عزز

[ویکی الکتاب] تکرار در قرآن: ۱۱۹(بار)
عزّت به معنی توانائی است مقابل ذلّت. در اقرب الموارد گوید: «عَزَّهُ عَزّاً: قَوّاهُ - عَزَّالرَّجُلُ عَزّاً وَ عِزَّةً: صارَ عَزیزاً قَوی بَعْدَ ذِلَّةٍ». راغب گفته: عزّت حالتی است که از مغلوب بودن انسان مانع می‏شود. گویند: «اَرْضٌ عَزازٌ» زمین سخت. طبرسی نیز اصل آن را از عزاز الارض می‏داند. از کلمات اهل لغت بدست می‏آید: شی‏ء کمیاب را از آن جهت عزیز و عزیز الوجود گویند که آن در حالت توانائی قرار گرفته و رسیدن به آن سخت است. ، آیا عزّت و توانائی را در پیش کفّار می‏جویند؟! عزّت همه‏اش مال خداست. . ظاهراً فاعل «لِیَکُونُوا» «آلِهَةً» است یعنی: جز خدا معبودهائی گرفتند تا برای آنها عزّت و توانائی شوند! در آیه: . آن را غلبه معنی کرده‏اند یعنی:گفت مرا بر آن میش کفیل کن و در سخن بر من غلبه کرد، به نظرم آن استعمال در لازم معنی است که غلبه لازم عزّت است. راغب گوید: بعضی گفته‏اند: از من در مخاطبه و مخاصمه قوی‏تر شد. تعزیز: به معنی تقویت است مثل . یعنی با فرستاده سوم آنها را تقویت کردیم. ناگفته نماند: فعل عزّ لازم و متعدّی هر دو به کار رفته ولی عزّز ظاهراً فقط متعدی استعمال شده است. * . آیه صریح است در اینکه دادن و پس گرفتن حکومت و نیز عزّت و ذلت در دست خداست، ولی چون کارهای خدا از روی حکمت و علت است و جزافی نیست باید علت ذلّت و عزّت را در خود شخص جستجو کرد لذا می‏بینیم قرآن پیوسته ذلت را از آن کفّار و بدکاران می‏داند در اثر کفر و بدکاری . * . ظاهراً مراد از عزّت توانائی ظاهری است چنانکه از ما قبل آیه «وَ اِذا تَوَلّی سَعی فِی الْاَرْضِ لِیُفْسِدَ فیها...» استفاده می‏شود یعنی: چون گوئی از خدا بترس توانائی و حکومتش او را به نافرمانی وا میدارد و با اتّکاء به قدرت خویش از قبول حق امتناع می‏کند. راغب گوید: در اینجا به طور استعاره به حمیّت و اباء مذموم، عزّت گفته شده. همچنین است قول اقرب الموارد. * . در این آیه مثل آیه سابق عزت به کفّار و بدکاران نسبت داده شده. ظاهراً مراد از آن در آیه امتناع و تکبّر و عزّت ادعائی است و نکره آمدن آن قرینه این احتمال است یعنی: کفّار از قبول قرآن در امتناع و مخالف‏اند آیه . روشن می‏کند که عزّت واقعی مطلقاً مال خدا و رسول و مؤمنان است. * . ایضاً نساء:139 - یونس:65، عزّت همه دست خدا است و هر کس طالب عزّت باشد باید از خدا بخواهد. عزّتهای ظاهری و اعتباری دنیا نیز در دست خداست که میدهد و می‏ستاند و اگر کسی به دیگری عزّت بدهد آن هم به اذن و مشیّت خداست.