علأالدین قوشچی. [ ع َ ئُدْ دی ن ِ ] ( اِخ ) علی ابن محمد سمرقندی ، معروف به ملاعلی قوشچی ، و گاهی او را فاضل قوشچی نیز گویند. وی از مشاهیر علمای عامه و متکلم و ریاضی است. در سمرقند اغلب علوم متداوله را فراگرفت و هیئت و ریاضیات را از قاضی زاده رومی و الغبیگ بن شاهرخ بن امیر تیمور سلطان ماوراءالنهر که نسبت به فنون ریاضی میلی فراون داشت آموخت... و از کثرت تقربی که در نزد آن سلطان داشت بخطاب فرزندی مخاطب بود و او را بتکمیل رصدخانه ای که در سمرقند تأسیس کردگماشت. و قوشچی این وظیفه را انجام داد و زیج الغبیگی را که به زیج جدید معروف است بپایان رسانید. و پس از مرگ سلطان عازم حج شد و در تبریز مورد توجه اوزون حسن ( 873 - 882 هَ. ق. ) از حکمرانان آق قویونلی قرار گرفت و از جانب وی برای عقد مصالحه بین او و سلطان محمدخان ثانی عثمانی ( 855 - 886 هَ. ق. ). به اسلامبول رفت ، و پس از انجام این کار به آذربایجان رفت و مجدداً به اسلامبول بازگشت و رساله محمدیه را در علم حساب بنام سلطان محمدخان نوشت. سپس به مدرّسی مدرسه ٔایاصوفیا منصوب گشت. از تألیفات اوست : 1- حاشیه شرح کشاف تفتازانی. 2- شرح تجرید خواجه. 3- العنقود الزاهر فی نظم الجواهر، در علم صرف. 4- محبوب الحمائل فی کشف المسائل. 5- هیئت فارسی ، که بارها با خلاصة الحساب شیخ بهائی در یک جا چاپ شده و از کتب درسی علم هیئت بوده. وفات او در سال 879 در اسلامبول بود و درجوار قبر ابوایوب انصاری مدفون گردید. ( از ریحانة الادب ج 3 ص 324 از هدیة الاحباب ص 221 و لغات تاریخیة و جغرافیة احمد رفعت ج 5 ص 83 و قاموس الاعلام ج 4 ص 3197 ).
