فَرانسوی، معماری (French architecture)
فَرانسوی، معماری
معماری صدر مسیحیت. تأثیر مجموعۀ غنی بناهای رومی فرانسه پیش از ظهور مسیحیت (از آمفی تئاترها تا معابد و آباره ها) در ساخت کلیساهای مسیحی اولیه مشهود است که حتی پیش از عقب نشینی رومی ها آغاز شده بود. در ساخت تعمیدگاه سن ژاندر پواتیهو سرداب ژوئار، در نزدیکی مو، هر دو در قرن ۵م، از عناصر معماری رومیبسیار استفاده شده است.معماری رومانسک (رومی وار). بناهای قدیمیِ متأثر از معماری رومی، جای خود را به نخستین آثار متمایز رومانسک داد، که در صومعۀ کلونی(آغاز ساخت در ۱۰۸۸م) به اوج خود رسید. این سبک تکامل یافت و ویژگی های محلی، ازجمله طاق گهواره ایو سایر انواع طاق، به آن افزوده شد؛ نمونه ای در سن فیلیبر، در تورنو(قرن ۱۱م) از آن جمله است.
معماری گوتیک. کلیسای صومعۀ سن دنی، در نزدیکی پاریس (۱۱۳۲ـ ۱۱۴۴م)، نقطۀ آغاز سبک گوتیک شمرده می شود، و قوس های نوک تیز، و استفاده از طاق و تویزهاز مشخصات آن است. کلیسای جامع نوتردامدر پاریس، که ساخت آن در ۱۱۶۰م آغاز شد، نمونه ای از سبک گوتیک آغازیناست (۱۱۳۰ـ۱۱۹۰م). کلیساهای جامع شارتر(آغاز بنا در ۱۱۹۴م)، رَنس(آغاز بنا در ۱۲۱۱م)، و بورژ(آغاز بنا در ۱۲۰۹م) نمونه هایی از معماری گوتیک سرنیزه ای(۱۱۹۰ـ۱۲۴۰م) به شمار می روند. بهترین نمونه های معماری گوتیک متأخرفرانسوی، یا به تعبیر فرانسوی ها، گوتیک شعله سان(۱۳۵۰ـ۱۵۲۰)، که مشبک کاری های نرم و روان ویژگی آن است، در کلیساهای جامع نورماندی(ح ۱۴۲۶م) و بورگونیمشاهده می شود.
معماری رنسانس. این سبک در اواخر قرن ۱۵م از ایتالیا به فرانسه وارد شد، و به تدریج جای سبک گوتیک را گرفت. فرانسیس اولچند معمار ایتالیایی را به فونتن بلو، آمبواز، بلوآو جاهای دیگر دعوت کرد. دیری نگذشت که معماران فرانسوی طراحی به شیوۀ جدید ایتالیایی را فراگرفتند و در طی قرن ۱۶، نخستین بخش لوور نودر پاریس (۱۵۴۶)، شاتوی سن ژرمن، و چندین شاتوی تماشایی دیگر را در درۀ لوآربنا کردند؛ معماری رنسانس بیشترین تأثیر خود را در همین منطقه گذاشت.
معماری باروک. پس از دورۀ طولانی جنگ های دینی، معماری دوباره اهمیت یافت. علاقۀ هانری چهارم به شهرسازی در کارهایی همچون پلاس دِ وژ، در پاریس (آغاز بنا در ۱۶۰۵)، پون نوفو پلاس دوفینمتجلی شد. سبک باروک در کار لو وودر شاتوی وُو لو ویکنت(۱۶۵۷ـ ۱۶۶۱)، که طراحی باغ های آن کار لَونوتْراست، تجسم یافت؛ دو معمار اخیر کارهای گسترده ای را در ورسایبه اجرا درآوردند. ژاک لومرسیهبخش های قدیمی کاخ ورسای، کاخ سلطنتی(۱۶۳۳)، و کلیساهای سوربون(آغاز بنا در ۱۶۲۶) و سن روکرا طراحی کرد، و شهر و شاتوی ریشِلیورا برای کاردینال ریشِلیوبنا نهاد (۱۶۳۱). فرانسوا مانسارهتل کارناواللسکورا توسعه داد و کلیسای وال دو گراسرا ساخت که هر دو در پاریس واقع اند؛ شاتوی زیبایی در مزون لافیت، در نزدیکی پاریس (۱۶۴۲ـ ۱۶۵۱)؛ و بال اورلئاندر بلوآا، نیز کار اوست. در ۱۶۷۸ و در عصر لوئی چهاردهم، آردوئن ـ مانسارکاخ ورسای را توسعه داد و کلیسای جامعی در آن طراحی کرد.
