[ویکی فقه] امام حسین (علیه السلام)، امام سوم از امامان دوازده گانه شیعه امامیه و یکی از چهارده معصوم می باشد، در روز دهم محرم الحرام (روز عاشورا) سال ۶۱ هجری قمری در کربلا به همراه یاران باوفایش مظلومانه به شهادت رسید. روایات نقل شده از امام باقر (علیه السلام)، بیان های مختلفی دارد، بعضی از این روایات؛ حکایت از اهتمام آن حضرت در برپایی مجلس عزاداری در منزل مبارکشان و نیز توصیه به گریه و برپایی مجلس عزاداری بر اباعبدالله (علیه السّلام) در منازل دارد، و بعضی از روایات حکایت از بیان ثواب گریه بر اباعبدالله (علیه السّلام) توسط حضرت امام باقر (علیه السّلام) دارد، که به روشنی می توان مشروع و مستحب بودن این امور را از این روایات فهمید.
از دیر باز عقاید مهم تشیع، مورد هجمه دشمنان و مخالفین قرار گرفته است، و این هجمه ها در بعضی از زمان ها، شدت بیشتری به خود می گیرد که البته با دروغ و تهمت و افتراء و سیاه نمایی فروانی همراه می شود، از جمله عقاید مسلم و روشن مدرسه حقه اهل بیت (علیهم السّلام) که مورد هجمه مخالفین قرار گرفته است، عزاداری در ایام محرم برای سید و سالار شیهدان حضرت اباعبدالله (علیه السّلام) می باشد، گرچه همیشه این عقیده مهم مورد هجوم دشمنان و مخالفان اهل بیت (علیهم السّلام) قرار گرفته، ولی در ایام محرم این هجمه ها شدت بیشتری به خود می گیرد تا بلکه بتوانند با سیاه نمایی و افتراء، جوانان و مردم را نسبت به این مساله دچار تردید کنند و در نتیجه باعث دوری آنها از اهل بیت (علیهم السّلام) شوند.از جمله شبهاتی که در ایام محرم الحرام از جانب دشمنان اهل بیت (علیهم السّلام) مطرح می شود، عدم وجود فرهنگی به نام عزاداری برای اباعبدالله (علیهم السّلام) در بین معصومان (علیهم السّلام) می باشد، به عبارتی دیگر مخالفان مکتب اهل بیت (علیهم السّلام) می گویند اگر واقعا عزاداری برای امام حسین (علیه السّلام) جائز و مشروع بوده پس چرا این فرهنگ در بین ائمه و اهل بیت (علیهم السّلام) رائج نبوده و روایت صحیح السندی در این باره نقل نشده؟اینگونه سؤال ها و شبهات که از مخالفین مطرح می گردد بی شک ناشی از جهل و نادانی و یا عناد و دشمنی می باشد؛ زیرا فرهنگ عزاداری در بین ائمه معصومان (علیهم السّلام) در روایات و کتاب های حدیثی شیعه به قدری نقل شده است، که به جرات می توان گفت درجه تواتر معنوی بلکه فوق تواتر را دارد، از طرفی در بین اهل علم مبرهن است مسئله که با تواتر ثابت می شود نیاز به بررسی سندی ندارد. علی رغم اینکه صرف نظر از مطلب فوق، سند تعدادی از این روایات نیز از نظر دانش حدیث از اعتبار کافی بر خوردار می باشد.از طرفی گریه و عزاداری بر امام حسین (علیه السلام)، نه تنها بعد از شهادت ایشان بلکه حتی قبل از شهادت آن حضرت در روایات اهل بیت (علیهم السّلام) به فروانی نقل شده است، که این مسئله نه تنها نشانه رایج بودن فرهنگ عزاداری در بین اهل بیت (علیهم السّلام) می باشد بلکه از اهمیت گریه و عزاداری برای امام حسین (علیه السّلام) حکایت دارد.حال با توجه به مقدمه مذکور، در این مجال روایات عزاداری امام باقر (علیه السلام) را نقل می کنیم.
