غایت شناسی (teleology)
در فلسفه، آموزه ای که می کوشد جهان هستی را از حیث مقاصد یا علل غایی تبیین کند. غایت شناسی بر بنیاد این گزاره استوار است که جهان هستی دارای طرح و مقصد است. در فلسفۀ ارسطویی، برای توضیح هر پدیده یا فرآیند یا برای توجیه آن، نه تنها هدف یا علتِ بی واسطه بلکه «علت غایی» (یعنی دلیلِ وجودداشتن یا آفریده شدن آن پدیده) را نیز باید شناخت. در الهیات مسیحی، غایت شناسی دلالت دارد بر برهانی اساسی برای اثبات وجود خدا، زیرا به نظر می رسد که نظم و کاراییِ جهان طبیعی امری تصادفی نیست. اگر طرح جهان هوشمندانه است، پس یک «طرّاح» نهایی باید وجود داشته باشد. غایت شناسان با تفسیرهای ماشین وارانگارانۀ جهان، که منحصراً بر سیر تحولِ اندام وار یا علّیت طبیعی متکی است، مخالف اند.
در فلسفه، آموزه ای که می کوشد جهان هستی را از حیث مقاصد یا علل غایی تبیین کند. غایت شناسی بر بنیاد این گزاره استوار است که جهان هستی دارای طرح و مقصد است. در فلسفۀ ارسطویی، برای توضیح هر پدیده یا فرآیند یا برای توجیه آن، نه تنها هدف یا علتِ بی واسطه بلکه «علت غایی» (یعنی دلیلِ وجودداشتن یا آفریده شدن آن پدیده) را نیز باید شناخت. در الهیات مسیحی، غایت شناسی دلالت دارد بر برهانی اساسی برای اثبات وجود خدا، زیرا به نظر می رسد که نظم و کاراییِ جهان طبیعی امری تصادفی نیست. اگر طرح جهان هوشمندانه است، پس یک «طرّاح» نهایی باید وجود داشته باشد. غایت شناسان با تفسیرهای ماشین وارانگارانۀ جهان، که منحصراً بر سیر تحولِ اندام وار یا علّیت طبیعی متکی است، مخالف اند.
wikijoo: غایت_شناسی