معماری نئوکلاسیک. در قرن ۱۸ گرایش مشخصی به سوی کلاسی سیسممشاهده شد که کارهای بولهو لُودُونقطۀ اوج آن است. تأثیر سبک کلاسیک در قرن ۱۹ ادامه یافت، و انقلاب کبیر فرانسه (۱۷۸۹)، با کارهایی مانند مادلن، در پاریس (۱۸۰۴ـ ۱۸۴۹)، اثر وینیون(۱۷۶۲ـ ۱۸۲۸)، تا حدی آن را تداوم بخشید. در میانۀ قرن ۱۹، سبک باشکوه هنرهای زیباپدید آمد، که بیش از همه در عمارت اپرا، در پاریس (۱۸۶۱ـ ۱۸۷۴)، کار شارل گارنیه(۱۸۲۵ـ ۱۸۹۸) تجلی یافته است. هم رویکرد خردگرای لابروست، که مسئول ساخت کتابخانۀ سنت ژنو یودر پاریس (۱۸۴۳ـ۱۸۵۰) بود، و هم سبک احیای گوتیک، با این سبک به تقابل پرداختند که شرح مفصل آن در نوشته های ویوله ـ لو ـ دوکآمده است.
آرنووُ (آرنووُ). این سبک در اواخر قرن ۱۹ پا گرفت، و نانسیو پاریس مراکز آن بودند. ورودی های ایستگاه مترو پاریس، کار هکتور گیمار، با قوس های فلزی به سبک گوتیک شعله سان، نمونه های مشهور این شیوه اند. گارنیه با فُرم های ناب طبع آزمایی کرد. کار بعدی اوگوست پرهنیز در همین راستا بود.
جنبش مدرن. در دهۀ ۱۹۲۰، لو کوربوزیهکه در سوئیس به دنیا آمده بود، در مقام برجسته ترین نمایندۀ جنبش مدرن در فرانسه پا به عرصه گذاشت. شاهکارهای او متنوع اند و از ویلا ساووآبه سبک کوبیسمدر پوئاسی(۱۹۲۹ـ ۱۹۳۱)، تا اونیته دَبیتاسیونوسیع و شبکه مانند در مارسی(۱۹۴۷ـ ۱۹۵۲)، را دربر می گیرند. دل مشغولی های مربوط به فناوری، در اغلب آثار معماری مدرن فرانسه از دهۀ ۱۹۵۰ مشهود است؛ این تمایل با کارهای ژان پرووه، ازجمله بوفۀاِویان(۱۹۵۷)، آغاز شد و در پروژه های بعدی، ازجمله مرکز پومپیدودر پاریس، اثر رنتسو پیانوو ریشار روژه(۱۹۷۱ـ۱۹۷۷)، و انستیتو جهانِ عرب، در پاریس (۱۹۸۱ـ۱۹۸۷)، اثر ژان نوولادامه یافت. در دهۀ ۱۹۸۰، پاریس محل اجرای پروژه های عظیمشد که پرزیدنت میترانآن ها را آغاز کرد، ازجمله یک مجتمع فرهنگی در پارک دو لَوی یِت، کار برنار شومی(بخشی از آن در ۱۹۸۵ گشایش یافت)، تبدیل ایستگاه دورسهبه موزۀ دورسهدر ۱۹۸۶، کار گی اولنتی، ساخت هرم شیشه ای کار آی ام پِیبرای موزۀ لوور در ۱۹۸۹، و گراند آرشدر لا دِفانْس، اثر یوهان اوتو فون اسپرِکلسندر ۱۹۸۹.
