[ویکی فقه] تیه (یا فَحصُالتیه)، نامی که در منابع اسلامی برای بیابانی به کار رفته است که مرز فلسطین و مصر را تشکیل می دهد و صحرای سینا را در بر می گیرد.
نام آن در قرآن کریم ذکر نشده است (در سوره مؤمنون ، آیه ۲۰، برای شبه جزیرة سینا، کلمة طورسینا و در سوره بقره ، آیات ۶۳ و ۹۳ و در نساء، آیة ۱۵۴ ، کلمة طور به کار رفته) اما کلمة تیه احتمالاً از فعل یَتیهُونَ (آشفته و سرگردان اند؛( مائده : ۲۶) ) مشتق شده است. این فعل درباره بنی اسرائیل به کار رفته است که به علت امتناع از فرمان حضرت موسی ، مبنی بر وارد شدن به سرزمین مقدّس، خداوند آن ها را به سرگردانی در صحرای سینا محکوم کرد.
صحرای بنی اسرائیل
جغرافیدانان مسلمان ، بر همین اساس، صحرای سینا را صحرای بنی اسرائیل نیز خوانده اند. در این بیابان قلعه ای به همین نام وجود داشته است. دربخش شرقی آن «وادی التّیه» واقع است بیابان تیه، که جنوبی ترین بخش فلسطین را تشکیل می داد، چهل فرسخ طول و تقریباً همان قدر عرض داشت و از منطقة جِفار (ناحیة الفَرَماء/ فرماء ، اَلْعَریش و الوَرّادَه/ وراده ) تا کوه های سینا ( طورسین ا) گسترده بود. از مغرب به استان ریف مصر و از مشرق به اورشلیم و جنوب فلسطین محدود می شد. بنا به توصیف جغرافیدانان مسلمان ، این ناحیه از سنگلاخ و خاک شنی به وجود آمده، دارای شوره زارها، تپه های سرخ ماسه سنگی، تعدادی نخل و چشمه بود. دمشقی در مناطق بیابانی تیه بنی اسرائیل، به شهرهای یهودی قادِس (قادش برنئه) حویرک، الخَلَصَه (الوسا)، الخَلوص ( لیسا )، ( بئر ) السَّبْع (بئرشِبع) و المَدوره اشاره کرده است. او تیه را جزو مناطق پادشاهی کَرَک، سرزمینهایی که روزگاری به رنودو شاتیون تعلق داشته، ذکر نموده است. از بیابان تیه جاده ای از طریق عقبة بُساق به ایله می رفت. این جاده را نخست برای کاروان زائران عهد خُمارَوَیه (بن احمد طولون)، از حکّام طولونی (حک: ۲۷۰ـ۲۸۲) باز کردند. از ایله، از میان بیابان، به دریای فَران ، دو منزل راه سواره بود. در ۶۵۲، که مملوکهای بحری از قاهره گریختند، گروهی از آن ها پنج روز در بیابان سرگردان شدند و در روز ششم شهر بزرگ متروکی با دیوارها و تالارهای مرمر یافتند که در شن مدفون شده بود. آنان ظروف و جامه هایی یافتند اما این اشیا به محض تماس، بر اثر پوسیدگی، فرو ریختند. در آن جا آب انباری با آب خنک نیز وجود داشت. روز بعد، وقتی به کَرَک رسیدند و برای خرید، دینارهایی را که در شهرِ مدفون یافته بودند پرداختند، دریافتند که سکه ها متعلق به زمان حضرت موسی -علیه السلام - و از « شهر سبز بنی اسرائیل » بوده است.
جاده بازرگانی و نظامی از قاهره به سوریه
جاده بازرگانی و نظامی از قاهره به سوریه در اوقات معمولی بدون برخورد با بیابان تیه، از جِفار می گذشت و فقط زمانی که این جاده با اشغال فرانکها قطع شد، راه مستقیم از بیابان اهمیت سوق الجیشی خاصی پیدا کرد، همانطور که در جنگ صلاح الدین و بنای قلعه صدر (امروزه قلعه جندی ) مشاهده می شود.
