[ویکی فقه] علم الیقین فی أصول الدین (کتاب). کتاب علم الیقین فی اصول الدین یکی از بهترین کتب کلامی است که توسط فیض کاشانی به رشته تحریر درآمده است. مولف این کتاب را با اسلوبی کاملا متفاوت از دیگر کتب کلامی نگاشته است.
در این کتاب فیض نه از اسلوب فلسفی افراطی پیروی کرده است و نه از اسلوب اخباری تفریطی، بلکه طریقه جدیدی برای بیان مطالب کلامی ابداع کرده است که مبتنی بر مفاهیم قرآنی است. او مطالب کلامی را طبق سیر نزولی و صعودی موجودات که مستفاد از آیه کریمه «انا لله و انا الیه راجعون است بیان می کند.مولف قبل از «علم الیقین»، کتاب کلامی دیگری بنام «عین الیقین» تالیف کرده و در آن به اسلوب فلسفی و عقلی سخن گفته است. او در خطبه عین الیقین چنین می گوید «لما کانت الحکمة مرکبة من علم... و عمل... و ینقسم کل من القسمین الی ما یستقل فیه العقل غالبا من دون توقف علی الشرع الا فی زیادة تتمیم او تبیین او تنبیه، و الی ما لا یستقل فیه العقل بل یفتقر الی استعانة من الشرع فوضعت لکل من العلمین کتابا مفردا سمیت العقلی منها بعین الیقین فی اصول الدین و الشرعی بعلم الیقین فی اصول الدین و الثانی مقدم علی الاول فی رتبة التعلم و اعم نفعا الا ان الاول هو الاصل بالنسبة الیه و الموضح لمتشابهاته لمن کان له اهلیة ذلک من الخواص». مولف این کتاب را در زمان حیات استادش صدر المتالهین نگاشته است. او از کتابت علم الیقین در سال ۱۰۴۲ ق فارغ گشته است و ظاهرا در این زمان او در شیراز و در خدمت ملا صدرا به تلمذ مشغول بوده است.
در این کتاب فیض نه از اسلوب فلسفی افراطی پیروی کرده است و نه از اسلوب اخباری تفریطی، بلکه طریقه جدیدی برای بیان مطالب کلامی ابداع کرده است که مبتنی بر مفاهیم قرآنی است. او مطالب کلامی را طبق سیر نزولی و صعودی موجودات که مستفاد از آیه کریمه «انا لله و انا الیه راجعون است بیان می کند.مولف قبل از «علم الیقین»، کتاب کلامی دیگری بنام «عین الیقین» تالیف کرده و در آن به اسلوب فلسفی و عقلی سخن گفته است. او در خطبه عین الیقین چنین می گوید «لما کانت الحکمة مرکبة من علم... و عمل... و ینقسم کل من القسمین الی ما یستقل فیه العقل غالبا من دون توقف علی الشرع الا فی زیادة تتمیم او تبیین او تنبیه، و الی ما لا یستقل فیه العقل بل یفتقر الی استعانة من الشرع فوضعت لکل من العلمین کتابا مفردا سمیت العقلی منها بعین الیقین فی اصول الدین و الشرعی بعلم الیقین فی اصول الدین و الثانی مقدم علی الاول فی رتبة التعلم و اعم نفعا الا ان الاول هو الاصل بالنسبة الیه و الموضح لمتشابهاته لمن کان له اهلیة ذلک من الخواص». مولف این کتاب را در زمان حیات استادش صدر المتالهین نگاشته است. او از کتابت علم الیقین در سال ۱۰۴۲ ق فارغ گشته است و ظاهرا در این زمان او در شیراز و در خدمت ملا صدرا به تلمذ مشغول بوده است.
[ویکی نور] علم الیقین فی أصول الدین یکی از بهترین کتب کلامی است که توسط فیض کاشانی به رشتۀ تحریر درآمده است.
