عملیات کندور(Operation Condor)
(یا: عملیات کرکس) مجموعه ای از اقداماتی چون جاسوسی، ترور، آدم ربایی و شکنجه ی مخالفان در کشورهای امریکای_لاتین، از دوره ی جنگ_سرد و از اواسط دهه ی 1970 میلادی، با سیاست گذاری یا حمایت های نهادهای اطلاعاتی و امنیتی امریکا. این برنامه پس از یک سری کودتای دولتی توسط گروه های نظامی درجه ی اول در دهه ی ۱۹۷۰ توسعه یافت. شش دیکتاتور نظامی آمریکای لاتین درشیلی، برزیل، آرژانیتن، اروگوئه، پاراگوئه و بولیویکه به تایید آسوشیتدپرسمورد حمایت ایالات متحده قرار داشتند، شبکه ای پنهانی از نیروهای امنیتی خود را برای ربودن مخالفان سیاسی و سربه نیست کردن آنها به کار گرفتند. بیشتر از 100 نفر طی این سال ها هدف این عملیات قرار گرفتند. دلیل اصلی حمایت آمریکا از این عملیات در دهه های جنگ سرد، بیم وقوع انقلاب های مارکسیستی در کشورهای آمریکای لاتین بود.
تاریخچه
با شروع جنگ سرد، واشنگتن آموزه ی تازه ای (موسوم به "امنیت ملی") را پروراند. موج تاثیرات انقلاب کوبا (۱۹۵۹)، توسعه ی گردان های چریکی مارکسیست (مشخصا در سالوادور و کلمبیا)، ایمان آزادی بخش مذهبی، آزمون "گذار شیلیائی به سوی سوسیالیسم" (1973- 1975) یا قیام ساندینیستی (پیروان اوگوستو ساندینو) در ”نیکاراگوئه“ (۱۹۷۹) و نهایتا شکل گیری حکومت های کمونیستی در اکثر کشورهای امریکای لاتین، مجموعه عواملی بودند که امریکا را بر مداخلات پنهانی در این کشورها مصمم تر کرد. کارزارهای رسانه ای به قصد برهم زدن ثبات کشورها، تأمین هزینه ی فعالیت های مخالفان، فشارهای اقتصادی، رخنه در نیروهای مسلح، پشتیبانی از گروه های شبه نظامی ضد انقلاب و حمایت از کودتاهایی که منطقه را به آتش و خون کشیدند، از جمله ی این اقدامات بود. از سوی دیگر ایالات متحده صدها افسر آمریکای لاتین را در"مدرسه ی کشورهای قاره آمریکا" آموزش داد. مأموران و وسائلی (چون دستگاه های مخابراتی و راهنمای بازجوئی) را در خدمت عملیات کندور گذاشته بودند تا مجموعه ای فراملیتی از دیکتاتوری ها را به وجود بیاورند که هدفش به دام انداختن، شکنجه و اعدام مخالفان در سراسر جهان بود. اولین بار پینوشه، دیکتاتور شیلی، طرح آن را در سال 1975 میلادی کلید زد و به زودی آن قدر گسترش یافت که مأموران پینوشه موفق به قتل سفیر سابق شیلی در واشنگتن و همسر دستیار آمریکاییِ او گردیدند. برخی از مخالفان تبعیدی حتی در اروپا گرفتار عاملان کرکس شدند. اطلاعات مربوط به این عملیات که در سال 1976 میلادی توسطاف بی آیتهیه شده، سال ها بعد، در دوره ی ریاست جمهوری ریگان از طبقه بندی محرمانه خارج شد. طی سال های اخیر دادگاه هایی برای رسیدگی به جرائم عوامل این عملیات برگزار شده است.
از جمله ی اقدامات امریکا که در راستای عملیات کرکس در کشورهای امریکای لاتین صورت گرفته به این موارد، به صورت گذرا می توان اشاره کرد:
آرژانتین (1967 تا 1983)
در نتیجه ی کودتای نیروهای مسلح آرژانتین که با حمایت دولت آمریکا اجرا شد، حکومتی بر پایه ی ترور بر سر کار آمد که از جمله ی نتایج آن، ناپدید شدن حدود 30هزار نفر از مردم آرژانتین و افزایش شدید بدهی ملی این کشور بود.
ال سالوادور (1980 تا 1992)
سازمان سیا نقشی اساسی در ایجاد سازمان های امنیتی در السالوادور ایفا کرد که نتیجه ی آن پدید آمدن گروه های شبه نظامی در این کشور بود. در جریان جنگ داخلی السالوادور، آمریکا بیشتر از 5 میلیارد دلار کمک خارجی به حکومت های متوالی این کشور اهدا کرد. در نتیجه ی این جنگ 75هزار نفر کشته و 8هزار نفر ناپدید شدند.
