غلامحسین بنان

غلامحسین بنان در خانواده ای اهل هنر در محلهٔ قلهک تهران، در تاریخ ۱۰ اردیبهشت ۱۲۹۰ زاده شد.
پدرش کریم خان بنان الدوله نوری و مادرش شرف السلطنه دختر شاه زاده محمدتقی میرزا رکن الدوله برادر ناصرالدین شاه بود. او در یازده سالگی آواز را نزد مرتضی نی داود آموخت. ضیاءالذاکرین و سیف دیگر مربیان آواز وی بودند.
به گفتهٔ خود او، فعّالیتش را در سال ۱۳۰۶ آغاز کرد و فقط در جلسات خصوصی و در حضور دوستان و آشنایان آواز می خواند. بنان از سال ۱۳۱۵ تا ۱۳۲۱ در خیابان ۳۰ متری اهواز ساکن بود و در آن سال ها کارمند ادارهٔ ایران بارِ اهواز بود.
او از اواخر شهریور ۱۳۲۱ وارد رادیو شد و با همکاری هنرمندانی چون روح الله خالقی صدایش به گوش مردم رسید.
از سال ۱۳۲۱ و با همکاری شماری از هنرمندان دیگر از رادیو تهران صدای غلامحسین بنان از رادیو شنیده شد. او وارد ارکستر انجمن موسیقی شد و با ارکستر شمارهٔ یک نیز همکاری کرد. بنان از بدو شروع برنامهٔ «گلهای رنگارنگ» بنا به دعوت داود پیرنیا با آن همکاری داشت. وی در طول فعّالیت هنری خود، حدود ۳۵۰ آهنگ اجرا کرد. ویژگی صدای وی زیر و بم ها و تحریرهای صدای اوست. برخی بنان را بزرگ ترین اجراکنندهٔ سبک وزیری - خالقی می دانند. او همچنین در کنار ادیب خوانساری از اجراکنندگان آثار صبا و مرتضی محجوبی بود. همچنین به مرکب خوانی و تلفیق شعر و موسیقی مسلط بود.
در سال ۱۳۳۲ به پیشنهاد روح الله خالقی به ادارهٔ کل هنرهای زیبای کشور منتقل شد و در سمت استاد آواز هنرستان موسیقی ملی به کار مشغول و در سال ۱۳۳۴ رئیس شورای موسیقی رادیو شد. غلامحسین بنان از ابتدا در برنامه های گلهای جاویدان و گلهای رنگارنگ و برگ سبز شرکت داشته و برنامه های متعدّد و گوناگون دیگری از این خواننده به جا مانده است.

محتویات [نهفتن]
۱ دوران کودکی
۲ فعالیت حرفه ای
۳ سانحه ی تصادف
۴ ازدواج
۵ ترانه های ماندگار
۶ آوازهای ماندگار
۷ کارنامه هنری
۸ فیلم طوفان زندگی
۹ بنان و دیگران
۱۰ مرگ
۱۱ تعویض سنگ قبر
۱۲ کتاب ها و یادبودها
۱۳ منابع
۱۴ پیوند به بیرون
دوران کودکی
پدرش کریم خان بنان الدوله نوری و مادرش دختر شاهزاده رکن الدوله ( برادر ناصرالدین شاه ) بود. از شش سالگی به خوانندگی و نوازندگی ارگ و پیانو پرداخت و در این راه از راهنمایی های مادرش که پیانو را بسیار خوب می نواخت بهره ها گرفت، اولین استاد او پدرش بود و دومین استاد، مرحوم میرزا طاهر ضیاءذاکرین رثایی و سومین استادش مرحوم ناصر سیف بوده اند.
فعالیت حرفه ای
از سال ۱۳۲۱ صدای غلامحسین بنان، همراه با همکاری عده ای از هنرمندان دیگر از رادیو تهران به گوش مردم ایران رسید و دیری نگذشت که نام بنان زبانزد همه شد. روح الله خالقی او را در ارکستر انجمن موسیقی شرکت داد و با ارکستر شماره یک نیز همکاری را شروع کرد و از بدو شروع برنامه همیشه جاوید «گلهای رنگارنگ» بنا به دعوت استاد داود پیرنیا همکاری داشت. بنان در طول فعالیت هنری خود، حدود ۳۵۰ اهنگ را اجرا کرد و انچه که امتیاز مسلم صدای او را پدید می اورد، زیر و بم ها و تحریرات صدای او است که مخصوص به خودش می باشد. بنان نه تنها در اواز قدیمی و کلاسیک ایران استاد بود، بلکه در نغمات جدید و مدرن ایران نیز تسلط کامل داشت. تصنیف زیبا و روح پرور «الهه ناز» او بهترین معرف این ادعا می باشد. بنان را می توان به حق بزرگترین اجرا کننده آهنگ های سبک وزیری - خالقی دانست. او همچنین در کنار ادیب خوانساری از بهترین اجرا کنندگان آثار صبا و محجوبی محسوب می شود. استعداد شگرف او در مرکب خوانی و تلفیق شعر و موسیقی بارها ستایش موسیقی دانان معاصرش را بر انگیخته است.
ارکستر رادیو، رهبر:روح الله خالقی، خواننده:بنان، با شرکت پرویز یاحقی، علی تجویدی، مرتضی محجوبی
در سال ۱۳۳۲ به پیشنهاد شادروان خالقی به اداره کل هنرهای زیبای کشور منتقل شد و به سمت استاد آواز هنرستان موسیقی ملی به کار مشغول گردید و در سال ۱۳۳۴ ریئس شورای موسیقی رادیو شد. غلامحسین بنان از ابتدا در برنامه های گلهای جاویدان و گلهای رنگارنگ و برگ سبز شرکت داشته و برنامه های متعدد و گوناگون دیگری که از این خواننده بزرگ و هنرمند به یادگار مانده است.
در این برنامه ها، استادان تراز اول موسیقی سنتی چون روح الله خالقی، ابوالحسن صبا، مرتضی محجوبی، احمد عبادی، حسین تهرانی، علی تجویدی، و. . . با او همکاری داشته اند.
سانحه ی تصادف
۲۷ آذر ماه ۱۳۳۶ وقتی بنان با اتومبیل شخصی در جاده کرج مشغول رانندگی بود با کامیونی که فاقد چراغ ایمنی عقب بود تصادف کرد و در این سانحه چشم راست خود را از دست داد و به همین خاطر همیشه از عینک دودی استفاده می کرد، شادروان ابوالحسن ورزی، دوست نزدیک بنان شعر زیر را تحت تاثیر این واقعه سرود:
بنان بعد از از دست دادن یک چشم، از عینک دودی استفاده می کرد.
دیدیم چو بازیگری دور زمـان را بازیچه گرفتیم همه کار جهان را
مااز گذر عمر بجز درد چه دیدیم تا دل بسپاریم جهان گذران را
باریست گران محنت این عمر به دوشم تا چند کشم زحمت این بار گران را
از بهر نمایاندن غمهای نهان بود روزی که دمیدند به تن پرتو جان را
در خرمن صاحب نظران برق بلا شد آن شعله که افروخت چراغ دگران را
آماج بلا جز دل ارباب هنر نیست سر خط امان داده قضا بی هنران را
می خواست که در چشم هنر نور نماند آسیب رسانید اگر چشم بنان را
افسوس که تاریک شد آن دیده که می دید با برق نگاهی همه اسرار نهان را
بنان، برای معالجه به خارج از کشور مسافرت کرد و بعد از برگشت از این سفر تصمیم گرفت در مواضع هنری خود بازنگری کند. او می گفت: "من از این پس کوشش می کنم آثاری اجرا کنم که واجد وزنی شاد و شعری امیدوار کننده است. من جداً از ادامه ی شیوه ی قدیم که شباهت به مرثیه خوانی دارد خسته شده ام، البته در این زمینه سازندگان آهنگ باید با من یاری و همکاری کنند". حاصل این تصمیم اجرای ترانه های دلنشین و ساده ای است که اتفاقاً از خیلی از تصانیف آن دوره ی رادیو استوارتر و برازنده ی خواننده ی عالی مقامی چون او می باشد. [۲]
ازدواج
ازدواج اول:غلامحسین بنان با خواهر کلنل علینقی وزیری ازدواج کرد که حاصل این ازدواج یک دختر به نام گیتی و یک پسر به نام بیژن است.
ازدواج دوم: بنان بعد از همسر اولش، در نهم بهمن ۱۳۴۴ با خانم پری دخت آور ازدواج کرد.
ترانه های ماندگار
از ماندگارترین ترانه های بنان می توان به: آهنگ آذربایجان در مایه ی دشتی، آمدی جانم به قربانت در مایه ی بوسلیک، الهه ناز در مایه ی دشتی، بهار دلنشین در آواز اصفهان، بوی جوی مولیان در آواز اصفهان، تصنیف توشه عمر در دستگاه همایون، یار رمیده، می ناب، خاموش، مراعاشقی شیدا، من از روز ازل، نوای نی و سرود همیشه جاوید ای ایران در مایه ی دشتی اشاره کرد.
به تصریح همسرش، بنان بهترین اثر خود را "حالا چرا" و "کاروان" می دانست و می گفت: "کاروان را برای بعد از مرگم خوانده ام". اواخر عمر هم دلبستگی عجیبی به ترانه ی "رویای هستی" پیدا کرده بود تا آنجا که با این آهنگ می گریست. [۲]
بنان و نوه اش.
آوازهای ماندگار
آواز ماهور با غزل سعدی به مطلع " همه عمر بر ندارم سر از این خمار مستی که هنوز من نبودم که تو در دلم نشستی" و آواز دیلمان با شعر سعدی به مطلع " چنان در قید مهرت پایبندم که گوئی آهوی سر . . .

از سال ۱۳۲۱ صدای غلامحسین بنان، همراه با همکاری عده ای از هنرمندان دیگر از رادیو تهران به گوش مردم ایران رسید و دیری نگذشت که نام بنان زبانزد همه شد. روح الله خالقی او را در ارکستر انجمن موسیقی شرکت داد و با ارکستر شماره یک نیز همکاری را شروع کرد و از بدو شروع برنامه «گلهای رنگارنگ» با آن همکاری داشت. بنان در طول فعالیت هنری خود، حدود 350 اهنگ را اجرا کرد و انچه که امتیاز مسلم صدای او را پدید می اورد، زیر و بم ها و تحریرات صدای او است که مخصوص به خودش می باشد. بنان نه تنها در اواز قدیمی و کلاسیک ایران استاد بود، بلکه در نغمات جدید و مدرن ایران نیز تسلط کامل داشت. تصنیف زیبا و روح پرور «الهه ناز» او بهترین معرف این ادعا می باشد. در سال ۱۳۳۲ به پیشنهاد شادروان خالقی به اداره کل هنرهای زیبای کشور منتقل شد و به سمت استاد آواز هنرستان موسیقی ملی به کار مشغول گردید و در سال ۱۳۳۴ ریئس شورای موسیقی رادیو شد. وی در سال ۱۳۳۶ در اثر یک سانحه رانندگی در جاده کرج یک چشم خود را از دست داد.
محل دفن او در امامزاده طاهر کرج است

همانطور که گفته شد ، سال ۱۳۲۱ برای بنان سال مهم و تعیین کننده ای بود ، برای اولین بار در این سال بود که صدای غلامحسین بنان ، همراه با همکاری عده ای از هنرمندان دیگر از رادیو تهران به گوش مردم ایران رسید و دیری نگذشت که نام بنان زبانزد همه شد ، روح الله خالقی او را در ارکستر انجمن موسیقی شرکت داد و با ارکستر شماره یک نیز همکاری را شروع کرد و از بدو شروع برنامه “گلهای رنگارنگ” بنان به دعوت استاد داود پیرنیا همکاری داشت.
بنان در طول فعالیت هنری خود ، حدود ۳۵۰ آهنگ را اجرا کرد و آنچه که امتیاز مسلم صدای او را پدید می آورد ، زیر و بم ها و تحریرهای صدای اوست که مخصوص به خودش است ، بنان نه تنها در آواز قدیمی و کلاسیک ایران استاد بود ، بلکه در نغمات جدید و مدرن ایران نیز تسلط کامل داشت ، تصنیف زیبا و روح پرور “الهه ناز” او بهترین معرف این ادعا است ، بنان را می توان به حق بزرگترین اجرا کننده آهنگ های سبک وزیری - خالقی دانست ، او همچنین در کنار ادیب خوانساری از بهترین اجرا کنندگان آثار صبا و محجوبی محسوب می شود ، استعداد شگرف او در مرکب خوانی و تلفیق شعر و موسیقی بارها ستایش موسیقی دانان معاصرش را بر انگیخته است.
فعالیت در هنرستان موسیقی
در سال ۱۳۳۲ بنان به پیشنهاد شادروان خالقی به اداره کل هنرهای زیبای کشور منتقل و به سمت استاد آواز هنرستان موسیقی ملی به کار مشغول شد و در سال ۱۳۳۴ رئیس شورای موسیقی رادیو شد ، غلامحسین بنان از ابتدا در برنامه های گلهای جاویدان و گلهای رنگارنگ و برگ سبز شرکت داشته و برنامه های متعدد و گوناگون دیگری که از این خواننده بزرگ و هنرمند به یادگار مانده است ، در این برنامه ها ، استادان تراز اول موسیقی سنتی چون روح الله خالقی ، ابوالحسن صبا ، مرتضی محجوبی ، احمد عبادی ، حسین تهرانی ، علی تجویدی و … با او همکاری داشته اند.
