عناصر چهارگانه[ ۱] یا عناصر اساسی یا چهار آخشیج، اشاره به آب، هوا، خاک و آتش در برخی از فرهنگ ها مانند یونان باستان عنصر دیگری به نام اثیر ( عنصر سنتی ) دارد. این عناصر برای توضیح ماهیت و پیچیدگی همه مواد از نظر مواد ساده تر ارائه شده است. فرهنگ های باستان در یونان باستان، مصر باستان، ایران باستان، بابل، ژاپن، تبت و هند باستان همه دارای فهرستی مشابه بوده اند، گاهی در زبان های محلی به «هوا» به عنوان «باد» و به عنصر پنجم به عنوان «باطل» اشاره می شود. یونانیان باستان این عناصر را عنصرهای سازندهٔ جهان می دانستند. [ ۲]
اگرچه این دیدگاه ممکن است بسیار عامیانه به نظر رسد، اثرهایی ژرف بر درک امروزی ما از جهان دارد. یکی از این آثار توجه به حالت های ماده است. مفهوم ماده و انرژی را می توان از اعتقاد به عناصر اربعه برداشت کرد؛ خاک نمایندهٔ حالت جامد، آب نمادی از حالت مایع، و هوا یادآور حالت گازی است و آتش نمایندهٔ حالت پلاسما. به این ترتیب چهار عنصر نخست، حالت های چهارگانهٔ ماده را یادآور می شوند. [ ۲]
نور خورشید را مخلوطی از هوا و آتش تصور می کردند و یخ را همان آب می دانستند که سختی سنگ را به دست آورده است. [ ۲]
ابن سینا در کتاب قانون در طب مدعی است که دو عنصر سنگین، یعنی خاک و آب، سازندهٔ اعضای بدن هستند و دو عنصر سبک، یعنی آتش و هوا، سازندهٔ روح بخاری هستند. [ ۳]
آتش نمایندهٔ مفهوم انرژی و بیانگر تغییرهایی است که انرژی در ماده و حالت های آن به وجود می آورد. بدین ترتیب مفهوم ماده و انرژی را به آسانی می توان از دیدگاه پیشینیان، برداشت کرد. [ ۲]
ایرانیان باستان چهار عنصر آب، باد، خاک و آتش را بسیار گرامی و مقدّس می شمردند و آن ها را به وجودآورندهٔ هستی و گردانندهٔ جهان می دانستند؛ تا آنجا که آیین بیشتر اقوام کهن ایرانی نیز همین عناصر طبیعت بوده است. در میان این خدایان، الههٔ آب، آتش، خورشید و آسمان، اهمیت بیشتری داشتند. [ ۴] طبیعت همواره در پیدایش تحول های مذهبی مردمانِ باستان و به ویژه آریایی های ساکن ایران و هند، نقشی بی بدیل داشته است. اعتقاد به قوای طبیعت به مرور زمان در میان آریایی ها، به صورت اعتقاد به خدایان مختلف درآمد و کم کم برای عناصری چون خورشید، ماه، ستارگان و باد، علائمی را اختراع کردند و آن ها را قوای خدایی نامیدند. اهمیت چهار عنصر آب، آتش، باد و خاک، بارزترین مظاهر طبیعت از آن نظر بوده که بنابر کهن ترین عقاید و باورهای پیشین، این عناصر نمایندهٔ پاکی و سرچشمهٔ زندگی در هستی بوده اند. [ ۵] در فرهنگ ایران باستان پاک نگهداشتن «چهار آخشیج» وظیفهٔ هر انسان است. [ ۶]
این نوشته برگرفته از سایت ویکی پدیا می باشد، اگر نادرست یا توهین آمیز است، لطفا گزارش دهید: گزارش تخلفاگرچه این دیدگاه ممکن است بسیار عامیانه به نظر رسد، اثرهایی ژرف بر درک امروزی ما از جهان دارد. یکی از این آثار توجه به حالت های ماده است. مفهوم ماده و انرژی را می توان از اعتقاد به عناصر اربعه برداشت کرد؛ خاک نمایندهٔ حالت جامد، آب نمادی از حالت مایع، و هوا یادآور حالت گازی است و آتش نمایندهٔ حالت پلاسما. به این ترتیب چهار عنصر نخست، حالت های چهارگانهٔ ماده را یادآور می شوند. [ ۲]
نور خورشید را مخلوطی از هوا و آتش تصور می کردند و یخ را همان آب می دانستند که سختی سنگ را به دست آورده است. [ ۲]
ابن سینا در کتاب قانون در طب مدعی است که دو عنصر سنگین، یعنی خاک و آب، سازندهٔ اعضای بدن هستند و دو عنصر سبک، یعنی آتش و هوا، سازندهٔ روح بخاری هستند. [ ۳]
آتش نمایندهٔ مفهوم انرژی و بیانگر تغییرهایی است که انرژی در ماده و حالت های آن به وجود می آورد. بدین ترتیب مفهوم ماده و انرژی را به آسانی می توان از دیدگاه پیشینیان، برداشت کرد. [ ۲]
ایرانیان باستان چهار عنصر آب، باد، خاک و آتش را بسیار گرامی و مقدّس می شمردند و آن ها را به وجودآورندهٔ هستی و گردانندهٔ جهان می دانستند؛ تا آنجا که آیین بیشتر اقوام کهن ایرانی نیز همین عناصر طبیعت بوده است. در میان این خدایان، الههٔ آب، آتش، خورشید و آسمان، اهمیت بیشتری داشتند. [ ۴] طبیعت همواره در پیدایش تحول های مذهبی مردمانِ باستان و به ویژه آریایی های ساکن ایران و هند، نقشی بی بدیل داشته است. اعتقاد به قوای طبیعت به مرور زمان در میان آریایی ها، به صورت اعتقاد به خدایان مختلف درآمد و کم کم برای عناصری چون خورشید، ماه، ستارگان و باد، علائمی را اختراع کردند و آن ها را قوای خدایی نامیدند. اهمیت چهار عنصر آب، آتش، باد و خاک، بارزترین مظاهر طبیعت از آن نظر بوده که بنابر کهن ترین عقاید و باورهای پیشین، این عناصر نمایندهٔ پاکی و سرچشمهٔ زندگی در هستی بوده اند. [ ۵] در فرهنگ ایران باستان پاک نگهداشتن «چهار آخشیج» وظیفهٔ هر انسان است. [ ۶]
wiki: عناصر چهارگانه