اقامه مجلس عزا در منزل امام باقر
حدثنا ابو المفضل، قال حدثنا جعفر بن محمد بن القاسم العلوی، قال حدثنا عبدالله بن احمد بن نهیل، قال حدثنی محمد ابن ابی عمیر، عن الحسین بن عطیة، عن عمر بن یزید، عن الورد بن الکمیت، عن ابیه الکمیت بن ابی المستهل قال: دخلت علی سیدی ابی جعفر محمد بن علی الباقر (علیهما السّلام) فقلت: یا ابن رسول الله انی قد قلت فیکم ابیاتا افتاذن لی فی انشادها. فقال: انها ایام البیض. قلت: فهو فیکم خاصة. قال: هات، فانشات اقول:اضحکنی الدهر وابکانی••• والدهر ذو صرفوالوان لتسعة بالطف قد غودروا ••• صاروا جمیعا رهن اکفانفبکی (علیه السّلام) وبکی ابو عبدالله وسمعت جاریة تبکی من وراء الخباء، فلما بلغت الی قولی:وستة لا؟؟ حاریبهم ••• بنو عقیل خیر فتیانثم علی الخیر مولاکم ••• ذکرهم هیج احزانیفبکی ثم قال (علیه السلام): ما من رجل ذکرنا او ذکرنا عنده فخرجمن عینیه ماء ولو قدرمثل جناح البعوضة الا بنی الله له بیتا فی الجنة وجعل ذلک حجابا بینه وبین النار، فلما بلغت الی قولی:من کان مسرورا بما مسکم• او شامتا یوما من الان فقد ذللتم بعد عز فما• ادفع ضیما حین یغشانیاخذ بیدی وقال: اللهم اغفر للکمیت ما تقدم من ذنبه وما تاخر، فلما بلغت الی قولی: متی یقوم الحق فیکم متی• یقوم مهدیکم الثانی قال سریعا ان شاء الله سریعا،
علی بن محمد بن علی الخزاز القمی الرازی، الوفاة:۴۰۰، کفایة الاثر، ج۱، ص۲۴۸، تحقیق:العلم الحجة السید عبد اللطیف الحسینی الکوه کمری، الناشر:انتشارات بیدارمطعة الخیام - قم (۱۴۰۱ ه ).
حدَّثنی حکیم بن داود بن حکیم؛ وغیره، عن محمّد بن موسی الهَمدانیِّ، عن محمّد بن خالد الطّیالسیِّ، عن سیف بن عَمِیرة؛ وصالِح بن عُقْبة جمیعاً، عن عَلقمةَ بنِ محمّد الحَضرمیّ؛ و (کذا) محمّد بن اسماعیل، عن صالِح بن عُقْبة، عن مالک الجُهنیّ، عن ابی جعفر الباقر علیه السلام «قال: مَن زار الحسین علیه السلام یوم عاشوراء من المحرَّم حتّی یظلَّ عنده باکیاً لقی الله تعالی یوم القیامة بثواب الفَـ(ـی) الف حَجّة والفَـ(ـی) الف عُمرة، والفی الف غَزوة، وثواب کلِّ حَجّة وعُمرة وغزوة کثواب مَن حجّ واعتمر وغَزا مع رسول اللهصلی الله علیه وآله وسلم ومع الائمّة الرَّاشدین صلوات الله علیهم اجمعین. قال: قلت: جُعِلتُ فِداک لِمَن کان فی بُعدِ البلاد واقاصیها ولم یمکنه المسیر الیه فی ذلک الیوم؟ قال: اذا کان ذلک الیوم بَرزَ الی الصَّحراء او صَعد سَطحاً مُرتفعاً فی دارِه، واوما الیه بالسّلام، واجتهد علی قاتله بالدُّعاء، وصلّی بعد رَکعتین یفعل ذلک فی صَدرِ النَّهار قبل الزَّوال، ثمَّ لیندُب الحسین علیه السلام ویَبکیه ویامر مَن فی داره بالبُکاء علیه، ویقیم فی داره مصیبته باظهار الجزع علیه، ویتلاقون بالبُکاء بعضهم بعضاً فی البیوت، ولیعزّ بعضهم بعضاً بمصاب الحسین علیه السلام، فانا ضامِنٌ لهم اذا فعلوا ذلک علی الله عزَّوجلَّ جمیع هذا الثَّواب، فقلت: جُعِلتُ فِداک وانت الضّامِن لهم اذا فعلوا ذلک والزَّعیم به؟ قال: انا الضّامن لهم ذلک والزَّعیم لمن فعل ذلک. قال: قلت: فکیف یعزّی بعضهم بعضاً؟ قال: یقولون: عَظَّم اللهُ اُجُورَنا بِمُصابنا بِالحسینِ علیه السلام، وجَعَلَنا وایّاکم مِن الطّالِبین بِثارِه مع وَلیّه الامام المَهدیّ مِن آل محمّدٍ؛ فان استطعت ان لا تنتشر یومک فی حاجة فافعل، فانّه یوم نحس لا تقضی فیه حاجة، وان قضیت لم یبارک له فیها ولم یر رُشْداً، ولا تدَّخِرنَّ لمنزلک شیئاً، فانّه مَن ادَّخر لمنزلِه شیئاً فی ذلک الیوم لم یُبارک له فیما یدَّخره ولا یُبارک له فی اهله، فمن فعل ذلک کُتِبَ له ثوابُ الفِ الفِ حَجّة و الف الف عُمرة، والف الف غَزوة کلُّها مع رسول الله صلی الله علیه وآله وسلم وکان له ثواب مصیبة کلِّ نبیٍّ ورَسولٍ وصِدِّیق وشَهیدٍ مات او قُتِل منذ خلق الله الدُّنیا الی ان تقوم السّاعة.
