عمرانی

عِمرانی (اصفهان ۸۵۹ ـ ح۹۳۰ ق)
شاعر یهودی ایرانی. در اصفهان متولد شد و در کاشان اقامت گزید. از جزئیات زندگی او که در اواخر دورۀ تیموری و اوایل صفویه (شاه اسماعیل و شاه طهماسب) می زیسته است، اطلاعی در دست نیست اما از اشعار او می توان درک کرد که اوضاع زندگانی او نامساعد بوده است. سرودن دیوان مشهور خود فتح نامه را در ۱۰هزار بیت در بحر هرج به سال ۸۷۹ در ۲۰سالگی آغاز کرده است. این کتاب براساس کتاب مقدس و ادامه کار شاهین در موسی نامه است و تا اواسط سلطنت سلیمان را دربرگرفته است. کتاب دیگر او سیزده اصل ایمان اسرائیل است که در ۱۸۰۵ در ۸۰۰ بیت سروده است. حنوکانامه یا ظفرنامه منظومۀ دیگر او در ۲هزار بیت به سال ۱۵۲۴ سروده شده و براساس مقاومت یهودیان در برابر یونانی هاست. انتخاب نخلستان ۶۰۰ بیت دارد و شکایت عمرانی از جامعه یهود اصفهان است. اثر دیگر او گنج نامه است که در ۵هزار بیت بر وزن اردشیرنامه سروده شده است. این اثر براساس رسالۀ مسخت آبوت (رساله اندرز پدران) با دخل و تصرف هایی از عمرانی سروده شده است. دیگر آثار او عبارت اند از مناجات نامه منظومه کوتاه به فارسیهود، حکایت ده مقتول، عقیدت یصحق (قربانی کردن اسحق)، تفسیر مسخت آبوت، زنبیل دوز.