عکسی از آقارضا عکاس باشی، موزه عکاس خانه ایران
عکسی از آقارضا عکاس باشی، موزه عکاس خانه ایران
عکسی از آقارضا عکاس باشی، موزه عکاس خانه ایران
عکاسی به طور جدی در دوران سلطنت ناصرالدین شاه به ایران راه یافت. البته قبل از او ملکه ویکتوریا و تزار نیکلای اول هر یک، دستگاهی عکاسی برای محمدشاه فرستادند، و نیکلای پائولف روس در ۱۲۵۸ق، و ژول ریشار فرانسوی در ۱۲۶۰ق، آن ها را به کار انداختند، و از محمد شاه، ناصرالدین میرزا ولیعهد، و خواهرش عزت الدوله، تصاویری بر صفحۀ فلزی ثبت کردند. پس از آن شماری از خارجیان در اوایل سلطنت ناصرالدین شاه، عکس هایی از مناظر و مردم ایران پدید آوردند. از هنگام گشایش دارالفنون، نخستین گروه معلمان خارجی، یک استودیوی عکاسی، یک داروخانه، و یک آزمایشگاه فیزیک و شیمی در آن دایر کردند. عکاسی از ۱۲۷۶ـ۱۲۷۷ق از برنامه های درسی گروه شیمی دارالفنون شد. چندی نگذشت که عکاسی در دربار ناصری ارج و قرب پیدا کرد، و به فرمان ناصرالدین شاه یک عکاس حرفه ای با نام فرانسیس کارلهیان، برای آموزش علمی این فنّ به ایران دعوت شد، و به یکی از غلام بچگان درباری با نام آقارضا، عکاسی آموخت. آقارضا در ۱۲۸۰ق به لقب عکاس باشی نائل آمد، و نخستین عکاس ایرانی بود که از دستگاه آگراندیسور در ۱۲۸۷ق برای بزرگ نمایی عکس بهره جست. آقارضا مدیر عکاس خانۀ مبارکه در کاخ گلستان بود، و بعدها شاگردش، عباسعلی بیک را واداشت تا عکاس خانه ای برای مردم دایر کند. عکاسی در مصورساختن روزنامه های عصر ناصری نقش بسزایی داشت. نخست از شخص یا منظرۀ دلخواه عکس می گرفتند و سپس نقاش، آن عکس را مقابل آینه می گذاشت و با نگاه کردن به تصویر عکس در آینه، به تصویرگری می پرداخت. به فرمان ناصرالدین شاه برخی افراد مستعد، برای آموزش عکاسی به خارج از کشور اعزام شدند؛ عبدالله میرزا قاجار، و میرزا حسینعلی از آن جمله اند. آنتوان سوروگین از عکاسان نامدار دورۀ قاجار بود. شخص ناصرالدین شاه نیز عکاس قابلی بود. در دورۀ مظفری عکاسی نسبت به دورۀ ناصری افول کرد. با شروع وقایع مشروطه، بار دیگر عکس و عکاسی جانی دوباره گرفت. در دورۀ پهلوی اول نقطۀ شاخصی در عکاسی ایران به چشم نمی خورد. در دورۀ پهلوی دوم و از ۱۳۴۹ش، به همت میرهادی شفائیه در برخی از دانشگاه ها عکاسی تدریس شد. در دورۀ انقلاب، و جنگ عراق علیه ایران عکاسی در ایران توجه بسیاری را برانگیخت. رشتۀ عکاسی از ۱۳۶۲ در مقطع کارشناسی و از ۱۳۷۳ در مقطع کارشناسی ارشد در دانشگاه های ایران بنیاد نهاده شد. برخی از عکاسان ایرانی جنگ، از عکاسان برجستۀ خبری و فتوژورنالیست های نامدار جهان به شمار می روند. پس از دوم خرداد ۱۳۷۶، با تکثّر مطبوعات و فارغ التحصیلی شمار بسیارِ دانشجویان عکاسی، و نیز فضای باز سیاسی، در عرصۀ عکاسی خبری و مطبوعاتی ایران گام بلندی برداشته شد. نشر نوشته ها و کتاب های عکاسی در ایران تقریباً با ورود پدیدۀ عکاسی به ایران هم زمان است، و تاریخ نشر کهن ترین نوشته در زبان فارسی در باب عکاسی، به پیش از ۱۲۷۴ق باز می گردد؛ لیکن مجله های عکاسی در ایران پس از انقلاب رشد نظرگیری داشته اند، که با مجلۀ مردمک در ۱۳۵۹ آغاز می شود. پس از آن در ۱۳۶۵ مجلۀ عکس منتشر شد که طولانی ترین عمر انتشار را در میان مجلات عکس ایران دارد. برخی از دیگر مجله های عکاسی عبارت اند از مجلۀ تصویر (۱۳۷۱)، فصلنامۀ عکسنامه(۱۳۷۷)، دوربین عکاسی (۱۳۸۱)، حرفه: هنرمند ـ فصلنامه ای در باب عکاسی، نقاشی و سینما ـ (۱۳۸۱)، و فصلنامۀ عکاسی خلاق (۱۳۸۲). مجلۀ تصویر پیش از انقلاب منتشر می شد (۱۳۵۱ـ۱۳۵۳).
