[ویکی فقه] گرایش به حفظ مال، برخاسته از حبّ ذات و امری غریزی است که در نهاد بشر قرار داده شده است.
این امر موجب می گردد انسان بخل ورزیده، از بخشیدن اموال خویش به دیگران خودداری کند. قرآن کریم به حضور بخل در جان انسانها اشاره کرده: «واُحضِرَتِ الاَنفُسُ الشُّحَّ» و انسان را هَلوع: «اِنَّ الاِنسنَ خُلِقَ هَلوعا»، مَنوع: «واِذا مَسَّهُ الخَیرُ مَنوعا» و قَتور: «و کانَ الاِنسنُ قَتورا» دانسته است.
تفسیر مفسران
مفسران هلوع را به شخص جزوع و حریص و بخیل و منوع و قتور را به بخیل تفسیر کرده اند.
انگیزه بخل
بر این اساس می توانیم انگیزه بخل را نیاز انسان بدانیم، زیرا نیاز به طور طبیعی او را به جمع آوری اموال وا می دارد. از سوی دیگر کنترل این غریزه و فرو کاستن آن در حدّ اعتدال، زمینه سعادت و رستگاری انسان را فراهم می آورد: «و مَن یوقَ شُحَّ نَفسِهِ فَاُولئِکَ هُمُ المُفلِحون».
← مرتبه بخل و شحّ
...
این امر موجب می گردد انسان بخل ورزیده، از بخشیدن اموال خویش به دیگران خودداری کند. قرآن کریم به حضور بخل در جان انسانها اشاره کرده: «واُحضِرَتِ الاَنفُسُ الشُّحَّ» و انسان را هَلوع: «اِنَّ الاِنسنَ خُلِقَ هَلوعا»، مَنوع: «واِذا مَسَّهُ الخَیرُ مَنوعا» و قَتور: «و کانَ الاِنسنُ قَتورا» دانسته است.
تفسیر مفسران
مفسران هلوع را به شخص جزوع و حریص و بخیل و منوع و قتور را به بخیل تفسیر کرده اند.
انگیزه بخل
بر این اساس می توانیم انگیزه بخل را نیاز انسان بدانیم، زیرا نیاز به طور طبیعی او را به جمع آوری اموال وا می دارد. از سوی دیگر کنترل این غریزه و فرو کاستن آن در حدّ اعتدال، زمینه سعادت و رستگاری انسان را فراهم می آورد: «و مَن یوقَ شُحَّ نَفسِهِ فَاُولئِکَ هُمُ المُفلِحون».
← مرتبه بخل و شحّ
...
wikifeqh: عوامل_بخل
[ویکی فقه] عوامل بخل (قرآن). بخل، رذیله ای اخلاقی است ودر مقابل جود و سخاوت قرار دارد. در قرآن کریم، به عوامل بخل اشاره شده است.
بی توجهی به مالکیت و بی نیازی مطلق الهی از عوامل بخل ورزی می باشد:ولایحسبن الذین یبخلون بمآ ءاتلـهم الله من فضله هو خیرا لهم بل هو شر لهم سیطوقون ما بخلوا به یوم القیـمة ولله میرث السمـوت والارض والله بما تعملون خبیر. «کسانی که بخل می ورزند، و آنچه را خدا از فضل خویش به آنان داده، انفاق نمی کنند، گمان نکنند این کار به سود آنها است؛ بلکه برای آنها شر است؛ بزودی در روز قیامت، آنچه را نسبت به آن بخل ورزیدند، همانند طوقی به گردنشان می افکنند. و میراث آسمانها و زمین، از آن خداست؛ و خداوند، از آنچه انجام می دهید، آگاه است». ان یسـلکموها فیحفکم تبخلوا ویخرج اضغـنکم• هـانتم هـؤلاء تدعون لتنفقوا فی سبیل الله فمنکم من یبخل ومن یبخل فانما یبخل عن نفسه والله الغنی وانتم الفقراء وان تتولوا یستبدل قوما غیرکم ثم لایکونوا امثــلکم. «چرا که هر گاه اموال شما را مطالبه کند و حتی اصرار نماید، بخل می ورزید؛ و کینه و خشم شما را آشکار می سازد!• آری، شما همان گروهی هستید که برای انفاق در راه خدا دعوت می شوید، بعضی از شما بخل می ورزند؛ و هر کس بخل ورزد، نسبت به خود بخل کرده است؛ و خداوند بی نیاز است و شما همه نیازمندید؛ و هر گاه سرپیچی کنید، خداوند گروه دیگری را جای شما می آورد پس آنها مانند شما نخواهند بود (و سخاوتمندانه در راه خدا انفاق می کنند)».
