عکس مستوی موجبه جزئیه مطلقه عامه

[ویکی فقه] عکس مستوی موجبه جزئیه مطلقه عامه، به معنای جابه جایی موضوع و محمول قضیه موجبه جزئیه مطلقه عامه با تحفّظ بر کیف و صدق قضیه است.
پنج قضیه از قضایای موجهه موجبه (اعم از کلیه و جزئیه) به موجبه جزئیه مطلقه عامه منعکس می شوند. آنها عبارت اند از:۱. وقتیه مطلقه؛ مثال قضیه اصل: هر قمری در وقت حائل شدن زمین البته منخسف است. قضیه عکس: بعضی از چیزهایی که منخسف می شوند در یک وقتی قمرند.۲. وقتیه؛ مثال قضیه اصل: هر قمری در وقت حائل شدن زمین البته منخسف است (نه همیشه). قضیه عکس: بعضی از چیزهایی که منخسف می شوند در یک وقتی قمرند.۳. وجودیه لاضروریه؛ مثال قضیه اصل: هر انسانی در یک وقتی متنفس است (نه به طور ضرورت). قضیه عکس: بعضی از چیزهایی که نفس می کشند در یک وقتی انسان اند.۴. وجودیه لادائمه؛ مثال قضیه اصل: هر انسانی در یک وقتی خندان است. قضیه عکس: بعضی از چیزهایی که خندان اند در یک وقتی انسان اند.۵. مطلقه عامه؛ مثال قضیه اصل: هر انسانی در یک وقتی متنفس است. قضیه عکس: بعضی از متنفس ها در یک وقتی انسان اند.
اثبات انعکاس
برهان: اثبات عکس قضایای مذکور به طریق خلف به این شرح است: اگر عکس قضایای مذکور مطلقه عامه نباشد، نقیض آن که دائمه است صادق خواهد بود. قضیه دائمه را صغرا و قضیه اصل را کبرا قرار می دهیم تا شکل اول قیاسی پدید آید که نتیجه ای محال به دست می دهد. این نتیجه محال چون از قضیه دائمه حاصل شده است، دلیل بر کذب آن است و وقتی کذب دائمه معلوم شد نقیض آن یعنی مطلقه عامه که همان قضیه عکس است، صادق خواهد بود.مثال برای قضیه وقتیه: صغرا: هیچ گاه هیچ یک از چیزهایی که منخسف مشوند قمر نیستند (قضیه نقیض عکس)؛ کبرا: هر قمری در وقت حائل شدن زمین البته منخسف است (نه همیشه)؛ نتیجه: هیچ یک از چیزهایی که منخسف می شوند تا وقتی منخسف اند منخسف نیستند.
مستندات مقاله
در تنظیم این مقاله از منابع ذیل استفاده شده است: • شیرازی، قطب الدین، درة التاج (منطق).• مجتهد خراسانی (شهابی)، محمود، رهبر خرد.• سبزواری، ملاهادی، شرح المنظومة.
...