فتحعلی خان ایسگندر اوغلو خویسکی ( ترکی آذربایجانی: Fətəli - xan İsgəndər oğlu Xoyski; ۷ دسامبر ۱۸۷۵ – ۱۹ ژوئن ۱۹۲۰ ) وکیل و عضو دومای دوم امپراتوری روسیه، وزیر امور داخله و وزیر دفاع و پس از آن اولین نخست وزیر دولت مستقل جمهوری دموکراتیک آذربایجان بود.
... [مشاهده متن کامل]
خویسکی در ۷ دسامبر ( ۲۵ نوامبر به تقویم قدیم ) در شکی در خانواده اشرافی ایسگندر خویسکی، که سرهنگ ارتش روسیه بود به دنیا آمد. جد بزرگ او جعفر قلی دنبلی ( ر. ک. امارت دنبلی ) ، خان خانات خوی بود که بعد از شکست از فتحعلی شاه با ارتش ۲۰٬۰۰۰ نفره خود به اچمیادزین عقب نشینی کرده بود. در جنگهای ایران و روس ۱۸۰۴–۱۸۱۳ جعفر قلی همراه امپراتوری روس بود و بنابراین الکساندر اول او را خان خانات شکی کرد و درجه سرهنگی او به اعطا کرد.
پس از آموزش در مدرسه ای در گنجه، فتحعلی در دانشکده حقوق دانشگاه مسکو ادامه تحصیل داد و در ۱۹۰۱ از آنجا فارغ التحصیل شد. پس از فارغ التحصیلی، خویسکی به عنوان وکیل دعاوی در گنجه، سوخومی، باتومی و کوتائیسی مشغول به کار شد. پس از انتصاب به عنوان معاون دادستان کراسنودار او درگیر فعالیتهای سیاسی و اجتماعی شد.
خویسکی به عنوان نماینده دومای دوم روسیه از الیزابتپل ( گنجه ) انتخاب شد. او در ضمن سخنرانی در دومای روسیه در دوم فوریه ۱۹۰۷، از سیاستهای استعمارگرانه روسیه در آذربایجان و قفقاز انتقاد کرد. اگر چه او به طور رسمی عضو حزب مشروطه دموکراتیک ( مشهور به کادتها ) بود، به فراکسیون مسلمانها نیز پیوسته بود. در ۲۷ مارس، پس از انقلاب فوریه ۱۹۱۷ در روسیه، خویسکی عضو موقت کمیته اجرایی شوراهای مسلمانان ( MNCs ) شد. در اولین اجلاس مساوات در ۲۶–۳۱ اکتبر ۱۹۱۷، خویسکی در حمایت از خودمختاری آذربایجان سخنرانی کرد. در دسامبر سال ۱۹۱۷ او عضو کمیساریای قفقاز شد که به تازگی ایجاد شده بود. پس از آن او به عنوان وزیر دادگستری دولت مستقل جمهوری فدرال دموکراتیک قفقاز جنوبی انتخاب شد.
در ۲۸ مه ۱۹۱۸ جمهوری فدرال دموکراتیک قفقاز جنوبی منحل شده و دولت مستقل جمهوری دمکراتیک آذربایجان اعلام شد. این اولین بار بود که دولتی بر پایه اصول جمهوری در میان مسلمانان عمل می کرد. فتحعلی خویسکی مسئول تشکیل اولین کابینه جمهوری شد.
نخست وزیر خویسکی مفتخر به فرستادن رادیوگرام اعلام جمهوری مستقل آذربایجان به مراکز سیاسی جهان در ۳۰ مه ۱۹۱۸ شد. با انتقال دولت به اقامتگاه موقت در گنجه مشکلات زیادی بروز کرد و دولت مستقل آذربایجان به چالش گرفته شد. در ۱۷ ژوئن فتحعلی خان استعفای دولت را در جلسه بسته شورای ملی اعلام کرد اما دوباره مأمور تشکیل دولت شد. در کابینه جدید، علاوه بر پست نخست وزیری در دولت دوم، او وزیر دادگستری نیز شد.
... [مشاهده متن کامل]
خویسکی در ۷ دسامبر ( ۲۵ نوامبر به تقویم قدیم ) در شکی در خانواده اشرافی ایسگندر خویسکی، که سرهنگ ارتش روسیه بود به دنیا آمد. جد بزرگ او جعفر قلی دنبلی ( ر. ک. امارت دنبلی ) ، خان خانات خوی بود که بعد از شکست از فتحعلی شاه با ارتش ۲۰٬۰۰۰ نفره خود به اچمیادزین عقب نشینی کرده بود. در جنگهای ایران و روس ۱۸۰۴–۱۸۱۳ جعفر قلی همراه امپراتوری روس بود و بنابراین الکساندر اول او را خان خانات شکی کرد و درجه سرهنگی او به اعطا کرد.
پس از آموزش در مدرسه ای در گنجه، فتحعلی در دانشکده حقوق دانشگاه مسکو ادامه تحصیل داد و در ۱۹۰۱ از آنجا فارغ التحصیل شد. پس از فارغ التحصیلی، خویسکی به عنوان وکیل دعاوی در گنجه، سوخومی، باتومی و کوتائیسی مشغول به کار شد. پس از انتصاب به عنوان معاون دادستان کراسنودار او درگیر فعالیتهای سیاسی و اجتماعی شد.
خویسکی به عنوان نماینده دومای دوم روسیه از الیزابتپل ( گنجه ) انتخاب شد. او در ضمن سخنرانی در دومای روسیه در دوم فوریه ۱۹۰۷، از سیاستهای استعمارگرانه روسیه در آذربایجان و قفقاز انتقاد کرد. اگر چه او به طور رسمی عضو حزب مشروطه دموکراتیک ( مشهور به کادتها ) بود، به فراکسیون مسلمانها نیز پیوسته بود. در ۲۷ مارس، پس از انقلاب فوریه ۱۹۱۷ در روسیه، خویسکی عضو موقت کمیته اجرایی شوراهای مسلمانان ( MNCs ) شد. در اولین اجلاس مساوات در ۲۶–۳۱ اکتبر ۱۹۱۷، خویسکی در حمایت از خودمختاری آذربایجان سخنرانی کرد. در دسامبر سال ۱۹۱۷ او عضو کمیساریای قفقاز شد که به تازگی ایجاد شده بود. پس از آن او به عنوان وزیر دادگستری دولت مستقل جمهوری فدرال دموکراتیک قفقاز جنوبی انتخاب شد.
در ۲۸ مه ۱۹۱۸ جمهوری فدرال دموکراتیک قفقاز جنوبی منحل شده و دولت مستقل جمهوری دمکراتیک آذربایجان اعلام شد. این اولین بار بود که دولتی بر پایه اصول جمهوری در میان مسلمانان عمل می کرد. فتحعلی خویسکی مسئول تشکیل اولین کابینه جمهوری شد.
نخست وزیر خویسکی مفتخر به فرستادن رادیوگرام اعلام جمهوری مستقل آذربایجان به مراکز سیاسی جهان در ۳۰ مه ۱۹۱۸ شد. با انتقال دولت به اقامتگاه موقت در گنجه مشکلات زیادی بروز کرد و دولت مستقل آذربایجان به چالش گرفته شد. در ۱۷ ژوئن فتحعلی خان استعفای دولت را در جلسه بسته شورای ملی اعلام کرد اما دوباره مأمور تشکیل دولت شد. در کابینه جدید، علاوه بر پست نخست وزیری در دولت دوم، او وزیر دادگستری نیز شد.
