[ویکی فقه] بهرامی سرخسی، ابوالحسن علی، از شاعران و استادان فنّ عروض در قرن پنجم بود.
قدیمی ترین مأخذی که از او نام برده و در شرح بعضی لغات به اشعار او استناد کرده، لغت فرس اسدی طوسی است. نظامی عروضی، نام او را در شمار شاعران بزرگ آل ناصرالدین ( غزنویان ) آورده است. آثار بهرامی نظامی عروضی از دو کتاب بهرامی، به نامهای غایة الروضَیْن و کنز القافیة، یاد کرده است. ← اهمیت آثار بهرامی غایة العروضین، از امهات کتب علوم شعری است که آن را در ردیف اولین آثار معتبر در عروض دانسته اند. شمس قیس رازی، نام بهرامی را در شمار عروضیان عجم آورده و به بیان شواهدی از غایة العروضین پرداخته است. همچنین او ابداع دوایر مجهول و ۲۱ بحر مستحدث را به بهرامی و بزرجمهر سرخسی و دیگر عروضیان عجم نسبت می دهد و در باب «زیادات» (بخشی از معایب شعری)، نیز یک بار به شعر بهرامی استناد کرده است. ← خجسته نامه بهرامی عوفی و دیگران به نقل از او، از اثری دیگر از بهرامی به نام خجسته نامه یاد می کنند و عوفی آن را از آثار بی نظیر درباره عروض می داند. سبک شعری بهرامی اشعار باقی مانده از وی نشان دهنده شدت تأثیرپذیری وی از شاعران دوره سامانیان است و برخی، مهارت و کمال او را در شاعری نیز ستوده اند؛ همچنین وی در برخی از سروده های خود متأثر از منجیک ترمذی است. وفات بهرامی برخی به اشتباه، او را از معاصران ناصرالدین سبکتکین (متوفی ۳۸۷) دانسته اند، و برخی از جمله امین احمد رازی ، او را معاصر محمود غزنوی (متوفی ۴۲۱) می دانند. اما چون وفات بهرامی را در ۵۰۰ دانسته اند، این اقوال را نمی توان پذیرفت، یا باید گفت که در ضبط سال وفات او اشتباه شده است. فهرست منابع (۱) کارل هرمان اته، تاریخ ادبیات فارسی، ترجمه با حواشی رضازاده شفق، تهران ۱۳۵۶ ش. (۲) علی بن احمد اسدی، لغت فرس، چاپ فتح الله مجتبائی و علی اشرف صادقی، تهران ۱۳۶۵ ش. (۳) امین احمد رازی، هفت اقلیم، چاپ جواد فاضل، تهران . (۴) علی اکبر دهخدا، لغت نامه، زیرنظر محمد معین، تهران ۱۳۲۵ ۱۳۵۹ ش. (۵) محمد بن قیس شمس قیس، کتاب المعجم فی معاییر اشعار العجم، تصحیح محمدبن عبدالوهاب قزوینی، چاپ مدرس رضوی، تهران (۱۳۳۸ ش). (۶) ذبیح الله صفا، تاریخ ادبیات در ایران، ج۱ و ۲، تهران ۱۳۶۳ ش. (۷) محمد بن محمد عوفی، لباب الالباب، چاپ ادوارد براون و محمد قزوینی، لیدن ۱۹۰۳-۱۹۰۶. (۸) محمدحسن فروزانفر، سخن و سخنوران، تهران ۱۳۵۸ ش. (۹) محمدعلی مدرس تبریزی، ریحانة الادب، تهران ۱۳۶۹ ش. (۱۰) مظاهر مصفّا، پاسداران سخن مجموعه اشعار از رودکی تا عصر حاضر، ج۱، تهران ۱۳۳۵ ش. (۱۱) احمد بن عمر نظامی، کتاب چهار مقاله، چاپ محمدبن عبدالوهاب قزوینی، لیدن ۱۳۲۷/۱۹۰۹، چاپ افست تهران . (۱۲) رضاقلی بن محمد هادی هدایت، مجمع الفصحا، چاپ مظاهر مصفّا، تهران ۱۳۳۶۱۳۴۰ ش.
