فتح الله بی نیاز (مسجدسلیمان، 4 تیر 1327ش- تهران 12 مهر 1394ش)
داستان نویس و منتقد ایرانی. پس از دریافت مدرک دیپلم ریاضی، در دانشگاه_صنعتی_شریف به تحصیل پرداخت و در سال 1351 با دریافت مدرک مهندسی برق از این دانشگاه فارغ التحصیل شد. از اواخر دهه ی 1340 تا سال 1380، با اسم های مستعار داستان، مقاله و نقدهای متعددی را در نشریات مختلف ایران منتشر کرد. بعد از این نیز مقالات و داستان های بسیاری از او در روزنامه ها و نشریاتی چون همشهری، ایران، کتاب ماه ادبیات و فلسفه، شرق، سینما و ادبیات، کلک، کارنامه، زنان، همبستگی، فرهیختگان و اعتماد ملی با اسم واقعی اش چاپ شده است. از بی نیاز بیشتر از ۵۰۰ مقاله و نقد و مرور کتاب، ۱۵۰ جلسه سخنرانی و نقد و بررسی ادبیات داستانی معاصر، ده ها مصاحبه و گفت وگو درباره ی مسائل ادبیات، 22 رمان و مجموعه داستانو هشت کتاب مرجع درباره ی نقد و نظریه های ادبی منتشر شده است.علاوه بر این، با استناد به مصاحبه ی همسر ایشان، آرزو چربدست، بیشتر از همین تعداد کتاب هم از او هنوز چاپ نشده است در اختیار ناشران و خانواده اش قرار دارد.
او مدت ۱۲ سال عضو هیات داوران جایزه ی ادبی مهرگان ادب بود وهمچنین، داوری نهایی برخی از جشنواره های ادبی منطقه ای و استانی کشور را نیز به عهده داشته است. از دیگر فعالیت های بی نیا،ز می توان به عضویت در شورای سردبیری "کتاب نقد" نگره و دبیر بخش داستان و نقد ادبی مجله ی "نافه" اشاره کرد. همچنین، باید اضافه کرد که بی نیاز بعد از فارغ التحصیلی از دانشگاه صنعتی شریف تا زمان مرگش، در زمینه ی تحصیلاتش نیز فعالیت داشته است.
از کارهای مهم بی نیاز در حوزه ی نقد و پژوهش ادبی، باید به کتاب های درآمدی بر داستان نویسی و روایت شناسیو نقد، تحلیل و تفسیر چند داستان معتبر جهان (جلد اول تا پنجم)اشاره کرد. او در نقد ادبی مشخصاً به فرم توجه داشت و از این لحاظ، می توان او را منتقدی فرمالیست دانست. همچنین، از این نظر که به آثار ادبی به دور از محتوا توجه می کرد، جزو پیشروان این نوع نقد در ایران بوده است. برای بی نیاز محتوا اولویت نداشت و او بیشتر به این جنبه تاکید می کرد که اثر ادبی به میزان مطلوب ادبی بودنخودش نزدیک شده است یا نه.
او که در روز 12 مهر برای حضور در یک مراسم نقد ادبی از منزلش خارج شده بود، دچار ایست قلبی شدو طی مسیر تا بیمارستان فیروزگر تهران، درگذشت.
گزیده ی کتابشناسی: مکانی به وسعت هیچ (رمان- توسعه، ۱۳۶۹)؛ حلقه نفوذناپذیر گرگ های خاکستری (رمان- توسعه، ۱۳۶۹)؛ دردناک ترین داستان عالم (مجموعه داستان- توسعه، ۱۳۷۰)؛ می روم که بمیرم (مجموعه داستان- آروین، ۱۳۷۷)؛ علیاحضرت فرنگیس (رمان- توس، ۱۳۷۸)؛ عطش ماندگار (رمان- توس، ۱۳81)؛ شورشگران را به زانو در آوریم (مجموعه داستان- مرغ آمین، ۱۳۸۲)؛ ستیزه جوی دلتنگ (رمان- نگاه، ۱۳۸۲)؛ دریاسالار بی دریا (رمان- یوشیج، ۱۳۸۲)؛ تشییع جنازه یک زنده به گور(مجموعه داستان- امتداد، ۱۳۸۲)؛ ملاقات با مسیح (رمان- علم، ۱۳۸۲)؛ افعی ها خودکشی نمی کنند (رمان- مروارید، ۱۳۸۳)؛ گل سرخ، ای تناقض ناب (داستان بلند- امتداد، ۱۳۸۳)؛ اندوه رهگذران مرده (رمان- قصیده سرا، ۱۳۸۳)؛ قصری در تاروپود تنهایی (مجموعه نقدها و مقالات ادبیات داستان- قصیده سرا، 1383)؛ نوعی خصومت (مجموعه داستان- امتداد، 1384)؛ التهاب سرد (مجموعه داستان- مروارید، ۱۳۸۴)؛ کوارتت مرگ و دختر (مجموعه داستان- ققنوس، ۱۳۸۶)؛ ترجیع بندی برای شاعران جوان (رمان- افراز، ۱۳۸۶)؛ درآمدی بر داستان نویسی و روایت شناسی (نقد و مقاله- افراز، ۱۳۸۷)؛نقد ، تحلیل و تفسیر چند داستان معتبر جهان (جلد اول تا پنجم- افراز، 1391 تا 1393).