هندوراس (2009)
سربازان تعلیم یافته از مدرسه ی قاره ی آمریکا دولت قانونی مانوئل زلایا را سرنگون کردند. با وجود اقدامات سرکوب گرانه ی کودتاچیان علیه طرفداران زلایا، دولت آمریکا از این که این براندازی را کودتای نظامی بخواند، خودداری کرد. آمریکائی ها همچنین تلاش ها برای برقراری مجدد دموکراسی در هندوراس را تضعیف کردند.
کلمبیا (1999)
کنگره ی آمریکا کمک خارجی 1.3میلیارد دلاری را برای تقویت ارتش و پلیس کلمبیا تصویب کرد. با مشورت آمریکا، ارتش و نیروهای شبه نظامی کلمبیا سیاست زمین سوخته را در پیش گرفتند و بیش از یک میلیون کشاورز را از مناطق روستایی بیرون راندند.
شیلی (1973)
ژنرال پینوشه با حمایت سیا و دولت آمریکا، کودتایی را علیه سالوادور آلنده، رئیس جمهور شیلی، سازمان دهی کرد. نتیجه ی کودتا کشته شدن آلنده و ایجاد دیکتاتوری ای در این کشور بود که افراد بسیاری را ترور و اعدام کرد.
ونزوئلا (2002 تا 2004)
در آوریل 2002، با حمایت دولت ایالات متحده کودتایی علیه هوگو چاوز، رئیس جمهور قانونی ونزوئلا، به وقوع پیوست. در جریان این کودتا، هوگو چاوز بازداشت و به جزیره ای در اطراف کشور برده شد و دولت وی نیز سقوط کرد، اما حضور گسترده ی مردم و ارتش وفادار به او باعث شد تا دو روز بعد در 14 آوریل همان سال دولت کودتا سرنگون شود و به این ترتیب هوگو چاوز به قدرت بازگشت. با این وجود اقدامات آمریکا برای بی ثبات سازی ونزوئلا ادامه یافت. "بنیاد اعانه ی ملی برای دموکراسی"، که به کنگره ی آمریکا وابسته است، یک میلیون دلار برای گروه های مخالف دولت ونزوئلا ارسال کرد.
اروگوئه (1976)
در 24 ژوئیه ی این سال، در جریان عملیات کندور، 24 پناهنده ی سیاسی از شیلی و اروگوئه که نام آن ها در اسناد سیا مشاهده می شد، ربوده و شکنجه شدند.
منابع
http://yon.ir/nB4rQ http://yon.ir/ED7zx http://yon.ir/Y3sqQ
(یا: عملیات کرکس) مجموعه ای از اقداماتی چون جاسوسی، ترور، آدم ربایی و شکنجه ی مخالفان در کشورهای امریکای_لاتین، از دوره ی جنگ_سرد و از اواسط دهه ی 1970 میلادی، با سیاست گذاری یا حمایت های نهادهای اطلاعاتی و امنیتی امریکا. این برنامه پس از یک سری کودتای دولتی توسط گروه های نظامی درجه ی اول در دهه ی ۱۹۷۰ توسعه یافت. شش دیکتاتور نظامی آمریکای لاتین درشیلی، برزیل، آرژانیتن، اروگوئه، پاراگوئه و بولیویکه به تایید آسوشیتدپرسمورد حمایت ایالات متحده قرار داشتند، شبکه ای پنهانی از نیروهای امنیتی خود را برای ربودن مخالفان سیاسی و سربه نیست کردن آنها به کار گرفتند. بیشتر از 100 نفر طی این سال ها هدف این عملیات قرار گرفتند. دلیل اصلی حمایت آمریکا از این عملیات در دهه های جنگ سرد، بیم وقوع انقلاب های مارکسیستی در کشورهای آمریکای لاتین بود.
تاریخچه
با شروع جنگ سرد، واشنگتن آموزه ی تازه ای (موسوم به "امنیت ملی") را پروراند. موج تاثیرات انقلاب کوبا (۱۹۵۹)، توسعه ی گردان های چریکی مارکسیست (مشخصا در سالوادور و کلمبیا)، ایمان آزادی بخش مذهبی، آزمون "گذار شیلیائی به سوی سوسیالیسم" (1973- 1975) یا قیام ساندینیستی (پیروان اوگوستو ساندینو) در ”نیکاراگوئه“ (۱۹۷۹) و نهایتا شکل گیری حکومت های کمونیستی در اکثر کشورهای امریکای لاتین، مجموعه عواملی بودند که امریکا را بر مداخلات پنهانی در این کشورها مصمم تر کرد. کارزارهای رسانه ای به قصد برهم زدن ثبات کشورها، تأمین هزینه ی فعالیت های مخالفان، فشارهای اقتصادی، رخنه در نیروهای مسلح، پشتیبانی از گروه های شبه نظامی ضد انقلاب و حمایت از کودتاهایی که منطقه را به آتش و خون کشیدند، از جمله ی این اقدامات بود. از سوی دیگر ایالات متحده صدها افسر آمریکای لاتین را در"مدرسه ی کشورهای قاره آمریکا" آموزش داد. مأموران و وسائلی (چون دستگاه های مخابراتی و راهنمای بازجوئی) را در خدمت عملیات کندور گذاشته بودند تا مجموعه ای فراملیتی از دیکتاتوری ها را به وجود بیاورند که هدفش به دام انداختن، شکنجه و اعدام مخالفان در سراسر جهان بود. اولین بار پینوشه، دیکتاتور شیلی، طرح آن را در سال 1975 میلادی کلید زد و به زودی آن قدر گسترش یافت که مأموران پینوشه موفق به قتل سفیر سابق شیلی در واشنگتن و همسر دستیار آمریکاییِ او گردیدند. برخی از مخالفان تبعیدی حتی در اروپا گرفتار عاملان کرکس شدند. اطلاعات مربوط به این عملیات که در سال 1976 میلادی توسطاف بی آیتهیه شده، سال ها بعد، در دوره ی ریاست جمهوری ریگان از طبقه بندی محرمانه خارج شد. طی سال های اخیر دادگاه هایی برای رسیدگی به جرائم عوامل این عملیات برگزار شده است.