قدیمی ترین مأخذی که از او نام برده و در شرح بعضی لغات به اشعار او استناد کرده، لغت فرس اسدی طوسی است. نظامی عروضی، نام او را در شمار شاعران بزرگ آل ناصرالدین ( غزنویان ) آورده است. آثار بهرامی نظامی عروضی از دو کتاب بهرامی، به نامهای غایة الروضَیْن و کنز القافیة، یاد کرده است. ← اهمیت آثار بهرامی غایة العروضین، از امهات کتب علوم شعری است که آن را در ردیف اولین آثار معتبر در عروض دانسته اند. شمس قیس رازی، نام بهرامی را در شمار عروضیان عجم آورده و به بیان شواهدی از غایة العروضین پرداخته است. همچنین او ابداع دوایر مجهول و ۲۱ بحر مستحدث را به بهرامی و بزرجمهر سرخسی و دیگر عروضیان عجم نسبت می دهد و در باب «زیادات» (بخشی از معایب شعری)، نیز یک بار به شعر بهرامی استناد کرده است. ← خجسته نامه بهرامی عوفی و دیگران به نقل از او، از اثری دیگر از بهرامی به نام خجسته نامه یاد می کنند و عوفی آن را از آثار بی نظیر درباره عروض می داند. سبک شعری بهرامی اشعار باقی مانده از وی نشان دهنده شدت تأثیرپذیری وی از شاعران دوره سامانیان است و برخی، مهارت و کمال او را در شاعری نیز ستوده اند؛ همچنین وی در برخی از سروده های خود متأثر از منجیک ترمذی است. وفات بهرامی برخی به اشتباه، او را از معاصران ناصرالدین سبکتکین (متوفی ۳۸۷) دانسته اند، و برخی از جمله امین احمد رازی ، او را معاصر محمود غزنوی (متوفی ۴۲۱) می دانند. اما چون وفات بهرامی را در ۵۰۰ دانسته اند، این اقوال را نمی توان پذیرفت، یا باید گفت که در ضبط سال وفات او اشتباه شده است. فهرست منابع (۱) کارل هرمان اته، تاریخ ادبیات فارسی، ترجمه با حواشی رضازاده شفق، تهران ۱۳۵۶ ش. (۲) علی بن احمد اسدی، لغت فرس، چاپ فتح الله مجتبائی و علی اشرف صادقی، تهران ۱۳۶۵ ش. (۳) امین احمد رازی، هفت اقلیم، چاپ جواد فاضل، تهران . (۴) علی اکبر دهخدا، لغت نامه، زیرنظر محمد معین، تهران ۱۳۲۵ ۱۳۵۹ ش. (۵) محمد بن قیس شمس قیس، کتاب المعجم فی معاییر اشعار العجم، تصحیح محمدبن عبدالوهاب قزوینی، چاپ مدرس رضوی، تهران (۱۳۳۸ ش). (۶) ذبیح الله صفا، تاریخ ادبیات در ایران، ج۱ و ۲، تهران ۱۳۶۳ ش. (۷) محمد بن محمد عوفی، لباب الالباب، چاپ ادوارد براون و محمد قزوینی، لیدن ۱۹۰۳-۱۹۰۶. (۸) محمدحسن فروزانفر، سخن و سخنوران، تهران ۱۳۵۸ ش. (۹) محمدعلی مدرس تبریزی، ریحانة الادب، تهران ۱۳۶۹ ش. (۱۰) مظاهر مصفّا، پاسداران سخن مجموعه اشعار از رودکی تا عصر حاضر، ج۱، تهران ۱۳۳۵ ش. (۱۱) احمد بن عمر نظامی، کتاب چهار مقاله، چاپ محمدبن عبدالوهاب قزوینی، لیدن ۱۳۲۷/۱۹۰۹، چاپ افست تهران . (۱۲) رضاقلی بن محمد هادی هدایت، مجمع الفصحا، چاپ مظاهر مصفّا، تهران ۱۳۳۶۱۳۴۰ ش.