علی امین الدوله

در سفرهای ناصرالدین شاه به فرنگ، امین الدوله ملتزم رکاب بود، و شاه پس از بازگشت از سفر سوم فرنگ در سال ۱۳۰۶ قمری امر تدوین قانون را به عهدهٔ او گذاشت. امین الدوله یک کتابچهٔ قانون تنظیم کرد و فرمان اجرای آن صادر شد، اما حکومتیان از اجرای آن جلوگیری کردند.
امین الدوله در سال ۱۳۱۳ در زمان صدراعظمی امین السلطان به پیشکاری آذربایجان منصوب شد، و این انتصاب در حکم تبعید او بود. در آنجا حاجی میرزا حسن رشدیه را که پس از هجوم روحانیان و بستن مدرسه رشدیه به قفقاز فرار کرده بود با تلگراف به تبریز خواست و به دست او دبستان باشکوهی بنیاد نهاد و همهٔ هزینه های آن را خود پرداخت کرد
در زمان زمامداری امین الدوله، نهضت فرهنگی مدرسه های جدید آغاز شد و آزادی مطبوعات فراهم گشت. مجدالاسلام کرمانی که خود از مشروطه خواهان بود، این گونه اعمال اصلاحی او را مقدمه ای مهم بر جنبش مشروطیت خوانده است.
امین الدوله را از ارادتمندان شیخ هادی نجم آبادی، حاج میرزا یحیی دولت آبادی و از دوستان سید جمال الدین اسدآبادی، سید محمد طباطبایی نام برده اند. مظفرالدین شاه چون در سال دوم سلطنت خود امین السلطان را از صدارت برداشت، در اواخر سال ۱۳۱۴ امین الدوله را به تهران خواست و به عنوان صدراعظم منصوب کرد. امین الدوله برخی اقدامات اصلاحی را آغاز کرد، همچون سامان بخشی به درآمدها و هزینه های کشور، اصلاح گمرک با استخدام مأموران متخصص گمرک از بلژیک، گسترش مدرسه های جدید، و تشویق جراید و مطبوعات. اما مخالفت های گستردهٔ حکومتیان و ضدیت علما موجب شد که شاه از او بیمناک شد و در سال ۱۳۱۶ از صدارت معزول گردید. امین الدوله به ملک خود در لشت نشای گیلان رفت، و پس از سفر به مکه و سفر دیگری به اروپا برای معالجه، در سال ۱۳۲۲ قمری در لشت نشا درگذشت.