستورها این زبان نسبت به زبان های دیگر است و با توجه به کمینه بودن تعداد کاراکترهای مورد نیاز برای ایجاد یک دستور و امکانات ترجیحی و اختیاری فراوان، کدهای نوشته شده با این زبان از حجم کمی برخوردار هستند و در زمان کوتاه اجرا شده و نتیجه خواهد داد. این امر به خصوص برای محاسبات عددی سنگین از اهمیت دوچندانی برخوردار است.
نام نسخه های قبلی این زبان با حروف بزرگ بیان می شد و FORTRAN 77 آخرین نسخه ای بود که در آن استفاده از حروف کوچک در کلمات اصلی غیراستاندارد بشمار می رفت. در نسخه های جدیدتر از fortran90 این استاندارد حذف شد.
دراواخر سال ۱۹۵۳، جان بکوس ( John Backus ) پیشنهادی جهت جایگزینی یک برنامه عملی تر برای زبان اسمبلی برنامه نویسی IBM 704 ارائه کرد. تیم برنامه نویسان گذشته فورترن شامل ریچارد گلدبرگ، شلدون بهترین، هارلان هریک، پیتر شریدان، روی نوت، رابرت نلسون، ایروینگ زیلر، هارولد استرن، لوییزهایت و دیوید سیر بود. هدف اصلی ورود آسان تر معادلات به رایانه بود که ایده آن توسط J. Halcombe Laning توسعه یافت. پیشنویس مشخصات سیستم ترجمه فرمول ریاضی در نوامبر سال ۱۹۵۲ تکمیل شد و اولین کتابچه راهنمای آن، در اکتبر ۱۹۵۶ آماده شد و با اولین کامپایلر فورترن در آوریل ارائه شد. این اولین کامپایلر بهینه ساز بود. مشتریان زمانی تمایل به استفاده از زبان سطح بالا دارند که عملکرد کد تولید شده توسط کامپایلر مشابه عملکرد کداسمبلی دست نویس باشد. درحالی که برنامه نویسان در عملکرد بهتر این نوع برنامه نویسی نسبت به کداسمبلی دست نویس تردید داشتند، کاهش بالای تعداد عبارات برنامه نویسی توجه برنامه نویسان را جلب کرد. جان بکوس در طی مصاحبه ای در سال، گفت: "بخش عمده ای از کار من از تنبلی ناشی شده است. من نوشتن برنامه ها را دوست نداشتم، بنابراین هنگامی که در IBM 701 کار می کردم، برنامه هایی برای محاسبات می نوشتم. پس شروع به کار بر روی یک سیستم برنامه نویسی کردم تا نوشتن برنامه ها آسان تر شود. " دانشمندان این زبان را بسیار مناسب برای برنامه های فشرده عددی دانستند و نویسندگان کامپایلر را، برای نوشتن کامپایلر با سرعت و کارامدی بیشتر ترغیب کردند. گنجایش این زبان برای داده های عددی بسیار پیچیده، آن را برای برنامه های فنی به خصوص در مهندسی برق مناسب نموده است. تا سال ۱۹۶۰ نسخه های فورترن برای رایانه های 1620 IBM ۱۰۹، IBM 650، IBM و 7090 IBM در دسترس بود. محبوبیت روزافزون این زبان، سازندگان آن را تشویق کرد بطوری که تا سال ۱۹۶۳، بیش از ۴۰ کامپایلر فورترن دردسترس بود.