نام آن در قرآن کریم ذکر نشده است (در سوره مؤمنون ، آیه ۲۰، برای شبه جزیرة سینا، کلمة طورسینا و در سوره بقره ، آیات ۶۳ و ۹۳ و در نساء، آیة ۱۵۴ ، کلمة طور به کار رفته) اما کلمة تیه احتمالاً از فعل یَتیهُونَ (آشفته و سرگردان اند؛( مائده : ۲۶) ) مشتق شده است. این فعل درباره بنی اسرائیل به کار رفته است که به علت امتناع از فرمان حضرت موسی ، مبنی بر وارد شدن به سرزمین مقدّس، خداوند آن ها را به سرگردانی در صحرای سینا محکوم کرد.
صحرای بنی اسرائیل
جغرافیدانان مسلمان ، بر همین اساس، صحرای سینا را صحرای بنی اسرائیل نیز خوانده اند. در این بیابان قلعه ای به همین نام وجود داشته است. دربخش شرقی آن «وادی التّیه» واقع است بیابان تیه، که جنوبی ترین بخش فلسطین را تشکیل می داد، چهل فرسخ طول و تقریباً همان قدر عرض داشت و از منطقة جِفار (ناحیة الفَرَماء/ فرماء ، اَلْعَریش و الوَرّادَه/ وراده ) تا کوه های سینا ( طورسین ا) گسترده بود. از مغرب به استان ریف مصر و از مشرق به اورشلیم و جنوب فلسطین محدود می شد. بنا به توصیف جغرافیدانان مسلمان ، این ناحیه از سنگلاخ و خاک شنی به وجود آمده، دارای شوره زارها، تپه های سرخ ماسه سنگی، تعدادی نخل و چشمه بود. دمشقی در مناطق بیابانی تیه بنی اسرائیل، به شهرهای یهودی قادِس (قادش برنئه) حویرک، الخَلَصَه (الوسا)، الخَلوص ( لیسا )، ( بئر ) السَّبْع (بئرشِبع) و المَدوره اشاره کرده است. او تیه را جزو مناطق پادشاهی کَرَک، سرزمینهایی که روزگاری به رنودو شاتیون تعلق داشته، ذکر نموده است. از بیابان تیه جاده ای از طریق عقبة بُساق به ایله می رفت. این جاده را نخست برای کاروان زائران عهد خُمارَوَیه (بن احمد طولون)، از حکّام طولونی (حک: ۲۷۰ـ۲۸۲) باز کردند. از ایله، از میان بیابان، به دریای فَران ، دو منزل راه سواره بود. در ۶۵۲، که مملوکهای بحری از قاهره گریختند، گروهی از آن ها پنج روز در بیابان سرگردان شدند و در روز ششم شهر بزرگ متروکی با دیوارها و تالارهای مرمر یافتند که در شن مدفون شده بود. آنان ظروف و جامه هایی یافتند اما این اشیا به محض تماس، بر اثر پوسیدگی، فرو ریختند. در آن جا آب انباری با آب خنک نیز وجود داشت. روز بعد، وقتی به کَرَک رسیدند و برای خرید، دینارهایی را که در شهرِ مدفون یافته بودند پرداختند، دریافتند که سکه ها متعلق به زمان حضرت موسی -علیه السلام - و از « شهر سبز بنی اسرائیل » بوده است.
جاده بازرگانی و نظامی از قاهره به سوریه
جاده بازرگانی و نظامی از قاهره به سوریه در اوقات معمولی بدون برخورد با بیابان تیه، از جِفار می گذشت و فقط زمانی که این جاده با اشغال فرانکها قطع شد، راه مستقیم از بیابان اهمیت سوق الجیشی خاصی پیدا کرد، همانطور که در جنگ صلاح الدین و بنای قلعه صدر (امروزه قلعه جندی ) مشاهده می شود.
wikifeqh: فحصالتیه