علی مردان خان بختیاری

علی مردان خان از باب محمود صالح و شاخه چهارلنگ بود. مادرش، سردار بی بی مریم در جنگ اول جهانی علیه نیروهای اشغالگر روس و انگلیس قیام کرد. علیمردان خان در قلعه بارده چشم به جهان گشود.
پدرش در جوانی در اثر توطئه ای فامیلی کشته شد. علی مردان خان، کودکی خود را نزد مادربزرگ مادری اش، بی بی فاطمه چهارلنگ کیانرثی و همچنین دایی های خود، علیقلی خان سردار اسعد و سردار ظفر در گذراند و به مکتب رفت.
در جوانی، از سواران بختیاری در قیام مشروطه بود. در سال ۱۳۰۲ خورشیدی بعد از مجزا شدن طوایف چهارلنگ از هفت لنگ به همراه برادر خود محمد علی خان، به عنوان رؤسای این طایفه تعیین گردیدند. علیمردان خان پس از چندی علیه دولت رضاشاه شورید که باعث تصرف شهرکرد و شمال خوزستان گردید اما نهایتاً با تهاجم ارتش و دخالت دیگر خوانینِ بختیاری پس از یکسال جنگ در فرخ شهر، حاضر به تسلیم شد و به زندان قصر منتقل گردید. سرانجام در سپیده دم سال ۱۳۱۳ خورشیدی و برخلافِ امان نامه ای که رضاشاه صادر کرده بود، در برابر جوخه اعدام قرارگرفت.
درسپیده دم یکی از روزهای اسفند ۱۳۱۳ حیاط زندان، در وسط سنگ فرش حیاط چوبه داری دیده می شد؛ که در فاصله معینی تعدادی نظامی مسلح در حالیکه تفنگهای خود را آماده شلیک می کردند، جهت اجرای مأموریت حکم اعدام صف کشیده بودند؛ زیرا علیمردان خان بختیاری محکوم به مرگ شده بود.
سید جعفر پیشه وری از قول یکی از زندانبانان که شاهد اعدام آن سر کرده بختیاری بود می نویسد: در آخرین لحظاتی که می خواستند وی را به چوبه دار ببندند کلاه پهلوی خود را به نشان نفرت از رژیم پهلوی مچاله کرد و دور انداخت و صدای رسایش که می گفت زنده باد ایران و آزادی با صفیر چند گلوله خاموش شد و لحظاتی بعد جسد بیجان مردی که دلی چون شیر و عزمی پولادین داشت و در میدان های جنگ هیچ رزمنده ای پشت او را ندیده بود دمر بپای چوبه دار بر زمین در غلطید.
از اسناد مهم تاریخ معاصر ایران در موضوع روابط بختیاری ها، نامه ها و شکایاتی است که علی مردان خان بختیاری به ریاست مجلس شورای ملی نگاشته است. اصل نامه ها در مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی نگهداری می شود. علی مردان خان در این شکواییه بر چند نکته و موضوع تأکید و اشاره کرده است: