علی بن محمد بن موسی بن فرات

دانشنامه اسلامی

[ویکی شیعه] ابوالحسن علی بن محمد بن موسی بن فرات (۵ رجب ۲۴۱- ۳۱۲ق / ۸۵۵ -۹۲۴م )، وزیر شیعی مشهور خلیفه المقتدر عباسی و نخستین شخص از خاندان ابن فرات که به وزارت رسید. وی سه بار به مقام وزارت رسیده است. در هر مرتبه تغییراتی در خوی و روش او پدید می آمد که به کلی با یکدیگر متناقض می نماید. او در نخستین دوره وزارت چندان به نیکی و عدالت رفتار کرد که موجب ستایش مردم شد. اما در دومین و به ویژه در سومین دورۀ وزارتش که محسن بن فرات بر دیوان ها ریاست یافت، به خشونت و قتل و ستم و مصادرۀ اموال مردم و دیوانیان سرگرم شد، تا آنجا که مردم چنان از او نفرت یافتند که به دستاویز هجوم قرمطیان به حاجیان، او را قرمطی خواندند و سنگبارانش کردند و سربازان به سختی توانستند او و کارگزارانش را از چنگ مردم برهانند.
برادر علی، ابوالعباس در دستگاه عباسیان، رئیس دیوان خراج و ضیاع بود و او کار دیوانی را زیر نظر برادرش آغاز کرد و پس از مرگ ابوالعباس احمد، به ریاست دیوان خراج منصوب شد. به هنگام مرگ خلیفه مکتفی در ۲۹۵ق او در دستگاه عباسیان فرد پر نفوذی بود چنانکه که عباس بن حسن جرجرائی وزیر با او دربارهٔ جانشینی مکتفی مشورت کرد.
ابوالحسن بن فرات با ابراز این نظر که نباید کسی را به خلافت نشانید که خود صاحب رأی باشد و امر و نهی کند، به طرفداری از خلافت المقتدر جعفر بن معتضد خردسال پرداخت، در حالی که خاندان ابن جراح به ابن معتز گرایش داشتند. سرانجام نظر ابن فرات چیره شد و مقتدرِ ۱۳ ساله به خلافت نشست، اما اندکی بعد طرفداران ابن معتز، مقتدر را از خلافت برکنار کردند و ابن فرات و نزدیکان خلیفه پنهان شدند.

پیشنهاد کاربران

بپرس