فتح ایروان ( به ارمنی Երևանի բերդի գրավումը - به انگلیسی Capture of Yerevan ) اشاره به رویدادی است که در طی جنگ ایران و روس صورت گرفت. در جنگ های ۱۸۲۶ میلادی، نیروهای عباس میرزا در اکثر جبهه ها شکست خورد و وی مجبور به عقب نشینی شد. نیروهای روس به فرماندهی ایوان پاسکویچ، قلعه ایروان را محاصره کردند و در اکتبر ۱۸۲۷ میلادی، موفق به اشغال قلعه شدند.
... [مشاهده متن کامل]
الکساندر یکم در ۱۸۰۴ میلادی، برای جلب رضایت گرجی ها، پاول سیسیانوف را فرمانده عملیات علیه نیروهای ایران کرد. سپاهیان سیسیانوف بدون هیچ گونه مقاومت جدی ای تا نزدیکی واغارشاپات پیشروی کردند و در آنجا، با ارتش ایران روبه رو شدند. پس از درگیری ای خونین، بخشی از ارتش ایران در میان دیوارهای کلیسای جامع اچمیادزین پناه گرفتند و بقیه به ایروان عقب نشینی کردند.
به دستور خان ایروان محمدقلی خان قاجار از هر خانوار ارمنی شهر یک نفر را گروگان به داخل قلعه آوردند تا مبادا ارمنی ها، گرجی ها را سرمشق خود قرار دهند. نیروهای سیسیانوف بعد از سه روز جنگ بی نتیجه با نیروهای ایرانی محصور در اچمیادزین به سمت قلعه ایروان حرکت و آن را محاصره کردند. آنان از مردم شهر خواستند تا با نیروهای روس همکاری کنند که در غیر این صورت آنان را تنبیه خواهند کرد. محاصره ایروان بی نتیجه بود. در نتیجه، نیروهای سیسیانوف پس از غارت اهالی بی دفاع شهر عقب نشینی و در سر راه خود، کلیسای جامع اچمیادزین را نیز به تلافی شکست خود غارت کردند. خان نیز به نوبه خود تلافی شکست هایش را بر سر اهالی شهر درآورد و تعدادی از آنان را به جرم همکاری با نیروهای روس سربرید و تعدادی از خانوارها را نیز از شهر تبعید کرد. دربار ایران به علت نارضایتی از عملکرد خان ایروان در مقابل نیروهای روس به جای محمدقلی خان قاجار ابتدا مهدی قلی خان قاجار و سپس احمدخان مقدم مراغه ای را به سمت حاکم ایروان منصوب کرد. یک سال بعد نیز، حسین خان سردار ایروانی، را که از اقوام نزدیکش بود به حاکمیت ایروان برگزید و او نیز برادرش، حسن خان را معاون خود کرد.
نیروهای روس در پاییز ۱۸۰۸ میلادی به فرماندهی ایوان گودویچ از دو جبهه دست به حمله علیه ایران زدند. آنها در مناطق شکی، شروان و مغان به موفقیت هایی دست یافتند ولی نتوانستند با محاصره قلعه ایروان آن را فتح کنند. در نتیجه، پس از سه ماه مجبور به عقب نشینی شدند. این بار نیز حسینقلی خان سردار ایروانی همچون دفعه قبل تعدادی از ارمنی های شهر و همچنین جاثلیق را، برای نظارت و مهار ارمنی های مناطق دیگر، در قلعه گروگان گرفت که البته جاثلیق به علت بیماری در قلعه درگذشت.
... [مشاهده متن کامل]
الکساندر یکم در ۱۸۰۴ میلادی، برای جلب رضایت گرجی ها، پاول سیسیانوف را فرمانده عملیات علیه نیروهای ایران کرد. سپاهیان سیسیانوف بدون هیچ گونه مقاومت جدی ای تا نزدیکی واغارشاپات پیشروی کردند و در آنجا، با ارتش ایران روبه رو شدند. پس از درگیری ای خونین، بخشی از ارتش ایران در میان دیوارهای کلیسای جامع اچمیادزین پناه گرفتند و بقیه به ایروان عقب نشینی کردند.
به دستور خان ایروان محمدقلی خان قاجار از هر خانوار ارمنی شهر یک نفر را گروگان به داخل قلعه آوردند تا مبادا ارمنی ها، گرجی ها را سرمشق خود قرار دهند. نیروهای سیسیانوف بعد از سه روز جنگ بی نتیجه با نیروهای ایرانی محصور در اچمیادزین به سمت قلعه ایروان حرکت و آن را محاصره کردند. آنان از مردم شهر خواستند تا با نیروهای روس همکاری کنند که در غیر این صورت آنان را تنبیه خواهند کرد. محاصره ایروان بی نتیجه بود. در نتیجه، نیروهای سیسیانوف پس از غارت اهالی بی دفاع شهر عقب نشینی و در سر راه خود، کلیسای جامع اچمیادزین را نیز به تلافی شکست خود غارت کردند. خان نیز به نوبه خود تلافی شکست هایش را بر سر اهالی شهر درآورد و تعدادی از آنان را به جرم همکاری با نیروهای روس سربرید و تعدادی از خانوارها را نیز از شهر تبعید کرد. دربار ایران به علت نارضایتی از عملکرد خان ایروان در مقابل نیروهای روس به جای محمدقلی خان قاجار ابتدا مهدی قلی خان قاجار و سپس احمدخان مقدم مراغه ای را به سمت حاکم ایروان منصوب کرد. یک سال بعد نیز، حسین خان سردار ایروانی، را که از اقوام نزدیکش بود به حاکمیت ایروان برگزید و او نیز برادرش، حسن خان را معاون خود کرد.
نیروهای روس در پاییز ۱۸۰۸ میلادی به فرماندهی ایوان گودویچ از دو جبهه دست به حمله علیه ایران زدند. آنها در مناطق شکی، شروان و مغان به موفقیت هایی دست یافتند ولی نتوانستند با محاصره قلعه ایروان آن را فتح کنند. در نتیجه، پس از سه ماه مجبور به عقب نشینی شدند. این بار نیز حسینقلی خان سردار ایروانی همچون دفعه قبل تعدادی از ارمنی های شهر و همچنین جاثلیق را، برای نظارت و مهار ارمنی های مناطق دیگر، در قلعه گروگان گرفت که البته جاثلیق به علت بیماری در قلعه درگذشت.