از جمله ی اقدامات امریکا که در راستای عملیات کرکس در کشورهای امریکای لاتین صورت گرفته به این موارد، به صورت گذرا می توان اشاره کرد:
آرژانتین (1967 تا 1983)
در نتیجه ی کودتای نیروهای مسلح آرژانتین که با حمایت دولت آمریکا اجرا شد، حکومتی بر پایه ی ترور بر سر کار آمد که از جمله ی نتایج آن، ناپدید شدن حدود 30هزار نفر از مردم آرژانتین و افزایش شدید بدهی ملی این کشور بود.
ال سالوادور (1980 تا 1992)
سازمان سیا نقشی اساسی در ایجاد سازمان های امنیتی در السالوادور ایفا کرد که نتیجه ی آن پدید آمدن گروه های شبه نظامی در این کشور بود. در جریان جنگ داخلی السالوادور، آمریکا بیشتر از 5 میلیارد دلار کمک خارجی به حکومت های متوالی این کشور اهدا کرد. در نتیجه ی این جنگ 75هزار نفر کشته و 8هزار نفر ناپدید شدند.
هندوراس (2009)
سربازان تعلیم یافته از مدرسه ی قاره ی آمریکا دولت قانونی مانوئل زلایا را سرنگون کردند. با وجود اقدامات سرکوب گرانه ی کودتاچیان علیه طرفداران زلایا، دولت آمریکا از این که این براندازی را کودتای نظامی بخواند، خودداری کرد. آمریکائی ها همچنین تلاش ها برای برقراری مجدد دموکراسی در هندوراس را تضعیف کردند.
کلمبیا (1999)
کنگره ی آمریکا کمک خارجی 1.3میلیارد دلاری را برای تقویت ارتش و پلیس کلمبیا تصویب کرد. با مشورت آمریکا، ارتش و نیروهای شبه نظامی کلمبیا سیاست زمین سوخته را در پیش گرفتند و بیش از یک میلیون کشاورز را از مناطق روستایی بیرون راندند.
شیلی (1973)
ژنرال پینوشه با حمایت سیا و دولت آمریکا، کودتایی را علیه سالوادور آلنده، رئیس جمهور شیلی، سازمان دهی کرد. نتیجه ی کودتا کشته شدن آلنده و ایجاد دیکتاتوری ای در این کشور بود که افراد بسیاری را ترور و اعدام کرد.
ونزوئلا (2002 تا 2004)
در آوریل 2002، با حمایت دولت ایالات متحده کودتایی علیه هوگو چاوز، رئیس جمهور قانونی ونزوئلا، به وقوع پیوست. در جریان این کودتا، هوگو چاوز بازداشت و به جزیره ای در اطراف کشور برده شد و دولت وی نیز سقوط کرد، اما حضور گسترده ی مردم و ارتش وفادار به او باعث شد تا دو روز بعد در 14 آوریل همان سال دولت کودتا سرنگون شود و به این ترتیب هوگو چاوز به قدرت بازگشت. با این وجود اقدامات آمریکا برای بی ثبات سازی ونزوئلا ادامه یافت. "بنیاد اعانه ی ملی برای دموکراسی"، که به کنگره ی آمریکا وابسته است، یک میلیون دلار برای گروه های مخالف دولت ونزوئلا ارسال کرد.
اروگوئه (1976)
در 24 ژوئیه ی این سال، در جریان عملیات کندور، 24 پناهنده ی سیاسی از شیلی و اروگوئه که نام آن ها در اسناد سیا مشاهده می شد، ربوده و شکنجه شدند.
منابع
http://yon.ir/nB4rQ http://yon.ir/ED7zx http://yon.ir/Y3sqQ
wikijoo: عملیات_کندور