مؤلف این کتاب را با اسلوبی کاملا متفاوت از دیگر کتب کلامی نگاشته است. در این کتاب او نه از اسلوب فلسفی افراطی پیروی کرده است و نه از اسلوب اخباری تفریطی، بلکه طریقۀ جدیدی برای بیان مطالب کلامی ابداع کرده است که مبتنی بر مفاهیم قرآنی است.
او مطالب کلامی را طبق سیر نزولی و صعودی موجودات که مستفاد از آیۀ کریمۀ«إنا لله و إنا الیه راجعون» است بیان می کند.
مؤلف قبل از «علم الیقین»، کتاب کلامی دیگری بنام «عین الیقین» تألیف کرده و در آن به اسلوب فلسفی و عقلی سخن گفته است.
او در خطبۀ عین الیقین چنین می گوید«لما کانت الحکمة مرکبة من علم...و عمل...و ینقسم کل من القسمین الی ما یستقل فیه العقل غالبا من دون توقف علی الشرع الا فی زیادة تتمیم أو تبیین أو تنبیه، و الی ما لا یستقل فیه العقل بل یفتقر الی استعانة من الشرع فوضعت لکل من العلمین کتابا مفردا سمیت العقلی منها بعین الیقین فی اصول الدین و الشرعی بعلم الیقین فی اصول الدین و الثانی مقدم علی الاول فی رتبة التعلم و اعم نفعا الا ان الاول هو الاصل بالنسبة الیه و الموضح لمتشابهاته لمن کان له اهلیة ذلک من الخواص».
مؤلف این کتاب را با اسلوبی کاملا متفاوت از دیگر کتب کلامی نگاشته است. در این کتاب او نه از اسلوب فلسفی افراطی پیروی کرده است و نه از اسلوب اخباری تفریطی، بلکه طریقۀ جدیدی برای بیان مطالب کلامی ابداع کرده است که مبتنی بر مفاهیم قرآنی است.
او مطالب کلامی را طبق سیر نزولی و صعودی موجودات که مستفاد از آیۀ کریمۀ«إنا لله و إنا الیه راجعون» است بیان می کند.
مؤلف قبل از «علم الیقین»، کتاب کلامی دیگری بنام «عین الیقین» تألیف کرده و در آن به اسلوب فلسفی و عقلی سخن گفته است.
او در خطبۀ عین الیقین چنین می گوید«لما کانت الحکمة مرکبة من علم...و عمل...و ینقسم کل من القسمین الی ما یستقل فیه العقل غالبا من دون توقف علی الشرع الا فی زیادة تتمیم أو تبیین أو تنبیه، و الی ما لا یستقل فیه العقل بل یفتقر الی استعانة من الشرع فوضعت لکل من العلمین کتابا مفردا سمیت العقلی منها بعین الیقین فی اصول الدین و الشرعی بعلم الیقین فی اصول الدین و الثانی مقدم علی الاول فی رتبة التعلم و اعم نفعا الا ان الاول هو الاصل بالنسبة الیه و الموضح لمتشابهاته لمن کان له اهلیة ذلک من الخواص».
wikinoor: علم_الیقین_فی_أصول_الدین
[ویکی فقه] علم الیقین فی اصول الدین (کتاب). کتاب علم الیقین فی اصول الدین یکی از بهترین کتب کلامی است که توسط فیض کاشانی به رشته تحریر درآمده است. مولف این کتاب را با اسلوبی کاملا متفاوت از دیگر کتب کلامی نگاشته است.