عکسی از آقارضا عکاس باشی، موزه عکاس خانه ایران
عکسی از آقارضا عکاس باشی، موزه عکاس خانه ایران
عکاسی به طور جدی در دوران سلطنت ناصرالدین شاه به ایران راه یافت. البته قبل از او ملکه ویکتوریا و تزار نیکلای اول هر یک، دستگاهی عکاسی برای محمدشاه فرستادند، و نیکلای پائولف روس در ۱۲۵۸ق، و ژول ریشار فرانسوی در ۱۲۶۰ق، آن ها را به کار انداختند، و از محمد شاه، ناصرالدین میرزا ولیعهد، و خواهرش عزت الدوله، تصاویری بر صفحۀ فلزی ثبت کردند. پس از آن شماری از خارجیان در اوایل سلطنت ناصرالدین شاه، عکس هایی از مناظر و مردم ایران پدید آوردند. از هنگام گشایش دارالفنون، نخستین گروه معلمان خارجی، یک استودیوی عکاسی، یک داروخانه، و یک آزمایشگاه فیزیک و شیمی در آن دایر کردند. عکاسی از ۱۲۷۶ـ۱۲۷۷ق از برنامه های درسی گروه شیمی دارالفنون شد. چندی نگذشت که عکاسی در دربار ناصری ارج و قرب پیدا کرد، و به فرمان ناصرالدین شاه یک عکاس حرفه ای با نام فرانسیس کارلهیان، برای آموزش علمی این فنّ به ایران دعوت شد، و به یکی از غلام بچگان درباری با نام آقارضا، عکاسی آموخت. آقارضا در ۱۲۸۰ق به لقب عکاس باشی نائل آمد، و نخستین عکاس ایرانی بود که از دستگاه آگراندیسور در ۱۲۸۷ق برای بزرگ نمایی عکس بهره جست. آقارضا مدیر عکاس خانۀ مبارکه در کاخ گلستان بود، و بعدها شاگردش، عباسعلی بیک را واداشت تا عکاس خانه ای برای مردم دایر کند. عکاسی در مصورساختن روزنامه های عصر ناصری نقش بسزایی داشت. نخست از شخص یا منظرۀ دلخواه عکس می گرفتند و سپس نقاش، آن عکس را مقابل آینه می گذاشت و با نگاه کردن به تصویر عکس در آینه، به تصویرگری می پرداخت. به فرمان ناصرالدین شاه برخی افراد مستعد، برای آموزش عکاسی به خارج از کشور اعزام شدند؛ عبدالله میرزا قاجار، و میرزا حسینعلی از آن جمله اند. آنتوان سوروگین از عکاسان نامدار دورۀ قاجار بود. شخص ناصرالدین شاه نیز عکاس قابلی بود. در دورۀ مظفری عکاسی نسبت به دورۀ ناصری افول کرد. با شروع وقایع مشروطه، بار دیگر عکس و عکاسی جانی دوباره گرفت. در دورۀ پهلوی اول نقطۀ شاخصی در عکاسی ایران به چشم نمی خورد. در دورۀ پهلوی دوم و از ۱۳۴۹ش، به همت میرهادی شفائیه در برخی از دانشگاه ها عکاسی تدریس شد. در دورۀ انقلاب، و جنگ عراق علیه ایران عکاسی در ایران توجه بسیاری را برانگیخت. رشتۀ عکاسی از ۱۳۶۲ در مقطع کارشناسی و از ۱۳۷۳ در مقطع کارشناسی ارشد در دانشگاه های ایران بنیاد نهاده شد. برخی از عکاسان ایرانی جنگ، از عکاسان برجستۀ خبری و فتوژورنالیست های نامدار جهان به شمار می روند. پس از دوم خرداد ۱۳۷۶، با تکثّر مطبوعات و فارغ التحصیلی شمار بسیارِ دانشجویان عکاسی، و نیز فضای باز سیاسی، در عرصۀ عکاسی خبری و مطبوعاتی ایران گام بلندی برداشته شد. نشر نوشته ها و کتاب های عکاسی در ایران تقریباً با ورود پدیدۀ عکاسی به ایران هم زمان است، و تاریخ نشر کهن ترین نوشته در زبان فارسی در باب عکاسی، به پیش از ۱۲۷۴ق باز می گردد؛ لیکن مجله های عکاسی در ایران پس از انقلاب رشد نظرگیری داشته اند، که با مجلۀ مردمک در ۱۳۵۹ آغاز می شود. پس از آن در ۱۳۶۵ مجلۀ عکس منتشر شد که طولانی ترین عمر انتشار را در میان مجلات عکس ایران دارد. برخی از دیگر مجله های عکاسی عبارت اند از مجلۀ تصویر (۱۳۷۱)، فصلنامۀ عکسنامه(۱۳۷۷)، دوربین عکاسی (۱۳۸۱)، حرفه: هنرمند ـ فصلنامه ای در باب عکاسی، نقاشی و سینما ـ (۱۳۸۱)، و فصلنامۀ عکاسی خلاق (۱۳۸۲). مجلۀ تصویر پیش از انقلاب منتشر می شد (۱۳۵۱ـ۱۳۵۳).
wikijoo: عکاسی_در_ایران
