عمارت خروج

(یا عمارت خروجی؛ نام قدیم: عمارت باغ سلطانی) بنایی تاریخی مربوط به دوره ­ی قاجار، در مجموعه ­یکاخ گلستان. محل قرارگیری آن متصل به ضلع شمالی عمارتشمس ­العماره و بر محور تقارن شرقی-غربی باغ گلستان بود. چنان که از متون تاریخی می ­توان استنباط کرد، این بنا مشتمل بر سه بخش بوده است. در میانه ­ی بنا و در مرکز ثقل باغ، تالار گلستان یا قصر گلستان و در سمت شرقی آن عمارت موزه قرار داشته است. در سمت غربی، بناهایی بودند که به رخت دارخانه و صندوق خانه ­ی سلطنتی اختصاص داشتند. تاریخ ساخت عمارت خروجی به زمان سلطنت آغامحمد خان می ­رسد، ولی در سال ۱۲۱۶ق/ ۱۱۸۰ش/ ۱۸۰۱م در زمان سلطنت فتحعلی شاه تکمیل شده است.
طرح عمارتدر یک انسجام هندسی با هندسه­ ی باغ طراحی شده است. این انسجام هندسی با تأکید بر محوری طراحی شده که نقاط عطف آن دو بنای جنبی قصر گلستان است. به این ترتیب که حرکت از دوسوی بنا آغاز می ­شد تا به مرکز ثقل بنا یا تالار آئینه­ ی گلستان می­ رسید. موجودیت چهارستون در این تالار القاء کننده­ ی مربعی بود که مرکز تقارن آن قوی ­ترین و بیش ترین سکون را در مرکز تالار پدید می­ آورد. تصاویر قدیمی و کروکی­ های ترسیم شده از وضعیت باغ نشان می­ دهد که تمامی فضای باغ پر از درختان سر به فلک کشیده بوده. حوض­ های متعدد و استخری بزرگ داشته و نهرها و جویبارهای بسیاری در سراسر باغ روان بوده ­اند؛ به گونه ­ای که جریان آب در سطح زیرین عمارت خروجی نیز قطع نمی ­شده است.
منابع:
http://yon.ir/57LiV http://yon.ir/i9399