عصب سه قلو

عصب سه قُلو[ ۱] ( عصب پنجم جمجمه ای، عصب سه شاخه یا V ) ( به انگلیسی: Trigeminal nerve ) یک عصب مغزی با ریشه های حسی و حرکتی است که زوج پنجم مغزی را تشکیل می دهد. این عصب دارای چهار هسته بوده که در اعمال حسی یا حرکتی شرکت می کنند. ماهیچه های مربوط به جویدن از طریق زوج پنجم عصب دهی می گردند. عصب سه شاخه، حس پوست صورت و دندان ها را ایجاد می کند.
اطلاعات حسی رسیده از صورت و بدن توسط گذرگاه های موازی در دستگاه عصبی مرکزی پردازش می شود. عصب سه قلو به عنوان یک ریشه عصبی حرکتی و حسی از رویه جانبی پل مغزی بیرون می آید، سپس غده مانند می شود و به صورت گره درمی آید، این گره عصبی را عقده ( گانگلیون ) سه قلو می نامند.
از این گره سه شاخه عصبی به نام های عصب چشمی ( افتالمیک ) ، عصب آرواره ای پایینی ( ماندیبولار ) ، عصب آرواره ای بالایی ( ماگزیلار ) خارج می شود و به صورت، دندان ها، دهان، حفره بینی، ماهیچه های جوشی عصب می دهد.
عصب پنجم مغزی دارای یک هسته حرکتی جهت تغذیه عصبی عضلات و سه هسته حسی در ناحیه ساقه مغز است که شامل:
• هسته حرکتی عصب پنجم. [ ۲] این هسته در ناحیه پل مغزی قرار دارد. بسیاری از عضلاتی که در «عمل جویدن» نقش دارند، عصب رسانی آن ها از طریق زوج پنجم مغزی صورت می گیرد. عضلات مسئول جویدن، حرکات مفصل فکی گیجگاهی[ ۳] ( TMJ ) را کنترل می کنند.
• هسته مزانسفالیک عصب پنجم. [ ۴] این هسته در مغز میانی و قسمت فوقانی پل مغزی قرار دارد، که بیشتر فیبرهای حسی مربوط به دوک عضلانی را دریافت می کنند. عضلات جویدن حاوی دوک های عضلانی زیادی هستند.
• هسته حسی اصلی عصب پنجم. [ ۵] هسته ای است که در پل مغز قرار داشته، حاوی اطلاعات حسی صورت در ارتباط با لمس دقیق و لمس ملایم است.
• هسته نخاعی عصب پنجم. [ ۶] این هسته از پیاز نخاع تا سگمان C2 نخاع گسترده شده و به سه بخش قابل تقسم است:
• بخش دهانی ( Pars oralis ) . در ارتباط با اطلاعات لامسه از ناحیه دهان است. .
• بخش میانی ( Pars interpolaris ) . حاوی اطلاعات مربوط به درد از دندانها است.
• بخش تحتانی ( Pars caudalis ) . این قسمت، حاوی اطلاعات حرارت، لامسه و درد از نواحی صورت، بینی، دهان و قرنیه است. همچنین این ناحیه فیبرهای آورانی از پوست گردن، گوش میانی، حلق و مری نیز دریافت می کند.
به طور کلی، هسته های مزانسفالیک، حسی اصلی و نخاعی عصب پنجم، در اعمال حسی مشارکت می کنند.