فاژ

باکتریوفاژها ( باکتری خوارها ) یا به اختصار فاژها، ویروس هایی هستند که به باکتری ها حمله می کنند و آن ها را از بین می برند. این ویروس ها برای باکتری ها اختصاصی هستند و نمی توانند به یوکاریوت ها حمله کنند. [ ۱]
در سال های ۱۹۱۵و ۱۹۱۷ دو دانشمند به نام های فردریک تاوورت ( به انگلیسی: Frederick Twort ) و فلیکس دهرله ( به انگلیسی: Félix d'Hérelle ) در ضمن آزمایش های خود به طور اتفاقی به وجود فاژها پی بردند. این دو دانشمند، با رشد باکتری های مختلف در محیط های کشت مایع متوجه از بین رفتن خودبه خود این باکتری ها شدند. این دانشمندان پس از مطالعات خود و با صاف نمودن این محیط های حاوی فاژ توسط فیلترهای باکتری شناسی، وجود باکتریوفاژها را اثبات کردند.
باکتریوفاژها ویروس هایی هستند که باکتری ها را آلوده می کنند. انواع بسیار مختلفی از باکتریوفاژها وجود دارند که به گونه های خاصی از باکتری ها تمایل دارند و فقط میزبان باکتریایی خاصی را آلوده می کنند. فاژها مانند سایر ویروس ها دارای یک نوکلئیک اسید درونی ( دی ان ای یا آراِن اِی ) هستند که این ژنوم توسط یک پوشش پروتئینی حفاظتی در خارج احاطه شده است. [ ۱]
مبنای طبقه بندی باکتریوفاژها نوع اسید نوکلئیک آن ها ( دی ان ای یا آراِن اِی ) و بعد از آن، شکل و ساختار آن ها است. آن ها بر اساس ساختار به سه شکل بیست وجهی مانند MS2، رشته ای یا مارپیچی مانند M13 و فاژهای دارای سر و دم، مانند فاژهای T4و λ طبقه بندی می شوند.
فاژهای دم دار دارای دو رشته دی ان ای یعنی کادوویرال ها، بیش از ۹۵٪ فاژهای موجود در متون علمی را به خود اختصاص داده اند و به نظر می رسد فراوان ترین نوع فاژ بر روی کره زمین باشند. فاژها توسط کمیته بین المللی طبقه بندی ویروس ها طبقه بندی می شوند. [ ۱] تاکنون ۱۹ خانواده از فاژها شناخته شده اند که فقط ۲ خانواده دارای ژنوم آراِن اِی و ۵ خانواده دارای پوشش ویروس هستند. در فاژهای دارای ژنوم دی ان ای، فقط ۲ خانواده دارای ژنوم تک رشته ای، ۸ خانواده دارای ژنوم حلقوی و ۹ خانواده دارای ژنوم خطی هستند. ۹ خانواده فقط باکتری ها را آلوده می سازند. ۹ خانواده آرکی ها را آلوده می کنند و یک خانواده یعنی تکتی ویریده ( به لاتین: Tectiviridae ) هم باکتری ها و هم آرکی ها را آلوده می سازد.
مهم ترین خانواده های فاژها عبارت اند از:[ ۱]

فاژ (phage)
نام دیگر باکتری خوار یا باکتریوفاژ. ویروسی است که به باکتری ها حمله می کند.