علم و فرضیه (La Science et l\'Hypothese)
کتابی در نقد علم، از هانری ژول پوانکاره، منتشر شده به فرانسوی در ۱۹۰۲. پوانکاره در این اثر به دفاع از دو نظریۀ اساسی پرداخته است؛ خصلت قراردادی علوم و آزادی خلاق ذهن. به عقیدۀ او تجربۀ محض وجود ندارد و فرضیه ها نقشی قاطع در بنای دانش علمی ایفا می کنند. هر علمی دارای سهمی از قرارداد، یعنی فرضیه، است، که برخی از این فرضیه ها صحت شان تحقق پذیر، برخی مفید برای تثبیت اندیشۀ ما، و برخی دیگر فقط به ظاهر فرضیه اند. پوانکاره بر آن است که به لحاظ روش، در شاخه های گوناگون علم تفاوت وجود دارد. به گفتۀ وی استدلال رجعی (روشی در اثبات که هر آنچه برای دو جملۀ اولِ یک سلسله صادق باشد، برای کل سلسله معتبر است) یا استقرای ریاضی امکان می دهد تا معمای ریاضی (یعنی خصلت برهانی این علم) را حل کنیم. پوانکاره برای حساب احتمالات اهمیت اساسی قائل است و در برابر بینش جزمی و مطلق علم واکنش نشان می دهد. به نظر او فرضیه های مابعدالطبیعی در صیرورت علم زودگذرند. علم و فرضیه با قرارگرفتن در دیدگاهِ خود علم، نقد آن است و مؤلفش را به سبب طرح این نظریه ها، به عنوان نمایندۀ نقد علم معرفی کرده است.
کتابی در نقد علم، از هانری ژول پوانکاره، منتشر شده به فرانسوی در ۱۹۰۲. پوانکاره در این اثر به دفاع از دو نظریۀ اساسی پرداخته است؛ خصلت قراردادی علوم و آزادی خلاق ذهن. به عقیدۀ او تجربۀ محض وجود ندارد و فرضیه ها نقشی قاطع در بنای دانش علمی ایفا می کنند. هر علمی دارای سهمی از قرارداد، یعنی فرضیه، است، که برخی از این فرضیه ها صحت شان تحقق پذیر، برخی مفید برای تثبیت اندیشۀ ما، و برخی دیگر فقط به ظاهر فرضیه اند. پوانکاره بر آن است که به لحاظ روش، در شاخه های گوناگون علم تفاوت وجود دارد. به گفتۀ وی استدلال رجعی (روشی در اثبات که هر آنچه برای دو جملۀ اولِ یک سلسله صادق باشد، برای کل سلسله معتبر است) یا استقرای ریاضی امکان می دهد تا معمای ریاضی (یعنی خصلت برهانی این علم) را حل کنیم. پوانکاره برای حساب احتمالات اهمیت اساسی قائل است و در برابر بینش جزمی و مطلق علم واکنش نشان می دهد. به نظر او فرضیه های مابعدالطبیعی در صیرورت علم زودگذرند. علم و فرضیه با قرارگرفتن در دیدگاهِ خود علم، نقد آن است و مؤلفش را به سبب طرح این نظریه ها، به عنوان نمایندۀ نقد علم معرفی کرده است.
wikijoo: علم_و_فرضیه