غده های قاعده ای یا گانگلیون های پایه ( به انگلیسی: Basal ganglia ) که هسته های قاعده ای نیز خوانده می شوند از پنج هسته زیرقشری مغز تشکیل شده اند. غده های قاعده ای از این نظر دارای اهمیت هستند که نقش مهمی در عمل کنترل حرکتی ایفا می کنند. هسته های این ناحیه به دلیل ارتباطاتی که با هم و دیگر قسمت های مغز دارند، در کنترل حرکت شرکت می کنند، اگرچه پیام مستقیم به طناب نخاعی جهت کنترل حرکتی نمی دهند. غده های قاعده ای پیام های اولیه را از قشر مغز می گیرند و پیام های خود را از راه تالاموس به قسمت های مختلف قشر مغز می فرستند. [ ۱]
از پنج هسته تشکیل می شوند که عبارتنداز:
• پوسته ( Putamen )
• هسته دم دار ( Caudate )
• گلوبوس پالیدوس ( Globus pallidus ) که پالیدوم ( Pallidum ) نیز خوانده می شود. , و putamen
• هسته زیر تالاموس
• توده سیاه
به هسته های پوسته و دم دار با هم، جسم مخطط ( کورپوس استریاتوم ) می گویند.
مهمترین نقش عقده های قاعده ای، کنترل حرکت و تنظیم وضعیت بدن است. البته باید در نظر داشت که این سیستم همراه با قشر حرکتی و مخچه عملاً به صورت یک واحد عمل می کند و نمی توان اعمال مجزایی را به طور کامل به قسمت های مختلف عقده های قاعده ای نسبت داد. [ ۲] با وجودی که انتساب یک عمل واحد به تمام عقده های قاعده ای غلط است، یکی از اثرات عمومی تحریک منتشر عقده های قاعده ای، مهار کردن تنوس عضلانی در سراسر بدن است که این اثر ناشی از پیام های مهاری ( Inhibitory ) است که از عقده های قاعده ای به قشر حرکتی و قسمت تحتانی ساقه مغز انتقال می یابند. [ ۲]
تصور می شود که عقده های قاعده ای ( BG ) در سطوح بالایی از کنترل حرکتی نقش دارند که به عنوان مثال می توانیم به طراحی، برنامه ریزی و اجرای عملکردهای حرکتی پیچیده اشاره کنیم. بررسی های به عمل آمده نشان می دهد که عقده های قاعده ای به حس عمقی و همچنین جهت حرکت حساس هستند و این پیام ها احتمالاً در کنترل پیشرفت حرکت مرتباً استفاده می شوند. [ ۳]
اختلالات حرکتی در اثر آسیب های مربوط به عقده های قاعده ای با توجه به ناحیه آسیب باعث ایجاد دو مشکل در فرد می شوند:
• افزایش حرکات
• کاهش حرکات
در ارتباط با افزایش حرکات به موارد زیر می توان اشاره کرد:
• لرزش ( Tremor ) . این حرکات، نوسانی و ریتمیک است.
• کره ( Chorea ) . کره عبارت است از حرکات ناگهانی، نامتقارن و کوتاه مدت عضلات اندامها و صورت. در این حالت، حرکات برای چند ثانیه انجام می شود و سپس یک طرح حرکتی دیگری پس از آن شروع می شود؛ بنابراین حرکات نامنظم و غیرارادی یکی پس از دیگری ایجاد می شود.
• آتتوز ( Athetosis ) . آتتوز با حرکات مداوم، نامنظم، غیرارادی و کرمی شکل در قسمت انتهایی اندامها و تنه که ممکن است حتی درضمن خواب هم ایجاد شوند، شناخته می شود و حرکت ارادی ممکن است غیرممکن باشد. [ ۴]
• همی بالیسموس ( Hemiballismus ) . همی بالیسموس به علت ضایعه ( معمولاً آسیب عروقی ) هسته ساب تالامیک ایجاد می شود و این وضعیت به صورت حرکات غیرقابل کنترل پرتابی شدید و ناگهانی عضلات یک یا هر دو اندام در طرف مقابل تظاهر می کند. [ ۴]
این نوشته برگرفته از سایت ویکی پدیا می باشد، اگر نادرست یا توهین آمیز است، لطفا گزارش دهید: گزارش تخلفاز پنج هسته تشکیل می شوند که عبارتنداز:
• پوسته ( Putamen )
• هسته دم دار ( Caudate )
• گلوبوس پالیدوس ( Globus pallidus ) که پالیدوم ( Pallidum ) نیز خوانده می شود. , و putamen
• هسته زیر تالاموس
• توده سیاه
به هسته های پوسته و دم دار با هم، جسم مخطط ( کورپوس استریاتوم ) می گویند.
مهمترین نقش عقده های قاعده ای، کنترل حرکت و تنظیم وضعیت بدن است. البته باید در نظر داشت که این سیستم همراه با قشر حرکتی و مخچه عملاً به صورت یک واحد عمل می کند و نمی توان اعمال مجزایی را به طور کامل به قسمت های مختلف عقده های قاعده ای نسبت داد. [ ۲] با وجودی که انتساب یک عمل واحد به تمام عقده های قاعده ای غلط است، یکی از اثرات عمومی تحریک منتشر عقده های قاعده ای، مهار کردن تنوس عضلانی در سراسر بدن است که این اثر ناشی از پیام های مهاری ( Inhibitory ) است که از عقده های قاعده ای به قشر حرکتی و قسمت تحتانی ساقه مغز انتقال می یابند. [ ۲]
تصور می شود که عقده های قاعده ای ( BG ) در سطوح بالایی از کنترل حرکتی نقش دارند که به عنوان مثال می توانیم به طراحی، برنامه ریزی و اجرای عملکردهای حرکتی پیچیده اشاره کنیم. بررسی های به عمل آمده نشان می دهد که عقده های قاعده ای به حس عمقی و همچنین جهت حرکت حساس هستند و این پیام ها احتمالاً در کنترل پیشرفت حرکت مرتباً استفاده می شوند. [ ۳]
اختلالات حرکتی در اثر آسیب های مربوط به عقده های قاعده ای با توجه به ناحیه آسیب باعث ایجاد دو مشکل در فرد می شوند:
• افزایش حرکات
• کاهش حرکات
در ارتباط با افزایش حرکات به موارد زیر می توان اشاره کرد:
• لرزش ( Tremor ) . این حرکات، نوسانی و ریتمیک است.
• کره ( Chorea ) . کره عبارت است از حرکات ناگهانی، نامتقارن و کوتاه مدت عضلات اندامها و صورت. در این حالت، حرکات برای چند ثانیه انجام می شود و سپس یک طرح حرکتی دیگری پس از آن شروع می شود؛ بنابراین حرکات نامنظم و غیرارادی یکی پس از دیگری ایجاد می شود.
• آتتوز ( Athetosis ) . آتتوز با حرکات مداوم، نامنظم، غیرارادی و کرمی شکل در قسمت انتهایی اندامها و تنه که ممکن است حتی درضمن خواب هم ایجاد شوند، شناخته می شود و حرکت ارادی ممکن است غیرممکن باشد. [ ۴]
• همی بالیسموس ( Hemiballismus ) . همی بالیسموس به علت ضایعه ( معمولاً آسیب عروقی ) هسته ساب تالامیک ایجاد می شود و این وضعیت به صورت حرکات غیرقابل کنترل پرتابی شدید و ناگهانی عضلات یک یا هر دو اندام در طرف مقابل تظاهر می کند. [ ۴]
wiki: عقده های قاعده ای