در این کتاب فیض نه از اسلوب فلسفی افراطی پیروی کرده است و نه از اسلوب اخباری تفریطی، بلکه طریقه جدیدی برای بیان مطالب کلامی ابداع کرده است که مبتنی بر مفاهیم قرآنی است. او مطالب کلامی را طبق سیر نزولی و صعودی موجودات که مستفاد از آیه کریمه «انا لله و انا الیه راجعون است بیان می کند.مولف قبل از «علم الیقین»، کتاب کلامی دیگری بنام «عین الیقین» تالیف کرده و در آن به اسلوب فلسفی و عقلی سخن گفته است. او در خطبه عین الیقین چنین می گوید «لما کانت الحکمة مرکبة من علم... و عمل... و ینقسم کل من القسمین الی ما یستقل فیه العقل غالبا من دون توقف علی الشرع الا فی زیادة تتمیم او تبیین او تنبیه، و الی ما لا یستقل فیه العقل بل یفتقر الی استعانة من الشرع فوضعت لکل من العلمین کتابا مفردا سمیت العقلی منها بعین الیقین فی اصول الدین و الشرعی بعلم الیقین فی اصول الدین و الثانی مقدم علی الاول فی رتبة التعلم و اعم نفعا الا ان الاول هو الاصل بالنسبة الیه و الموضح لمتشابهاته لمن کان له اهلیة ذلک من الخواص». مولف این کتاب را در زمان حیات استادش صدر المتالهین نگاشته است. او از کتابت علم الیقین در سال ۱۰۴۲ ق فارغ گشته است و ظاهرا در این زمان او در شیراز و در خدمت ملا صدرا به تلمذ مشغول بوده است.
ساختار کتاب
مولف مجموع مطالب کلامی را در چهار مقصد بیان می کند: ۱. العلم بالله ۲. العلم بالملائکة ۳. العلم بالکتب و الرسل ۴. العلم بالیوم الآخر. او هریک از این مقاصد را نیز به ابوابی تقسیم می کند.
← المقصد الاول فی العلم بالله
۱. نظم و ترتیب مباحث: مولف در بیان مطالب کلامی از ترتیب خاصی استفاده کرده است، به طوری که این کتاب از دیگر کتب کلامی متمایز می گردد. الف: او یکی از چهار مقصد اصلی کتاب را به «العلم بالملائکة» اختصاص داده که در دیگر کتب کلامی معمولا مباحث مربوط به ملائکة ذیل افعال الله مورد بحث واقع می شود. ب: مولف مبحث امامت را به عنوان اصل مستقل بیان نمی کند، بلکه مباحث مربوط به امامت را ذیل نبوت مورد بحث قرار می دهد. این کار او گرچه مخالف طریقه اکثر متکلمین می باشد ولی از حیث طبقه بندی منطقی مباحث کلامی کار صحیحی می باشد. ۲. شیوه بیان مباحث: یکی از ویژگیهای ممتاز این کتاب شیوه بیان مطالب کلامی است. الف: مولف آغاز هرباب را مزین به آیه ای مناسب با آن باب می کند. ب: استفاده از احادیث اهل بیت در اکثر ابواب و فصول کتاب به طوری که می توان گفت مولف به صورت تطبیقی آیات ، روایات و براهین عقلیه را مورد بحث قرار داده است. ج: استفاده از کلمات عرفاء: مولف در بخشهای مختلف کتاب، از کلمات محی الدین عربی ، غزالی ، عبد الرزاق کاشانی ، داود قیصری و... استفاده می کند. د: اصل قرار دادن آیات و روایات: مولف اصل را در هرفصلی آیات و روایات قرار می دهد و براهین و کلمات حکماء و عرفاء را در تایید آن روایت یا آیه بیان می کند. مولف در مقدمه کتاب ابتداء به تدبر در آیات و روایات توصیه می کند و بعد می گوید «فان لم تهتدوا الی کیفیة استنباط عقائدکم من الکتاب و السنة فعلیکم بمطالعة هذا الکتاب.... و هو مخ الشرع الشریف و لباب الدین الحنیف و لیس هو الاخذ بالتقلید