فارسی باستان زبان و آثار. فارسی باستان، زبان و آثار
کتیبه هخامنشی، خارک
(یا: فارسی هخامنشی) از شاخۀ هند و ایرانی زبان های گروه هند و اروپایی، متعلق به دستۀ غربیِ زبان های ایرانی در دورۀ باستان (← ایرانی باستان، زبان های). این زبان که امروز متروک شده، و آن را پدر زبان فارسی میانه و نیای زبان فارسی امروزی می دانند، زبان قوم پارس بوده است. قوم پارس پس از مهاجرت به ایران در جنوب غربی آن (استان فارس کنونی) ساکن شدند و شاهنشاهی بزرگ هخامنشی را در ۵۵۰پ م بنیاد نهادند. سنگ نوشته های شاهان هخامنشی تنها آثار مکتوب زبان فارسی باستان اند که به خط میخی نگاشته شده اند. خط فارسی باستان که از ساده ترین انواع خط میخی به شمار می رود، از چپ به راست نوشته می شود و دارای ۳۶ نشانۀ هجایی ـ الفبایی، هشت واژه نگار، دو واژه جدا کن و چند نشانه برای اعداد است. مهم ترین کتیبه هایی که به زبان فارسی باستان نگاشته شده اند عبارت اند ازکتیبه های داریوش، مشتمل بر سنگ نوشته های بیستون، کتیبه های فارس (تخت جمشید و نقش رستم)، کتیبه های شوش، سوئز، الوند و همدان؛ کتیبه های خشایارشا، مشتمل بر کتیبه های تخت جمشید، شوش، وان و همدان؛ کتیبه هایی از دیگر شاهان هخامنشی. همچنین نوشته هایی به زبان فارسی باستان بر سکه، مهر، ظرف، گل پخته و سنگ وزنه از دیگر آثار باقی مانده از این زبان اند. مضمون کتیبه های فارسی باستان کلاً مربوط به سیاست و حکومت است. طرح اصلی کتیبه ها با اندکی تفاوت و به طور کلی به صورت زیر است: ۱. ستایش اهوره مزدا؛ ۲. معرفی شاه؛ ۳. نام سرزمین های خراجگذار؛ ۴. یاد کردن ساختن بنا و مواد ساختمانی به کار رفته در آن؛ ۵. ذکر فرونشاندن شورش ها؛ ۶. دعا و یا اندرز به شاهان آینده همراه با دعا و یا شکرگزاری از اهورهَ مزدا. آثار کتیبه های فارسی باستان از آن جا که هم زمان با تألیفشان نگاشته شده اند، از نظر زبان شناختی، تاریخی، اجتماعی و گاه دینی اهمیت ویژه ای دارند، اما ارزش ادبی چندانی برای آن ها نمی توان قائل شد. کتیبه های فارسی باستان به بسیاری از زبان های اروپایی و زبان فارسی ترجمه شده اند.
کتیبه هخامنشی، خارک
(یا: فارسی هخامنشی) از شاخۀ هند و ایرانی زبان های گروه هند و اروپایی، متعلق به دستۀ غربیِ زبان های ایرانی در دورۀ باستان (← ایرانی باستان، زبان های). این زبان که امروز متروک شده، و آن را پدر زبان فارسی میانه و نیای زبان فارسی امروزی می دانند، زبان قوم پارس بوده است. قوم پارس پس از مهاجرت به ایران در جنوب غربی آن (استان فارس کنونی) ساکن شدند و شاهنشاهی بزرگ هخامنشی را در ۵۵۰پ م بنیاد نهادند. سنگ نوشته های شاهان هخامنشی تنها آثار مکتوب زبان فارسی باستان اند که به خط میخی نگاشته شده اند. خط فارسی باستان که از ساده ترین انواع خط میخی به شمار می رود، از چپ به راست نوشته می شود و دارای ۳۶ نشانۀ هجایی ـ الفبایی، هشت واژه نگار، دو واژه جدا کن و چند نشانه برای اعداد است. مهم ترین کتیبه هایی که به زبان فارسی باستان نگاشته شده اند عبارت اند ازکتیبه های داریوش، مشتمل بر سنگ نوشته های بیستون، کتیبه های فارس (تخت جمشید و نقش رستم)، کتیبه های شوش، سوئز، الوند و همدان؛ کتیبه های خشایارشا، مشتمل بر کتیبه های تخت جمشید، شوش، وان و همدان؛ کتیبه هایی از دیگر شاهان هخامنشی. همچنین نوشته هایی به زبان فارسی باستان بر سکه، مهر، ظرف، گل پخته و سنگ وزنه از دیگر آثار باقی مانده از این زبان اند. مضمون کتیبه های فارسی باستان کلاً مربوط به سیاست و حکومت است. طرح اصلی کتیبه ها با اندکی تفاوت و به طور کلی به صورت زیر است: ۱. ستایش اهوره مزدا؛ ۲. معرفی شاه؛ ۳. نام سرزمین های خراجگذار؛ ۴. یاد کردن ساختن بنا و مواد ساختمانی به کار رفته در آن؛ ۵. ذکر فرونشاندن شورش ها؛ ۶. دعا و یا اندرز به شاهان آینده همراه با دعا و یا شکرگزاری از اهورهَ مزدا. آثار کتیبه های فارسی باستان از آن جا که هم زمان با تألیفشان نگاشته شده اند، از نظر زبان شناختی، تاریخی، اجتماعی و گاه دینی اهمیت ویژه ای دارند، اما ارزش ادبی چندانی برای آن ها نمی توان قائل شد. کتیبه های فارسی باستان به بسیاری از زبان های اروپایی و زبان فارسی ترجمه شده اند.
wikijoo: فارسی_باستان،_زبان_و_آثار