ابو القاسم جعفر بن محمد بن بن جعفر بن موسی بن قولویه القمی، الوفاة:۳۶۷، کامل الزّیارات، ج۱، ص۱۹۳، تحقیق:بهراد الجعفری -الناشر:مکتبة الصدوق.
...
از دیر باز عقاید مهم تشیع، مورد هجمه دشمنان و مخالفین قرار گرفته است، و این هجمه ها در بعضی از زمان ها، شدت بیشتری به خود می گیرد که البته با دروغ و تهمت و افتراء و سیاه نمایی فروانی همراه می شود، از جمله عقاید مسلم و روشن مدرسه حقه اهل بیت (علیهم السّلام) که مورد هجمه مخالفین قرار گرفته است، عزاداری در ایام محرم برای سید و سالار شیهدان حضرت اباعبدالله (علیه السّلام) می باشد، گرچه همیشه این عقیده مهم مورد هجوم دشمنان و مخالفان اهل بیت (علیهم السّلام) قرار گرفته، ولی در ایام محرم این هجمه ها شدت بیشتری به خود می گیرد تا بلکه بتوانند با سیاه نمایی و افتراء، جوانان و مردم را نسبت به این مساله دچار تردید کنند و در نتیجه باعث دوری آنها از اهل بیت (علیهم السّلام) شوند.از جمله شبهاتی که در ایام محرم الحرام از جانب دشمنان اهل بیت (علیهم السّلام) مطرح می شود، عدم وجود فرهنگی به نام عزاداری برای اباعبدالله (علیهم السّلام) در بین معصومان (علیهم السّلام) می باشد، به عبارتی دیگر مخالفان مکتب اهل بیت (علیهم السّلام) می گویند اگر واقعا عزاداری برای امام حسین (علیه السّلام) جائز و مشروع بوده پس چرا این فرهنگ در بین ائمه و اهل بیت (علیهم السّلام) رائج نبوده و روایت صحیح السندی در این باره نقل نشده؟اینگونه سؤال ها و شبهات که از مخالفین مطرح می گردد بی شک ناشی از جهل و نادانی و یا عناد و دشمنی می باشد؛ زیرا فرهنگ عزاداری در بین ائمه معصومان (علیهم السّلام) در روایات و کتاب های حدیثی شیعه به قدری نقل شده است، که به جرات می توان گفت درجه تواتر معنوی بلکه فوق تواتر را دارد، از طرفی در بین اهل علم مبرهن است مسئله که با تواتر ثابت می شود نیاز به بررسی سندی ندارد. علی رغم اینکه صرف نظر از مطلب فوق، سند تعدادی از این روایات نیز از نظر دانش حدیث از اعتبار کافی بر خوردار می باشد.از طرفی گریه و عزاداری بر امام حسین (علیه السلام)، نه تنها بعد از شهادت ایشان بلکه حتی قبل از شهادت آن حضرت در روایات اهل بیت (علیهم السّلام) به فروانی نقل شده است، که این مسئله نه تنها نشانه رایج بودن فرهنگ عزاداری در بین اهل بیت (علیهم السّلام) می باشد بلکه از اهمیت گریه و عزاداری برای امام حسین (علیه السّلام) حکایت دارد.حال با توجه به مقدمه مذکور، در این مجال روایات عزاداری امام باقر (علیه السلام) را نقل می کنیم.
اقامه مجلس عزا در منزل امام باقر
حدثنا ابو المفضل، قال حدثنا جعفر بن محمد بن القاسم العلوی، قال حدثنا عبدالله بن احمد بن نهیل، قال حدثنی محمد ابن ابی عمیر، عن الحسین بن عطیة، عن عمر بن یزید، عن الورد بن الکمیت، عن ابیه الکمیت بن ابی المستهل قال: دخلت علی سیدی ابی جعفر محمد بن علی الباقر (علیهما السّلام) فقلت: یا ابن رسول الله انی قد قلت فیکم ابیاتا افتاذن لی فی انشادها. فقال: انها ایام البیض. قلت: فهو فیکم خاصة. قال: هات، فانشات اقول:اضحکنی الدهر وابکانی••• والدهر ذو صرفوالوان لتسعة بالطف قد غودروا ••• صاروا جمیعا رهن اکفانفبکی (علیه السّلام) وبکی ابو عبدالله وسمعت جاریة تبکی من وراء الخباء، فلما بلغت الی قولی:وستة لا؟؟ حاریبهم ••• بنو عقیل خیر فتیانثم علی الخیر مولاکم ••• ذکرهم هیج احزانیفبکی ثم قال (علیه السلام): ما من رجل ذکرنا او ذکرنا عنده فخرجمن عینیه ماء ولو قدرمثل جناح البعوضة الا بنی الله له بیتا فی الجنة وجعل ذلک حجابا بینه وبین النار، فلما بلغت الی قولی:من کان مسرورا بما مسکم• او شامتا یوما من الان فقد ذللتم بعد عز فما• ادفع ضیما حین یغشانیاخذ بیدی وقال: اللهم اغفر للکمیت ما تقدم من ذنبه وما تاخر، فلما بلغت الی قولی: متی یقوم الحق فیکم متی• یقوم مهدیکم الثانی قال سریعا ان شاء الله سریعا،
علی بن محمد بن علی الخزاز القمی الرازی، الوفاة:۴۰۰، کفایة الاثر، ج۱، ص۲۴۸، تحقیق:العلم الحجة السید عبد اللطیف الحسینی الکوه کمری، الناشر:انتشارات بیدارمطعة الخیام - قم (۱۴۰۱ ه ).