فَرانسوی، معماری
معماری صدر مسیحیت. تأثیر مجموعۀ غنی بناهای رومی فرانسه پیش از ظهور مسیحیت (از آمفی تئاترها تا معابد و آباره ها) در ساخت کلیساهای مسیحی اولیه مشهود است که حتی پیش از عقب نشینی رومی ها آغاز شده بود. در ساخت تعمیدگاه سن ژاندر پواتیهو سرداب ژوئار، در نزدیکی مو، هر دو در قرن ۵م، از عناصر معماری رومیبسیار استفاده شده است.معماری رومانسک (رومی وار). بناهای قدیمیِ متأثر از معماری رومی، جای خود را به نخستین آثار متمایز رومانسک داد، که در صومعۀ کلونی(آغاز ساخت در ۱۰۸۸م) به اوج خود رسید. این سبک تکامل یافت و ویژگی های محلی، ازجمله طاق گهواره ایو سایر انواع طاق، به آن افزوده شد؛ نمونه ای در سن فیلیبر، در تورنو(قرن ۱۱م) از آن جمله است.
معماری گوتیک. کلیسای صومعۀ سن دنی، در نزدیکی پاریس (۱۱۳۲ـ ۱۱۴۴م)، نقطۀ آغاز سبک گوتیک شمرده می شود، و قوس های نوک تیز، و استفاده از طاق و تویزهاز مشخصات آن است. کلیسای جامع نوتردامدر پاریس، که ساخت آن در ۱۱۶۰م آغاز شد، نمونه ای از سبک گوتیک آغازیناست (۱۱۳۰ـ۱۱۹۰م). کلیساهای جامع شارتر(آغاز بنا در ۱۱۹۴م)، رَنس(آغاز بنا در ۱۲۱۱م)، و بورژ(آغاز بنا در ۱۲۰۹م) نمونه هایی از معماری گوتیک سرنیزه ای(۱۱۹۰ـ۱۲۴۰م) به شمار می روند. بهترین نمونه های معماری گوتیک متأخرفرانسوی، یا به تعبیر فرانسوی ها، گوتیک شعله سان(۱۳۵۰ـ۱۵۲۰)، که مشبک کاری های نرم و روان ویژگی آن است، در کلیساهای جامع نورماندی(ح ۱۴۲۶م) و بورگونیمشاهده می شود.
معماری رنسانس. این سبک در اواخر قرن ۱۵م از ایتالیا به فرانسه وارد شد، و به تدریج جای سبک گوتیک را گرفت. فرانسیس اولچند معمار ایتالیایی را به فونتن بلو، آمبواز، بلوآو جاهای دیگر دعوت کرد. دیری نگذشت که معماران فرانسوی طراحی به شیوۀ جدید ایتالیایی را فراگرفتند و در طی قرن ۱۶، نخستین بخش لوور نودر پاریس (۱۵۴۶)، شاتوی سن ژرمن، و چندین شاتوی تماشایی دیگر را در درۀ لوآربنا کردند؛ معماری رنسانس بیشترین تأثیر خود را در همین منطقه گذاشت.
معماری باروک. پس از دورۀ طولانی جنگ های دینی، معماری دوباره اهمیت یافت. علاقۀ هانری چهارم به شهرسازی در کارهایی همچون پلاس دِ وژ، در پاریس (آغاز بنا در ۱۶۰۵)، پون نوفو پلاس دوفینمتجلی شد. سبک باروک در کار لو وودر شاتوی وُو لو ویکنت(۱۶۵۷ـ ۱۶۶۱)، که طراحی باغ های آن کار لَونوتْراست، تجسم یافت؛ دو معمار اخیر کارهای گسترده ای را در ورسایبه اجرا درآوردند. ژاک لومرسیهبخش های قدیمی کاخ ورسای، کاخ سلطنتی(۱۶۳۳)، و کلیساهای سوربون(آغاز بنا در ۱۶۲۶) و سن روکرا طراحی کرد، و شهر و شاتوی ریشِلیورا برای کاردینال ریشِلیوبنا نهاد (۱۶۳۱). فرانسوا مانسارهتل کارناواللسکورا توسعه داد و کلیسای وال دو گراسرا ساخت که هر دو در پاریس واقع اند؛ شاتوی زیبایی در مزون لافیت، در نزدیکی پاریس (۱۶۴۲ـ ۱۶۵۱)؛ و بال اورلئاندر بلوآا، نیز کار اوست. در ۱۶۷۸ و در عصر لوئی چهاردهم، آردوئن ـ مانسارکاخ ورسای را توسعه داد و کلیسای جامعی در آن طراحی کرد.
