عنصری بلخی حسن بن احمد

عُنصُری بلخی، حسن بن احمد ( ـ۴۳۱ق)
شاعر ایرانی. گویا در خانواده ای بازرگان برآمد. از اشعارش برمی آید که در علوم رایج روزگارش دست داشته است. نخست به دستگاه امیرنصر، برادر کهتر محمود غزنوی، راه یافت؛ سپس با میانجیگری نصر به دربار محمود پیوست. و با مدیحه گویی سرآمد شاعران دربار و ملقب به ملک الشعرا شد. در سفرهای جنگی همراه سلطان محمود بود و برخی قصایدش نیز در وصف همین جنگ ها و فتوحات است. پس از محمود در خدمت پسرش، مسعود، نیز بوده است. عنصری از برجسته ترین قصیده سرایان ایران است و به سبک خراسانی شعر می گفت، اما قصایدی که از وی به جا مانده همه در مدح است. سه مثنوی شادبهر و عین الحیات، خنگ بت و سرخ بت و وامق و عذرا را به او منسوب کرده اند، که تنها از این آخری ابیاتی در برخی فرهنگ ها، مانند لغت فرس اسدی و کتاب هایی مانند المعجم فی معاییر اشعار عجم آمده است. شمار ابیات عنصری را کمابیش ۳۰هزار بیت نوشته اند، که کمی بیش از ۲هزار بیت آن در دست است. دیوان عنصری بلخی به کوشش محمود دبیرسیاقی به چاپ رسیده است (۱۳۴۲ش).