منابع:
روزنمای ادبیات امروز ایران 1396؛ پژوهش و تدوین: محمد ولیزاده؛ تهران: انتشارات بامداد نو؛ چاپ اول: 1395 http://yon.ir/7NsKf http://yon.ir/791NI http://yon.ir/U5aNT http://yon.ir/Zi43w
داستان نویس و منتقد ایرانی. پس از دریافت مدرک دیپلم ریاضی، در دانشگاه_صنعتی_شریف به تحصیل پرداخت و در سال 1351 با دریافت مدرک مهندسی برق از این دانشگاه فارغ التحصیل شد. از اواخر دهه ی 1340 تا سال 1380، با اسم های مستعار داستان، مقاله و نقدهای متعددی را در نشریات مختلف ایران منتشر کرد. بعد از این نیز مقالات و داستان های بسیاری از او در روزنامه ها و نشریاتی چون همشهری، ایران، کتاب ماه ادبیات و فلسفه، شرق، سینما و ادبیات، کلک، کارنامه، زنان، همبستگی، فرهیختگان و اعتماد ملی با اسم واقعی اش چاپ شده است. از بی نیاز بیشتر از ۵۰۰ مقاله و نقد و مرور کتاب، ۱۵۰ جلسه سخنرانی و نقد و بررسی ادبیات داستانی معاصر، ده ها مصاحبه و گفت وگو درباره ی مسائل ادبیات، 22 رمان و مجموعه داستانو هشت کتاب مرجع درباره ی نقد و نظریه های ادبی منتشر شده است.علاوه بر این، با استناد به مصاحبه ی همسر ایشان، آرزو چربدست، بیشتر از همین تعداد کتاب هم از او هنوز چاپ نشده است در اختیار ناشران و خانواده اش قرار دارد.
او مدت ۱۲ سال عضو هیات داوران جایزه ی ادبی مهرگان ادب بود وهمچنین، داوری نهایی برخی از جشنواره های ادبی منطقه ای و استانی کشور را نیز به عهده داشته است. از دیگر فعالیت های بی نیا،ز می توان به عضویت در شورای سردبیری "کتاب نقد" نگره و دبیر بخش داستان و نقد ادبی مجله ی "نافه" اشاره کرد. همچنین، باید اضافه کرد که بی نیاز بعد از فارغ التحصیلی از دانشگاه صنعتی شریف تا زمان مرگش، در زمینه ی تحصیلاتش نیز فعالیت داشته است.
از کارهای مهم بی نیاز در حوزه ی نقد و پژوهش ادبی، باید به کتاب های درآمدی بر داستان نویسی و روایت شناسیو نقد، تحلیل و تفسیر چند داستان معتبر جهان (جلد اول تا پنجم)اشاره کرد. او در نقد ادبی مشخصاً به فرم توجه داشت و از این لحاظ، می توان او را منتقدی فرمالیست دانست. همچنین، از این نظر که به آثار ادبی به دور از محتوا توجه می کرد، جزو پیشروان این نوع نقد در ایران بوده است. برای بی نیاز محتوا اولویت نداشت و او بیشتر به این جنبه تاکید می کرد که اثر ادبی به میزان مطلوب ادبی بودنخودش نزدیک شده است یا نه.
او که در روز 12 مهر برای حضور در یک مراسم نقد ادبی از منزلش خارج شده بود، دچار ایست قلبی شدو طی مسیر تا بیمارستان فیروزگر تهران، درگذشت.
گزیده ی کتابشناسی: مکانی به وسعت هیچ (رمان- توسعه، ۱۳۶۹)؛ حلقه نفوذناپذیر گرگ های خاکستری (رمان- توسعه، ۱۳۶۹)؛ دردناک ترین داستان عالم (مجموعه داستان- توسعه، ۱۳۷۰)؛ می روم که بمیرم (مجموعه داستان- آروین، ۱۳۷۷)؛ علیاحضرت فرنگیس (رمان- توس، ۱۳۷۸)؛ عطش ماندگار (رمان- توس، ۱۳81)؛ شورشگران را به زانو در آوریم (مجموعه داستان- مرغ آمین، ۱۳۸۲)؛ ستیزه جوی دلتنگ (رمان- نگاه، ۱۳۸۲)؛ دریاسالار بی دریا (رمان- یوشیج، ۱۳۸۲)؛ تشییع جنازه یک زنده به گور(مجموعه داستان- امتداد، ۱۳۸۲)؛ ملاقات با مسیح (رمان- علم، ۱۳۸۲)؛ افعی ها خودکشی نمی کنند (رمان- مروارید، ۱۳۸۳)؛ گل سرخ، ای تناقض ناب (داستان بلند- امتداد، ۱۳۸۳)؛ اندوه رهگذران مرده (رمان- قصیده سرا، ۱۳۸۳)؛ قصری در تاروپود تنهایی (مجموعه نقدها و مقالات ادبیات داستان- قصیده سرا، 1383)؛ نوعی خصومت (مجموعه داستان- امتداد، 1384)؛ التهاب سرد (مجموعه داستان- مروارید، ۱۳۸۴)؛ کوارتت مرگ و دختر (مجموعه داستان- ققنوس، ۱۳۸۶)؛ ترجیع بندی برای شاعران جوان (رمان- افراز، ۱۳۸۶)؛ درآمدی بر داستان نویسی و روایت شناسی (نقد و مقاله- افراز، ۱۳۸۷)؛نقد ، تحلیل و تفسیر چند داستان معتبر جهان (جلد اول تا پنجم- افراز، 1391 تا 1393).
منابع:
روزنمای ادبیات امروز ایران 1396؛ پژوهش و تدوین: محمد ولیزاده؛ تهران: انتشارات بامداد نو؛ چاپ اول: 1395 http://yon.ir/7NsKf http://yon.ir/791NI http://yon.ir/U5aNT http://yon.ir/Zi43w
wikijoo: فتح الله_بی نیاز