فی شی ء. کلا. بل هو تنبیه علی التحقیق و ارشاد الی البراهین الحقیقة بالتصدیق بتعلیم صاحب الشرع علی ما یناسب اکثر الافهام و یلیق». ۳. پرهیز از طرح مباحث غیرضروری: مولف در این کتاب از طرح مباحثی که فایده چندانی ندارد خودداری کرده است. او در فهرست کتبش در تعریف علم الیقین چنین می گوید «و منها کتاب علم الیقین فی اصول الدین یشتمل علی خمسین مطلبا فی اربعة مقاصد ذوات ابواب هی العلم بالله و العلم بالملائکة و العلم بالکتب و الرسل و العلم بالیوم الآخر علی ما یستفاد من الکتاب و السنة و اخباراهل البیت علیه السّلام ببیان ما یحتاج منها الی البیان و التوفیق بین ما تتراءا منها متخالفة بحسب الظاهر و نقل نتائج افکار اولی الالباب فیما یدق من ذلک و یلطف مع شواهد و تاییدات تطابق الاذهان السلیمة و الاذواق المستقیمة قاصر الطرف علی بیان الحق مرفوع الذیل عن نقل الاقوال و سلوک طریقة اهل الجدل کما هو داب المتکلمین و المتفلسین من اصحاب الظن و التخمین». ۴. کشفی بودن کتاب: مولف این کتاب را خارج از شیوه نگارش اهل جدل و متکلمین و فلاسفه دانسته و معتقد است که شیوه نگارش کتاب الهامی است از خداوند، او می گوید «و هو کتاب لم یسبق بمثله و لم یر شبیهه فیما اظن بل تفردت بطریق تالیفه بالهام من الله عزّوجلّ و له الحمد» و نوه مولف در ذیل نسخه ای از این کتاب نوشته «بل تفرد بطریق تالیفه بالهام من الله عزّوجلّ جدی المصنف العلامة قدس الله رمسه و له الحمد....» و باز مولف در مقدمه همین کتاب می گوید «هذا یا اخوانی کتاب علم الیقین فی اصول الدین آتانی الله عزّوجلّ من فضله...» .
تلخیص کتاب
...
در این کتاب فیض نه از اسلوب فلسفی افراطی پیروی کرده است و نه از اسلوب اخباری تفریطی، بلکه طریقه جدیدی برای بیان مطالب کلامی ابداع کرده است که مبتنی بر مفاهیم قرآنی است. او مطالب کلامی را طبق سیر نزولی و صعودی موجودات که مستفاد از آیه کریمه «انا لله و انا الیه راجعون است بیان می کند.مولف قبل از «علم الیقین»، کتاب کلامی دیگری بنام «عین الیقین» تالیف کرده و در آن به اسلوب فلسفی و عقلی سخن گفته است. او در خطبه عین الیقین چنین می گوید «لما کانت الحکمة مرکبة من علم... و عمل... و ینقسم کل من القسمین الی ما یستقل فیه العقل غالبا من دون توقف علی الشرع الا فی زیادة تتمیم او تبیین او تنبیه، و الی ما لا یستقل فیه العقل بل یفتقر الی استعانة من الشرع فوضعت لکل من العلمین کتابا مفردا سمیت العقلی منها بعین الیقین فی اصول الدین و الشرعی بعلم الیقین فی اصول الدین و الثانی مقدم علی الاول فی رتبة التعلم و اعم نفعا الا ان الاول هو الاصل بالنسبة الیه و الموضح لمتشابهاته لمن کان له اهلیة ذلک من الخواص». مولف این کتاب را در زمان حیات استادش صدر المتالهین نگاشته است. او از کتابت علم الیقین در سال ۱۰۴۲ ق فارغ گشته است و ظاهرا در این زمان او در شیراز و در خدمت ملا صدرا به تلمذ مشغول بوده است.
ساختار کتاب
مولف مجموع مطالب کلامی را در چهار مقصد بیان می کند: ۱. العلم بالله ۲. العلم بالملائکة ۳. العلم بالکتب و الرسل ۴. العلم بالیوم الآخر. او هریک از این مقاصد را نیز به ابوابی تقسیم می کند.