کناره گیری از فعالت هنری
آذر ماه ۱۳۳۶ وقتی بنان با اتومبیل شخصی در جاده کرج مشغول رانندگی بود با کامیونی که فاقد چراغ ایمنی عقب بود تصادف کرد و در این سانحه چشم راست خود را از دست داد و به همین خاطر همیشه از عینک دودی استفاده می کرد.
سال ها بعد از این حادثه بنان به فعالیتش ادامه داد اما حدود ده سال بعد از آن بود که غلامحسین بنان آهسته آهسته فعالیت خوانندگی را کنار گذاشت ، استاد مدتها به ناراحتی جهاز هاضمه مبتلا شده بود از طرف دیگر حنجره اش نیز آمادگی بیان نیازهای درونیش را نداشت و به همین دلیل اندک اندک از خواندن اجتناب ورزید و از صحنه هنر کناره کشید و بیست سال آخر عمر را تقریبا فعالیت چشم گیری نداشت و روز به روز ناراحتی جهاز هاضمه او را بیشتر رنجور می کرد و متاسفانه کوشش های پزشکان و مخصوصا مراقبت ها و از خود گذشتگی های پری بنان همسر وفادار و مهربانش هم مؤثر نیفتاد و سرانجام در ساعت ۷ بعد از ظهر پنجشنبه هشتم اسفند ماه سال ۱۳۶۴ خورشیدی در بیمارستان ایرانمهر قلهک جهان را بدرود گفت.
استاد بنان از سال ۱۳۶۴ یعنی زمان فوتش در امامزاده طاهر کرج دفن شده است ، مکانی که بسیاری از بزرگان ادب و هنر ایران در آنجا آرمیده اند ، تا پیش از این سنگ قبر استاد هرچند سنگ قبر ویژه ای نبود اما بسیار بهتر از اینی است که در حال حاضر و بعد از تخریب و بازسازی قبرستان امامزاده گذاشته شده است ، فروردین سال گذشته این قبرستان بازسازی شد و وعده سنگ قبر ویژه ای برای آرامگاه استاد داده شده بود که قرار بود از شکور یونان آورده شود اما چنینی نشد.

از ماندگارترین ترانه های بنان می توان به آهنگ آذربایجان ، آمدی جانم به قربانت ، یار رمیده ، الهه ناز ، می ناب ، خاموش ، مرا عاشقی شیدا ، روز ازل ، نوای نی و سرود همیشه جاوید ای ایران اشاره کرد.
به گفته همسرش ، بنان بهترین اثر خود را “حالا چرا” و “کاروان” می دانست و می گفت: “کاروان را برای بعد از مرگم خوانده ​ام” همچنین استاد در اواخر عمر دلبستگی عجیبی به ترانه “رویای هستی” پیدا کرده بود تا آنجا که با این آهنگ می گریست
ترانه به یاد ماندنی کاروان با صدای بنان
همه شب نالم چون نی
که غمی دارم ، که غمی دارم …
دل و جان بردی امّا
نشدی یارم ، یارم
با ما بودی ، بی ما رفتی …
چون بوی گل به کجا رفتی
تنها ماندم ، تنها رفتی …
چو کاروان رود ، فغانم از زمین ، بر آسمان رود
دور از یارم ، خون می بارم …
فتادم از پا به ناتوانی ، اسیر عشقم ، چنان که دانی
رهایی از غم نمی توانم ، تو چاره ای کن ، که می توانی …
گر ز دل بر آرم آهی
آتش از دلم خیزد
چون ستاره از مژگانم
اشک آتشین ریزد …
چو کاروان رود ، فغانم از زمین ، بر آسمان رود
دور از یارم ، خون می بارم …
نه حریفی تا با او غم دل گویم
نه امیدی در خاطر که تو را جویم
ای شادی جان ، سرو روان ، کز بر ما رفتی
از محفل ما ، چون دل ما ، سوی کجا رفتی …
تنها ماندم، تنها رفتی …
به کجایی غمگسار من ، فغان زار من بشنو باز آ ، باز آ
از صبا حکایتی ز روزگار من بشنو باز آ
باز آ سوی رهی
چون روشنی از دیده ما رفتی
با قافله باد صبا رفتی
تنها ماندم …
تنها رفتی …
خواننده: استاد غلامحسین بنان
آهنگساز:استاد مرتضی محجوبی
شاعر: رهی معیّری

دانلود کامل آلبوم کاروان با صدای استاد غلامحسین بنان
ترانه خاطره انگیز کاروان با صدای است . . .