غنم

( ( اول می‏رویم سراغ قرآن ببینیم در خود قرآن این کلمه چگونه به کار رفته‏ است ؟ ماده " غنم " در قرآن سه جابه کار رفته است ( غیر از آنجا که‏ لفظ " غنم " به معنی گوسفند است ) . یکی قبل از این آیه بود : " فکلوا مما غنمتم ". آن هم مثل این آیه است . هر چه اینجا بگوئیم ، آنجا هم‏ مانند آن است . همچنین در قرآن آمده است : فعند الله مغانم کثیره در نزد خدا مغنمهای بسیاری است . می‏خواهد به مردم بفهماند که فوائد بسیاری که شما می‏خواهید از دنیا ببرید و چشم به آن دوخته‏اید نزد خدا است‏ . معلوم است که مقصود این نیست که غنائم دارالحرب نزد خدا است ، بلکه‏ مقصود تفضلات زیاد است ، چون آنچه خدا به بشر می‏دهد اضافی است یعنی‏ انسان چیزی از خدا طلبکار نیست ، هر چه که خدا به بنده می‏دهد تفضل است‏ . پس ما می‏بینیم کلمه " مغانم " در قرآن در جایی استعمال شده است که‏ اختصاص به غنائم دارالحرب ندارد . معلوم می‏شود که اگر معنای این کلمه‏ اختصاصا غنائم دارالحرب بود ، درست نبود که قرآن بگوید : " فعند الله‏ مغانم کثیره "بلکه باید کلمه دیگری به جای آن به کار می‏برد . دوم ، حدیث نبوی ، که اهل تسنن هم روایت کرده‏اند ، و مخصوصا در نهایه‏ ابن اثیر نیز هست . مضمونش این است :" من له الغنم علیه الغرم " . این حدیث در فقه مورد استعمال دارد ودر آنجا سنیها هم قبول دارند که معنایش این است که هر کسی که سود ، مال او است ضرر هم‏ به او تعلق می‏گیرد . این حدیث به صورت ضرب المثل هم درآمده : " من له‏ الغنم علیه الغرم " . هر کس که در موردی سود آن را می‏برد ضررش را هم‏ باید متحمل بشود . بدیهی است که در این حدیث معنی " غنم " غنیمت‏ دارالحرب نیست بلکه سود است . پس معلوم شد کلمه " غنم " در مطلق‏ سود به کار برده می‏شود . این هم شاهدی از احادیث نبوی . اما لغت . در میان لغویین ، ما یک لغوی را انتخاب می‏کنیم که عرب‏ است ولی نه شیعه است و نه سنی و از این نظر بی طرف است ، و او صاحب‏ " المنجد " کتاب لغت می‏باشد که یک مسیحی لبنانی است . ( حدود ثلث‏ مردم لبنان مسیحی هستند ) . وقتی ما رجوع می‏کنیم به کتاب " المنجد " ماده " غنم یغنم " می‏بینیم می‏گوید ( 1 ) . " من غنم مالا " یعنی کسی‏ که مالی بلابدل و مفت گیرش آمده . بعد می‏گوید غنائم دارالحرب یکی از مصداقهای غنم و غنیمت است نه اینکه منحصر به آن باشد . پس ما می‏بینیم‏ که این عرب مسیحی هم این لغت را همان طور ترجمه می‏کند که علمای شیعه‏ این آیه را تفسیر کرده‏اند . و البته علمای شیعه هم از خودشان نگفته‏اند ، از زبان ائمه‏شان گفته‏اند . پس ما می‏بینیم آنچه که ائمه گفته‏اند با زبان‏ و لغت عربی وفق می‏دهد نه اینکه گفته باشند تعبدا این نظر را بپذیرید . ) )
( کتاب آشنایی با اسلام ، شهید مرتضی مطهری ، جلد 3 ص 46 )