عقد اخوت

[ویکی فقه] عقد اُخوّت پیمان برادری است. از آن به مناسبت در بعضی کتب فقهی، همچون صیغ العقود و الایقاعات سخن گفته اند.
پیامبر اعظم صلّی اللّه علیه و آله دو بار میان یاران خود عقد اخوّت بست: بار نخست در مکه میان مهاجران و بار دوم در آغازین روزهای هجرت به مدینه میان مهاجران و انصار. در هر دوبار، خود آن حضرت با امیر مؤمنان علی علیه السّلام پیمان برادری بست. بنابر این، در مشروعیت و مطلوبیت این پیمان شکی نیست. مؤمنان نیز از دیر زمان به این سنّت حسنه پایبند بوده و در روز عید غدیر با یکدیگر عقد اخوّت می بندند و این کار را از اعمال این روز خجسته می دانند؛ لیکن در این خصوص مستندی روایی به دست نیامده است. برخی به نقل از کتاب زاد الفردوس، ضمن اعمال روز عید غدیر چنین آورده اند: سزاوار است در این روز با برادران دینی عقد اخوّت بسته شود؛ بدین گونه که دست راست خود را بر دست راست برادر مؤمنش بگذارد و بگوید:«آخَیْتُکَ فی اللّه ِ و صافَیتُکَ فی اللّه ِ و صافَحتُکَ فی اللّه ِ و عاهَدْتُ اللّه َ و ملائکَتَهُ و کُتُبَهُ وَ رُسُلَهُ و انبیاءَهُ و الأئِمَّةَ المَعصومینَ عَلَیهِمُ السّلامُ عَلی أنّی إنْ کُنتُ مِن أهلِ الجَنَّةِ و الشَّفاعَةِ و اُذِنَ لی بأنْ أدخُلَ الجَنَّةَ، لا أدخُلُها الاّ وَ أنتَ مَعی؛ برای خدا با تو برادر شدم و محبتم را برای خدا با تو خالص کردم و برای خدا دست در دست تو نهادم و با خدا، فرشتگان، کتابهای آسمانی، پیامبران و امامان معصوم علیهم السّلام پیمان بستم که چنانچه از اهل بهشت و شفاعت شدم و اذن دخول در بهشت یافتم، جز در معیت تو وارد بهشت نشوم». برادر مؤمنش در پاسخ می گوید:«قَبِلْتُ و أسقَطْتُ عَنْکَ جَمیعَ حُقوقِ الاُخُوَّةِ ما خَلا الشَفاعةَ و الدُّعاءَ و الزیارَةَ؛ پذیرفتم و تمامی حقوق برادری، جز شفاعت، دعا و زیارت را از عهده تو برداشتم». فراز «أسقَطْتُ...» را اولی نیز بگوید؛ چنان که دومی نیز جمله «عاهَدتُ» را به گفته خود بیفزاید. خواندن این پیمان به غیر عربی نیز جایز است و عربی بودن شرط آن نیست.

[ویکی شیعه] عَقد اُخوّت به معنای «پیوند برادری»، (در عربی: مؤاخاة) پیوندی است که میان دو مسلمان بسته می شود تا با یکدیگر برادر باشند. معروف ترین عقد اخوت مربوط به پیمانی است که پیامبر (ص) بین مهاجران و انصار بست.
پیوند برادری میان پیامبر (ص) و امام علی (ع) جزو متواترات تاریخی است. بجز منابع شیعی، بسیاری از منابع اهل سنت نیز این واقعه را نقل کرده اند که علامه امینی در کتاب الغدیر به پنجاه مورد از آنها اشاره کرده است.
اجرای عقد اخوت جزو اعمال مستحب در روز عید غدیر است و در این روز، افراد با خواندن عقد اخوت می توانند برادر دینی همدیگر شوند.