معماری نئوکلاسیک. در قرن ۱۸ گرایش مشخصی به سوی کلاسی سیسممشاهده شد که کارهای بولهو لُودُونقطۀ اوج آن است. تأثیر سبک کلاسیک در قرن ۱۹ ادامه یافت، و انقلاب کبیر فرانسه (۱۷۸۹)، با کارهایی مانند مادلن، در پاریس (۱۸۰۴ـ ۱۸۴۹)، اثر وینیون(۱۷۶۲ـ ۱۸۲۸)، تا حدی آن را تداوم بخشید. در میانۀ قرن ۱۹، سبک باشکوه هنرهای زیباپدید آمد، که بیش از همه در عمارت اپرا، در پاریس (۱۸۶۱ـ ۱۸۷۴)، کار شارل گارنیه(۱۸۲۵ـ ۱۸۹۸) تجلی یافته است. هم رویکرد خردگرای لابروست، که مسئول ساخت کتابخانۀ سنت ژنو یودر پاریس (۱۸۴۳ـ۱۸۵۰) بود، و هم سبک احیای گوتیک، با این سبک به تقابل پرداختند که شرح مفصل آن در نوشته های ویوله ـ لو ـ دوکآمده است.
آرنووُ (آرنووُ). این سبک در اواخر قرن ۱۹ پا گرفت، و نانسیو پاریس مراکز آن بودند. ورودی های ایستگاه مترو پاریس، کار هکتور گیمار، با قوس های فلزی به سبک گوتیک شعله سان، نمونه های مشهور این شیوه اند. گارنیه با فُرم های ناب طبع آزمایی کرد. کار بعدی اوگوست پرهنیز در همین راستا بود.
جنبش مدرن. در دهۀ ۱۹۲۰، لو کوربوزیهکه در سوئیس به دنیا آمده بود، در مقام برجسته ترین نمایندۀ جنبش مدرن در فرانسه پا به عرصه گذاشت. شاهکارهای او متنوع اند و از ویلا ساووآبه سبک کوبیسمدر پوئاسی(۱۹۲۹ـ ۱۹۳۱)، تا اونیته دَبیتاسیونوسیع و شبکه مانند در مارسی(۱۹۴۷ـ ۱۹۵۲)، را دربر می گیرند. دل مشغولی های مربوط به فناوری، در اغلب آثار معماری مدرن فرانسه از دهۀ ۱۹۵۰ مشهود است؛ این تمایل با کارهای ژان پرووه، ازجمله بوفۀاِویان(۱۹۵۷)، آغاز شد و در پروژه های بعدی، ازجمله مرکز پومپیدودر پاریس، اثر رنتسو پیانوو ریشار روژه(۱۹۷۱ـ۱۹۷۷)، و انستیتو جهانِ عرب، در پاریس (۱۹۸۱ـ۱۹۸۷)، اثر ژان نوولادامه یافت. در دهۀ ۱۹۸۰، پاریس محل اجرای پروژه های عظیمشد که پرزیدنت میترانآن ها را آغاز کرد، ازجمله یک مجتمع فرهنگی در پارک دو لَوی یِت، کار برنار شومی(بخشی از آن در ۱۹۸۵ گشایش یافت)، تبدیل ایستگاه دورسهبه موزۀ دورسهدر ۱۹۸۶، کار گی اولنتی، ساخت هرم شیشه ای کار آی ام پِیبرای موزۀ لوور در ۱۹۸۹، و گراند آرشدر لا دِفانْس، اثر یوهان اوتو فون اسپرِکلسندر ۱۹۸۹.
wikijoo: فرانسوی،_معماری