عین زربه

عَین زَربه
طاق نصرت عین زربه که بعداً به صورت دروازه جنوبی شد
شهری ویران و متروک در جنوب سیس و شمال مِصّیصه، در فاصله ای کم از ملتقای دو رودخانۀ سومبازچای و جیحان در آناتولی، واقع در ترکیۀ کنونی. عین زربه بر روی خرابه های شهری باستانی به نام انزربه احداث شد و اعراب مسلمان، پس از فتح شهر آن را عین زربه خواندند. این شهر بر تپه ای منفرد بنا شد و از عهد هارون الرشید، که آن را سرحد دفاعی قرار داد، اهمیت یافت (۱۸۰ق). در ۲۱۲ق، عبدالله بن طاهر، حاکم نواحی میان رقّه و مصر، جمعی از مصریان را در آن جا سکونت داد. در ۲۲۰ق، معتصم گروهی از زُطّ ها را بدان جا کوچانید. امپراتوری روم شرقی دو بار به عین زربه حمله کرد و بسیاری از ساکنانش را به اسارت گرفت و به قسطنطنیه برد. جغرافی نویسان عرب عین زربه را از ثُغور شمرده اند. از قرون ۴ تا ۱۰م شهری شکوفا بود. سیف الدولۀ حَمدانی ۳میلیون دینار صرف آبادانی و استحکامات آن جا کرد. امّا نیکوفوروس شهر را به تصرّف خود درآورد (۳۵۰ق) و به روایتی ۵۰هزار اصله درخت خرما را قطع کرد. مسلمانان رانده شدند و به سوریه و مصر رفتند. ارمنیان، رومیان شرقی و نخستین صلیبیون برآن حکم راندند. ممالیک مصر، شهر را غارت کردند. سرانجام ملک اشرف شعبان، کیلیکیه را فتح، عین زربه را غارت و لئوی ارمنی را اسیر کرد (۱۳۷۵م). از آن پس این شهر یکسره بی اهمیت شد و مانند بقیۀ کیلیکیه به دست ترکمانان رمضان اوغلو (قرن ۱۵) و سپس ترکان عثمانی افتاد (قرن ۱۶). امروزه این محل متروک و ویران است و ترک ها آن را آناوارزا می نامند.