[ویکی نور] علم التفسیر کیف نشأ و تطور حتی انتهی الی عصرنا الحاضر نوشته دکتر عبدالمنعم النمر و به زبان عربی است.این کتاب به بررسی خاستگاه و تحولات علم تفسیر از آغاز پیدایش تاکنون می پردازد.در آغاز، نویسنده به بررسی جایگاه علم و دانش از دیدگاه اسلام پرداخته و مقام رفیع علم را در اسلام، با تمسک به آیات قرآنی یادآور شده است.پس از آن به بررسی نهضت علمی مسلمانان، در پرتو تعلیمات قرآن پرداخته و نام چند تن از مشاهیر علمی مسلمانان را ذکر کرده است.
به اعتقاد نویسنده، علم تفسیر قرآن از جمله علومی است که سخت مورد توجه مسلمانان قرار گرفت و از آنجا که پیامبر اکرم(ص) در زمان حیات خویش تفسیر کاملی از قرآن ارائه نکردند، کسانی درصدد تفسیر آیات قرآن برآمده و در این جهت روایاتی را به پیامبر(ص) منسوب داشتند که عقلا قابل قبول نیست.
نویسنده در ادامه به معرفی عبداللّه بن عباس، صحابی ای که در زمان وفات پیامبر 12 سال بیش نداشت، پرداخته و معتقد است بیشتر روایات تفسیری که از وی نقل شده، صحیح نیست بلکه افراد به جهات گوناگون از جمله شهرت و خوشنامی ابن عباس، روایات خود را به نام وی به دیگران قالب می کرده اند.
بررسی فهم صحابه نسبت به آیات قرآنی که دربارۀ قصص اقوام پیشین، آفرینش جهان و... نازل شده، گستره امکان به خدمت گرفتن علم و اکتشافات علمی در جهت تفسیر قرآن، لزوم هماهنگی تفسیر قرآن با پیشرفتهای علمی و فرهنگی جدید، بررسی محدوده دانش و فرهنگ صحابه در ارتباط با فهم قرآن، وضعیت تفسیر بعد از پیامبر اکرم(ص)؛ در زمان صحابه، تأسیس مدارس تفسیری و نیز تدوین کتب تفسیری، تفسیر اثری و تفسیر به رأی، تفاسیر معتزله، کتب تفسیری سایر فرق اسلامی، معرفی ابن جریر طبری،فخر رازی و...و تفاسیر ایشان، نهضت جدید تفسیری که توسط شیخ محمد عبده آغاز و وسیلۀ شاگردش سید محمد رشید رضا استمرار یافت، مقایسه دیدگاه قرآن نسبت به علم جدید با دیدگاه تورات و انجیل، لزوم آشنایی با علوم قرآنی به عنوان اصول تفسیر و نیز بحث از ترجمه قرآن به زبانهای غیرعربی از جمله موضوعاتی است که در این کتاب بدانها پرداخته شده است.
کتاب مشتمل بر یادداشتی از مؤلف،یک مقدمه دربارۀ اسلام و علم و عناوین ذیل می باشد:نهضة المسلمین العلمیة، علم التفسیر، هل ترک الرسول تفسیرا کاملا؟ ابن عباس و ما روی عنه، الصحابة و فهمهم للقرآن، المنهج الفکری فی الحیاة الجدیدة وصلته بفهم القرآن، فی حدود ثقافة الصحابة، التفسیر بعد عصر الرسول-عصر الصحابة،
به اعتقاد نویسنده، علم تفسیر قرآن از جمله علومی است که سخت مورد توجه مسلمانان قرار گرفت و از آنجا که پیامبر اکرم(ص) در زمان حیات خویش تفسیر کاملی از قرآن ارائه نکردند، کسانی درصدد تفسیر آیات قرآن برآمده و در این جهت روایاتی را به پیامبر(ص) منسوب داشتند که عقلا قابل قبول نیست.
نویسنده در ادامه به معرفی عبداللّه بن عباس، صحابی ای که در زمان وفات پیامبر 12 سال بیش نداشت، پرداخته و معتقد است بیشتر روایات تفسیری که از وی نقل شده، صحیح نیست بلکه افراد به جهات گوناگون از جمله شهرت و خوشنامی ابن عباس، روایات خود را به نام وی به دیگران قالب می کرده اند.
بررسی فهم صحابه نسبت به آیات قرآنی که دربارۀ قصص اقوام پیشین، آفرینش جهان و... نازل شده، گستره امکان به خدمت گرفتن علم و اکتشافات علمی در جهت تفسیر قرآن، لزوم هماهنگی تفسیر قرآن با پیشرفتهای علمی و فرهنگی جدید، بررسی محدوده دانش و فرهنگ صحابه در ارتباط با فهم قرآن، وضعیت تفسیر بعد از پیامبر اکرم(ص)؛ در زمان صحابه، تأسیس مدارس تفسیری و نیز تدوین کتب تفسیری، تفسیر اثری و تفسیر به رأی، تفاسیر معتزله، کتب تفسیری سایر فرق اسلامی، معرفی ابن جریر طبری،فخر رازی و...و تفاسیر ایشان، نهضت جدید تفسیری که توسط شیخ محمد عبده آغاز و وسیلۀ شاگردش سید محمد رشید رضا استمرار یافت، مقایسه دیدگاه قرآن نسبت به علم جدید با دیدگاه تورات و انجیل، لزوم آشنایی با علوم قرآنی به عنوان اصول تفسیر و نیز بحث از ترجمه قرآن به زبانهای غیرعربی از جمله موضوعاتی است که در این کتاب بدانها پرداخته شده است.
کتاب مشتمل بر یادداشتی از مؤلف،یک مقدمه دربارۀ اسلام و علم و عناوین ذیل می باشد:نهضة المسلمین العلمیة، علم التفسیر، هل ترک الرسول تفسیرا کاملا؟ ابن عباس و ما روی عنه، الصحابة و فهمهم للقرآن، المنهج الفکری فی الحیاة الجدیدة وصلته بفهم القرآن، فی حدود ثقافة الصحابة، التفسیر بعد عصر الرسول-عصر الصحابة،