بی نیازی طلبی
بی نیازی طلبی، مایه بخل ورزی آدمی است:واما من بخل واستغنی. «اما کسی که بخل ورزد و (از این راه) بی نیازی طلبد».
ترس از تهیدستی
ترس از تهیدستی، از عوامل بخل و خست می باشد:قل لو انتم تملکون خزائن رحمة ربی اذا لامسکتم خشیة الانفاق... «بگو: «اگر شما مالک خزائن رحمت پروردگار من بودید. در آن صورت، (بخاطر تنگ نظری) امساک می کردید، مبادا انفاق، مایه تنگدستی شما شود» و انسان تنگ نظر است».
تکبر
...
بی توجهی به مالکیت و بی نیازی مطلق الهی از عوامل بخل ورزی می باشد:ولایحسبن الذین یبخلون بمآ ءاتلـهم الله من فضله هو خیرا لهم بل هو شر لهم سیطوقون ما بخلوا به یوم القیـمة ولله میرث السمـوت والارض والله بما تعملون خبیر. «کسانی که بخل می ورزند، و آنچه را خدا از فضل خویش به آنان داده، انفاق نمی کنند، گمان نکنند این کار به سود آنها است؛ بلکه برای آنها شر است؛ بزودی در روز قیامت، آنچه را نسبت به آن بخل ورزیدند، همانند طوقی به گردنشان می افکنند. و میراث آسمانها و زمین، از آن خداست؛ و خداوند، از آنچه انجام می دهید، آگاه است». ان یسـلکموها فیحفکم تبخلوا ویخرج اضغـنکم• هـانتم هـؤلاء تدعون لتنفقوا فی سبیل الله فمنکم من یبخل ومن یبخل فانما یبخل عن نفسه والله الغنی وانتم الفقراء وان تتولوا یستبدل قوما غیرکم ثم لایکونوا امثــلکم. «چرا که هر گاه اموال شما را مطالبه کند و حتی اصرار نماید، بخل می ورزید؛ و کینه و خشم شما را آشکار می سازد!• آری، شما همان گروهی هستید که برای انفاق در راه خدا دعوت می شوید، بعضی از شما بخل می ورزند؛ و هر کس بخل ورزد، نسبت به خود بخل کرده است؛ و خداوند بی نیاز است و شما همه نیازمندید؛ و هر گاه سرپیچی کنید، خداوند گروه دیگری را جای شما می آورد پس آنها مانند شما نخواهند بود (و سخاوتمندانه در راه خدا انفاق می کنند)».
بی نیازی طلبی
بی نیازی طلبی، مایه بخل ورزی آدمی است:واما من بخل واستغنی. «اما کسی که بخل ورزد و (از این راه) بی نیازی طلبد».
ترس از تهیدستی
ترس از تهیدستی، از عوامل بخل و خست می باشد:قل لو انتم تملکون خزائن رحمة ربی اذا لامسکتم خشیة الانفاق... «بگو: «اگر شما مالک خزائن رحمت پروردگار من بودید. در آن صورت، (بخاطر تنگ نظری) امساک می کردید، مبادا انفاق، مایه تنگدستی شما شود» و انسان تنگ نظر است».
تکبر
...
wikifeqh: عوامل_بخل_(قرآن)