← المقصد الاول فی العلم بالله
۱. نظم و ترتیب مباحث: مولف در بیان مطالب کلامی از ترتیب خاصی استفاده کرده است، به طوری که این کتاب از دیگر کتب کلامی متمایز می گردد. الف: او یکی از چهار مقصد اصلی کتاب را به «العلم بالملائکة» اختصاص داده که در دیگر کتب کلامی معمولا مباحث مربوط به ملائکة ذیل افعال الله مورد بحث واقع می شود. ب: مولف مبحث امامت را به عنوان اصل مستقل بیان نمی کند، بلکه مباحث مربوط به امامت را ذیل نبوت مورد بحث قرار می دهد. این کار او گرچه مخالف طریقه اکثر متکلمین می باشد ولی از حیث طبقه بندی منطقی مباحث کلامی کار صحیحی می باشد. ۲. شیوه بیان مباحث: یکی از ویژگیهای ممتاز این کتاب شیوه بیان مطالب کلامی است. الف: مولف آغاز هرباب را مزین به آیه ای مناسب با آن باب می کند. ب: استفاده از احادیث اهل بیت در اکثر ابواب و فصول کتاب به طوری که می توان گفت مولف به صورت تطبیقی آیات ، روایات و براهین عقلیه را مورد بحث قرار داده است. ج: استفاده از کلمات عرفاء: مولف در بخشهای مختلف کتاب، از کلمات محی الدین عربی ، غزالی ، عبد الرزاق کاشانی ، داود قیصری و... استفاده می کند. د: اصل قرار دادن آیات و روایات: مولف اصل را در هرفصلی آیات و روایات قرار می دهد و براهین و کلمات حکماء و عرفاء را در تایید آن روایت یا آیه بیان می کند. مولف در مقدمه کتاب ابتداء به تدبر در آیات و روایات توصیه می کند و بعد می گوید «فان لم تهتدوا الی کیفیة استنباط عقائدکم من الکتاب و السنة فعلیکم بمطالعة هذا الکتاب.... و هو مخ الشرع الشریف و لباب الدین الحنیف و لیس هو الاخذ بالتقلید فی شی ء. کلا. بل هو تنبیه علی التحقیق و ارشاد الی البراهین الحقیقة بالتصدیق بتعلیم صاحب الشرع علی ما یناسب اکثر الافهام و یلیق». ۳. پرهیز از طرح مباحث غیرضروری: مولف در این کتاب از طرح مباحثی که فایده چندانی ندارد خودداری کرده است. او در فهرست کتبش در تعریف علم الیقین چنین می گوید «و منها کتاب علم الیقین فی اصول الدین یشتمل علی خمسین مطلبا فی اربعة مقاصد ذوات ابواب هی العلم بالله و العلم بالملائکة و العلم بالکتب و الرسل و العلم بالیوم الآخر علی ما یستفاد من الکتاب و السنة و اخباراهل البیت علیه السّلام ببیان ما یحتاج منها الی البیان و التوفیق بین ما تتراءا منها متخالفة بحسب الظاهر و نقل نتائج افکار اولی الالباب فیما یدق من ذلک و یلطف مع شواهد و تاییدات تطابق الاذهان السلیمة و الاذواق المستقیمة قاصر الطرف علی بیان الحق مرفوع الذیل عن نقل الاقوال و سلوک طریقة اهل الجدل کما هو داب المتکلمین و المتفلسین من اصحاب الظن و التخمین». ۴. کشفی بودن کتاب: مولف این کتاب را خارج از شیوه نگارش اهل جدل و متکلمین و فلاسفه دانسته و معتقد است که شیوه نگارش کتاب الهامی است از خداوند، او می گوید «و هو کتاب لم یسبق بمثله و لم یر شبیهه فیما اظن بل تفردت بطریق تالیفه بالهام من الله عزّوجلّ و له الحمد» و نوه مولف در ذیل نسخه ای از این کتاب نوشته «بل تفرد بطریق تالیفه بالهام من الله عزّوجلّ جدی المصنف العلامة قدس الله رمسه و له الحمد....» و باز مولف در مقدمه همین کتاب می گوید «هذا یا اخوانی کتاب علم الیقین فی اصول الدین آتانی الله عزّوجلّ من فضله...» .
تلخیص کتاب
...
wikifeqh: علم_الیقین_فی_اصول_الدین