حدَّثنی حکیم بن داود بن حکیم؛ وغیره، عن محمّد بن موسی الهَمدانیِّ، عن محمّد بن خالد الطّیالسیِّ، عن سیف بن عَمِیرة؛ وصالِح بن عُقْبة جمیعاً، عن عَلقمةَ بنِ محمّد الحَضرمیّ؛ و (کذا) محمّد بن اسماعیل، عن صالِح بن عُقْبة، عن مالک الجُهنیّ، عن ابی جعفر الباقر علیه السلام «قال: مَن زار الحسین علیه السلام یوم عاشوراء من المحرَّم حتّی یظلَّ عنده باکیاً لقی الله تعالی یوم القیامة بثواب الفَـ(ـی) الف حَجّة والفَـ(ـی) الف عُمرة، والفی الف غَزوة، وثواب کلِّ حَجّة وعُمرة وغزوة کثواب مَن حجّ واعتمر وغَزا مع رسول اللهصلی الله علیه وآله وسلم ومع الائمّة الرَّاشدین صلوات الله علیهم اجمعین. قال: قلت: جُعِلتُ فِداک لِمَن کان فی بُعدِ البلاد واقاصیها ولم یمکنه المسیر الیه فی ذلک الیوم؟ قال: اذا کان ذلک الیوم بَرزَ الی الصَّحراء او صَعد سَطحاً مُرتفعاً فی دارِه، واوما الیه بالسّلام، واجتهد علی قاتله بالدُّعاء، وصلّی بعد رَکعتین یفعل ذلک فی صَدرِ النَّهار قبل الزَّوال، ثمَّ لیندُب الحسین علیه السلام ویَبکیه ویامر مَن فی داره بالبُکاء علیه، ویقیم فی داره مصیبته باظهار الجزع علیه، ویتلاقون بالبُکاء بعضهم بعضاً فی البیوت، ولیعزّ بعضهم بعضاً بمصاب الحسین علیه السلام، فانا ضامِنٌ لهم اذا فعلوا ذلک علی الله عزَّوجلَّ جمیع هذا الثَّواب، فقلت: جُعِلتُ فِداک وانت الضّامِن لهم اذا فعلوا ذلک والزَّعیم به؟ قال: انا الضّامن لهم ذلک والزَّعیم لمن فعل ذلک. قال: قلت: فکیف یعزّی بعضهم بعضاً؟ قال: یقولون: عَظَّم اللهُ اُجُورَنا بِمُصابنا بِالحسینِ علیه السلام، وجَعَلَنا وایّاکم مِن الطّالِبین بِثارِه مع وَلیّه الامام المَهدیّ مِن آل محمّدٍ؛ فان استطعت ان لا تنتشر یومک فی حاجة فافعل، فانّه یوم نحس لا تقضی فیه حاجة، وان قضیت لم یبارک له فیها ولم یر رُشْداً، ولا تدَّخِرنَّ لمنزلک شیئاً، فانّه مَن ادَّخر لمنزلِه شیئاً فی ذلک الیوم لم یُبارک له فیما یدَّخره ولا یُبارک له فی اهله، فمن فعل ذلک کُتِبَ له ثوابُ الفِ الفِ حَجّة و الف الف عُمرة، والف الف غَزوة کلُّها مع رسول الله صلی الله علیه وآله وسلم وکان له ثواب مصیبة کلِّ نبیٍّ ورَسولٍ وصِدِّیق وشَهیدٍ مات او قُتِل منذ خلق الله الدُّنیا الی ان تقوم السّاعة.
ابو القاسم جعفر بن محمد بن بن جعفر بن موسی بن قولویه القمی، الوفاة:۳۶۷، کامل الزّیارات، ج۱، ص۱۹۳، تحقیق:بهراد الجعفری -الناشر:مکتبة الصدوق.
...
wikifeqh: عزاداری_امام_باقر_برای_اباعبدالله